دکتر مژگان احمدپور - روان‌درمانگر
تحریریه زندگی آنلاین : از 12 تا 18 سالگی لازم است که نوجوانان به استقلال در انجام امور مربوط به خود برسند، بسیاری از ترس‌ها در دوران نوجوانی غیرمعقول هستند و در صورت عدم درمان و همراهی همیشگی این ترس‌ها با نوجوان، امکان بروز اختلال اضطراب و درنهایت ترس از رسیدن به استقلال را در او ایجاد می‌کند که منشأ آن نیز به تربیت غلط والدین و آموزش‌وپرورش بازمی‌گردد.
اضطراب ناشی از عدم توانایی در وصول اهداف و هیجان ناشی از مواجهه با خطر احتمالی است. در اروپا نوجوانان 12 تا 18 ساله را از راه‌های گوناگون نظیر برگزاری اردوهایی از خانواده جدا می‌کنند تا این‌گونه آماده استقلال و عدم وابستگی به خانواده‌ها شوند و این در حالی است که ما در این زمینه چندان خوب عمل نکردیم و نوجوانان بعضاً از استقلال یافتن هراس دارند.
بیشتربخوانید:
ضعف آموزش‌وپرورش در زمینه استقلال نوجوانان
نوجوانان ما چنان نازپرورده بار می‌آیند که تا سال‌ها بدون رسیدن به استقلال به خانواده خود وابسته می‌مانند. انباشته شدن ترس از استقلال در وجود نوجوان می‌تواند منجر به اضطراب در او شود. بنا بر گفته فروید (بنیان‌گذار علم روانکاوی)، تا هفت‌سالگی شخصیت افراد شکل می‌گیرد و در این بازه سنی باید عدم وابستگی به خانواده و رسیدن به استقلال آموزش داده شود. روانشناسان نئوفرویدی معتقدند که آموزش در حیطه‌های مختلف به فرزندان حداقل تا 12 سالگی تأثیر دارد، تا 16 سالگی می‌توان در انسان تغییر ایجاد کرد و پس‌ازآن به‌ویژه پس از 20 سالگی ایجاد تغییر در افراد بسیار سخت است چراکه شخصیت انسان شکل می‌گیرد.
دلایل اضطراب نوجوانان
نوجوانان به دلیل خروج از دوران کودکی و ورود به دنیای بزرگسالی پر از ترس، سؤال و اضطراب نسبت به آینده مبهم خود هستند. بعضاً دچار سردرگمی نقش و عدم انسجام هویت یا همان بحران هویت می‌شوند. همچنین نوجوان دائماً در حال تفکر نسبت به خودپنداری و خودانگاره‌اش هست و ازاین‌رو اگر در این مسیر موفق باشد می‌تواند به رضایتی از خود برسد ولی در غیر این صورت تشکیل هویت و پذیرفتن آن برای نوجوان کار بسیار دشواری خواهد بود که آورده مهم آن "اضطراب" است. نوجوانی درواقع وقفه و فاصله بین کودکی و بزرگسالی است که در آن نوجوان در پی آزمون‌وخطا برای پی بردن به خود واقعی است و نوجوانانی که این مسائل را با نیرومندی پشت سر گذاشته و به هویت برسند با اطمینان کافی پا به عرصه بزرگسالی می‌گذارند، در غیر این صورت سردرگمی نقش و بحران هویت روال عادی زندگی نوجوان را به‌گونه‌ای بر هم می‌زند که ممکن است او را از مسیر تحصیلی و شغلی آینده خود دور کرده و بعضاً آثار سوئی نظیر روی آوردن به مواد مخدر را به همراه داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
ترس نوجوانان از کسب هویت و رسیدن به استقلال
سردرگمی و ترس در ایام نوجوانی بسیار به چشم می‌خورد که این نگرانی و ترس‌ها اغلب از آینده و بی‌حساب است. در برخی موارد نوجوانان از افکار خودشان ترس دارند که مبادا عملی انجام دهند که آن‌ها را گرفتار کند، بعضاً احساس می‌کنند با بروز برخی رفتارها و انجام برخی کارها که تا پیش‌ازاین انجام نداده‌اند از حالت عادی خود خارج می‌شوند. ترس از مدرسه، مدیر، اخراج از مدرسه، ترس از خانواده و درگیری خانوادگی که منجر به طلاق والدین شود، ترس از انجام امری که باعث رسوایی شود، ترس‌های اخلاقی نظیر اشراف دیگران به امور زندگی نوجوان و سر درآوردن دیگران از کارهای شخصی نوجوان و درنهایت طردشدگی نوجوان از جامعه نیز ازجمله دیگر ترس‌هایی است که در نوجوانی شایع است و بعضاً منجر به وابستگی نوجوان شده و مانعی برای استقلال یافتن او هستند.
انواع ترس در نوجوانان
به سه قسم فوبیای خاص نظیر ترس از یک جانور، فوبیای اجتماعی نظیر اضطراب شدید در موقعیت‌های اجتماعی و عمومی و فوبیای محیط اجتماعی یا بازار هراسی نظیر تنها بودن در مکان‌های عمومی می‌باشد. اگر ترس در وجود نوجوان انباشته شود منجر به ایجاد اختلال اضطراب می‌شود. ازجمله علائم اضطراب در نوجوان سکوت و بی تصمیمی، پچ‌پچ با خود، تکرار مرتب یک حرکت، اختلال در تفکر، وحشت‌های بی‌مورد، حسادت، خشم، بدجنسی و شرارت ناشی از ضربه‌های دوران کودکی و یا بازتاب ناسازگاری والدین در روابط عاطفی خود و یا تیرگی روابط عاطفی بین دیگر اعضا خانواده است. همچنین علائم دیگری نظیر شب‌ادراری، ناخن جویدن، راه رفتن در خواب و... نیز می‌توانند ناشی از اختلال اضطراب در نوجوان باشند.
بیشتربخوانید:
تفاوت ترس و اضطراب
اضطراب نوعی ترس با ریشه عمیق است که فرد را از درون بی‌قرار می‌کند و تفاوت آن با ترس در این است که در ترس علت و انگیزه مساله پیدا است، اما در اضطراب انگیزه‌ها اغلب ابهام دارند. منشأ ترس می‌تواند به بیماری روانی ارثی و یا تربیت غلط دوران کودکی و اکتسابی بازگردد. در همه حال منشأ ترس را باید در طرز تفکر جستجو کرد. انباشت ترس‌ها روی یکدیگر می‌تواند اختلال اضطراب را ایجاد کنند که در شرایط مساوی اضطراب در دختران بیشتر از پسران است. اواخر دوره نوجوانی پر از تنش است و اضطراب نوجوانان شدت پیدا می‌کند که بیشترین منشأ آن به تربیت غلط والدین بازمی‌گردد.
راه‌های درمان
راه‌های درمان بسیاری برای از بین بردن ترس و اضطراب وجود دارد، تداوم اضطراب می‌تواند منجر به شکل‌گیری بیماری در افراد شود، بنابراین لازم است افراد برای درمان آن اقدام کنند. ازجمله ساده‌ترین راهکارها برای مقابله با اضطراب و ترس در نوجوانی سرگرم کردن نوجوان به فعالیتی مداوم، بیرون آوردن او از حالت انزوا و خودداری از یادآوری ترس‌های گذشته است. همچنین والدین باید بدانند نوجوان برای بدل شدن به یک بزرگسال باید بتواند به بلوغ فکری برسد و از والدین خود مستقل شود. اگر نوجوان نتواند این تضاد بین تداوم احساس وابستگی و میل به استقلال را در خود حل کند نخواهد توانست به روابط معقولی با هم‌سالان خود دست یابد و درنتیجه زندگی تحصیلی و شغلی و به‌طورکلی آینده او تحت‌الشعاع قرار خواهد گرفت.
بیشتربخوانید:
