آفتاب وسط آسمان با تمام توان میتابد. بادی که از روی دشتهای خشک میوزد تحمل گرما را سختتر کرده. خیابان ساکت است. هیچ مغازهای باز نیست. کولرهای آبی خاموش است.
به گزارش ، وقایع اتفاقیه نوشت: هوای دمکرده خانههای سیمانی غیرقابل تحمل شده، مردم میگویند آبمعدنی توی مغازههای شهر پیدا نمیشود. فروشگاهها همان ساعتهای اولیه قطعی آب، آبمعدنیها را فروختهاند. مردم میروند گالنهای بزرگ را از کانالهای سد پر میکنند، نمیدانند این ماجرا کی تمام میشود اما هرچه بیشتر آب برمیدارند شاید تا زمان وصلشدن دوباره آب شهر دوام بیاورند. اینجا سیستان است. این حکایت مردمی است که در یکی از گرمترین و خشکترین نقاط کشور دو روز متوالی آب شرب نداشتهاند. نقص فنی الکتروپمپهای ایستگاه تصفیهخانه سیستان علت قطعی دوروزه آب بوده، حالا مسئولان میگویند مشکل رفع و آب وصل شده است. مردم سیستان اما در این دو روز جهنم را تجربه کردهاند؛ شهری گرم، با لولههای آبی خشکیده و آسمانی که در تمام این دو روز آتش از آن باریده است.
در حسرت یک نسیم خنک
تمام این دو روز همه آرزویش فقط یک نسیم خنک بود؛ یک نسیم واقعا خنک. رضا میگوید پوستش از برخورد آفتاب و وزش بادهای داغ میسوزد. در این دو روز نتوانسته یک مشت آب به صورتش بپاشد. میگوید آب را فقط برای خوردن ذخیره کردهاند. توی گرمای بالای 45 درجهای یک گالن 20 لیتری آب برای دو روز داشتهاند. گاهی از آب ذخیرهشده به همسایهها هم کمک کردهاند. میگوید برخی توی روستا منبع آب دارند. تانکرهای بزرگی با لولهکشی جدا به آب شهری متصل میشود و مردم در زمان قطعی آب از این منبع استفاده میکنند. رضا میگوید منبع آب چون معمولا روی پشتبامها قرار دارد بر اثر تابش خورشید گرم میشود. آب آنقدر داغ میشود که یا قابل استفاده نیست یا باید توی ظرفهایی ریخته شود و چند ساعت در سایه بماند تا خنکتر و قابل استفاده شود. داستان منبعهای آب در سیستان به جیرهبندی آب برمیگردد. مردم سیستان به قطعی و جیرهبندی آب عادت دارند. برای همین هر کس که توانایی مالی داشته باشد یک منبع آب برای روزهای جیرهبندی تهیه میکند. معمولا کسانی در روستا که منبع آب دارند به دیگران هم کمک میکنند. فلکه آب از ساعت سه شب که فشار آب بیشتر است باز میشود. معمولا یک ساعت یا بیشتر طول میکشد تا منبع پر شود. در این مدت کسی باید نگهبانی بدهد تا بعد از پرشدن منبع، آب هدر نرود. رضا میگوید در این دو روز قطعی آب همین منبع به داد تعدادی از مردم روستا رسیده و از بیآبی مطلق نجاتشان داده است. آنطور که اهالی سیستان در برخی از شهرها مانند زابل میگویند آبمعدنی هم در فروشگاهها وجود نداشته و مردم برای تهیه آب به کانال سدها متوسل شدهاند؛ آبی که نهتنها برای شرب که برای استفاده روزمره هم مناسب نیست.
قطعی آب چندساعته یا دوروزه؟
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب زابل درباره علت قطعی آب دوروزه در بیشتر مناطق سیستان میگوید: نقص فنی الکتروپمپهای ایستگاه تصفیهخانه سیستان علت قطع آب در شهرهای شمالی سیستانوبلوچستان بهویژه زابل بوده است. حبیب اعلایی اما در اظهارنظر عجیبی معتقد است آب برخی مناطق تنها برای دو تا سه ساعت قطع بوده است. او میگوید: این قطعی آب در شهرهای نیمروز، هامون، هیرمند و زابل برای دو، سه ساعت بوده که درحالحاضر برطرف شده است. این درحالی است که اهالی محل میگویند آب از سحرگاه دوشنبه قطع بوده و در روز چهارشنبه در برخی مناطق با فشار بسیار کم وصل شده است. اعلایی توضیح داده است: برای تعمیرات برخی از تجهیزات تصفیهخانه گاهی اوقات مجبور به قطع آب در برخی محلات میشویم که آن هم اطلاعرسانی میشود. صحبتهای او درحالی است که پیش از قطعی آب در سیستان هیچگونه اطلاع قبلیای به اهالی داده نشده است. پیری، فرماندار هیرمند اما قطعی چندساعته آب در این شهرستان را هم کتمان کرده و میگوید هیچگونه قطعیای در هیرمند در این چند روز وجود نداشته است. او به «وقایعاتفاقیه» میگوید: خطوط آبرسانی هیرمند با زابل و زهک متفاوت است. از همین جهت خرابی پمپاژهای آب انتقالی به زابل و زهک موجب قطعی آب در هیرمند نشده است.
آب آلودهای که جیرهبندی میشود
مردم سیستان هرازچندگاهی بهدلیل استفاده از آب آلوده راهی بیمارستان میشوند؛ آبی که شهروندان میگویند با بازکردن شیر، همراه با گل و لای پایین میآید و باید چند دقیقه صبر کنند تا آب شفافتر شود. آنها میگویند تضمینی برای سلامتی مردم زابل با این آب آشامیدنی نیست، بعضی اوقات کلر آب به قدری زیاد است که اصلا نمیشود مصرف کرد و برخی دیگر از اوقات هم آب شفاف نیست و رنگ آن گلآلود است. مسئله آلودگی آب آشامیدنی در زابل انگار هیچ وقت تمامی ندارد. مسئولان اما رنگ آب را دلیلی بر آلودهبودن آن نمیدانند. اعلایی میگوید: ممکن است کدری آب بالا باشد اما دلیلی بر آلودگی آب نیست. آب آشامیدنی زابل هیچگونه آلودگی ندارد و بحث کلرسنجی در سطح شهر توسط اداره آب و فاضلاب و هم از سوی مرکز بهداشت انجام میشود. بهدلیل فرسودهبودن شبکه گاهی ایجاد کدورت در آب بهوجود میآید که این مسئله بیشتر در مواقع اوج مصرف آب اتفاق میافتد و بعد از آن مدت به حالت قبلی برمیگردد. رئیس آب و فاضلاب زابل با بیان اینکه تصفیهخانه سیستان هم وارد مدار شده و کیفیتش در حد بالایی است، افزود: با توجه به قدمت شبکه، شرکت آب و فاضلاب زابل نسبت به تغییر، تعمیر و اصلاح شبکه اقدام میکند که البته لولهگذاریها در سطح شهر در حال انجام بوده و شبکه در حال اصلاح است اما بهدلیل طول زیاد شبکه و میزان اعتباری که داده میشود اجرای این طرح زمان زیادی میطلبد. موضوع اما بر سر این است که مردم زابل میگویند همین آب آلوده هم برای آنان جیرهبندی میشود.
جمشید سارانی، یکی از شهروندان سیستانی میگوید: آب معمولا یک روز در میان چند ساعتی قطع میشود. مردم دیگر به این روند عادت کردهاند و سعی میکنند برای مواقع قطعی، آب ذخیره کنند. او میگوید چند روز پیش از قطعی آب در سیستان آب به شدت آلوده بوده است. نکته جالب اما این است که ساعت جیرهبندی آب از سوی مسئولان به شهروندان اعلام نمیشود. سارانی میگوید: یک هفته زمان قطعی آب منطقه ما از ساعت هشت شب تا 12 شب بوده، ما براساس همین ساعت جیرهبندی، در ظهر ذخیره آب را شروع میکردیم اما بعد از چند روز زمان جیرهبندی را عوض کردند و ما بهدلیل اینکه نتوانسته بودیم آب ذخیره کنیم تقریبا یک روز کامل آب شرب نداشتیم. خشکسالی سالهای اخیر وضعیت آب در سیستان را به مرحله بحران رسانده است. خشکیدن هامون و هیرمند نهتنها کشاورزی این منطقه را از بین برده بلکه در سالهای اخیر روند زندگی شهروندان را نیز دچار مشکل کرده است.