طراحی الگوی فرهنگ سازی در مصرف بهینه آب شرب با روش داده بنیاد

مقدمه و بیان مسأله

روند افزایشی تقاضا برای آب در همه مناطق جهان مسئله ای اجتناب ناپذیر است .

باتوجه به کم بودن آب شیرین به عنوان یک مادۀ حیاتی و مسأله جهانی، امروزه دنیا شتابان به عمق این فاجعه، مسائل و محدودیت های ناشی از آن دست پیدا میکند. کشور ایران، کشوری پهناور با اقلیمی متفاوت و خشک است که مردمان نواحی وسیعی از آن همواره از کم آبی و در مواردی بیآبی رنج برده اند. رشد جمعیت، توسعه صنعت ، گسترش شهرنشینی و بالا رفتن سطح رفاه، سبب افزایش تقاضای آب شده است (٢٠١٩ ,Seger &Lede, Meleady ,). این در حالی است که عموما منابع ارزان و محلی تأمین آب، قبلا مورد بهره برداری قرار گرفته و سایر منابع تأمین آب، ازمحل مصرف دور بوده و نیازمند صرفه هزینه زیاد برای بهره برداری میباشد. بهره برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی، از زمان معرفی توسعه پایدار منابع آب مورد توجه زیادی قرار گرفته است ( & ,Khosravi, Afshar)

٢٠٢٠ ,Molajou). شایان ذکراست که در میان مصارف متعدد آب، تأمین آب شهری بنابر مسائل بهداشتی و نیاز اولیه و ضروری انسان به آن و همچنین احتمال بروز و شیوع تنش های اجتماعی از حساسیت بالاتری برخوردار است. بنابراین تأمین آب مورد نیاز برای همه این فعالیت ها، باید بخش عمده سیاست گذاریها و برنامه ریزی کلان یک کشور توسعه یافته یا در حال توسعه ای چون میهن اسلامی ما را به خود اختصاص دهد که این برنامه ریزیها، بدون همکاری آگاهانه و مسئولانه شهروندان یک جامعه به نتیجه نخواهد رسید (٢٠١٩ ,Rayat &Okhravi).

از سوی دیگر فرهنگ سازی مصرف بهینه آب در جامعه نیازی ضروری میباشد. علاوه بر این باتوجه به ظرفیت های اجتماعی و معنوی کشور، نیاز به فرهنگ سازی مصرف بهینه آب شرب یک ضرورت انکارناپذیر است. مقولۀ شهرنشینی از بین تغییر و تحولاتی که در دهۀ اخیر روی داده، تصویری برجسته و مناسب است. در شهرهای کشور ایران، مشکلات شهری همچنان در حال موج زدن است که منابع آبی یکی از این چالش ها محسوب میشود. رشد جمعیت، بهبود صنعت و مزیت رقابتی آن و گسترش شهرنشینی، منجر به صعودی بودن تقاضای آب شده است، در حالیکه منابع آبی کشور جزء منابع محدود به شمار میرود. مطالعات نشان داده است که منابع آبی بر فاکتورهای اثرگذاری همچون فواید اقتصادی، استحکام محیط زیست و نیازهای معیشتی بر حیات اجتماعی تکیه میکند. کمبود منابع آب شیرین در کشور ما یک مسئله اجتماعی بوده و اگر بدرستی تشریح، تدوین، تشخیص و درمان نشود، تبدیل به یک پدیده ای به نام آسیب اجتماعی میشود که در آن صورت ، عواقب سنگینی برای کشور و جامعه به همراه خواهد داشت (٢٠١٦ ,Pour Reza Karimsara &Dehghan). بحران آب یکی از سه بحران اصلی جهان امروز است، لذا در ضرورت حفاظت و بهره برداری بهینه از منابع محدود آب (بویژه آب شرب) تردیدی نیست. تلاش دولت ها و ذینفعان بخش آب در گستره جهان برای حفظ و نجات این منبع حیاتی از تخریب و نابودی بیشتر نیز شاهد این ادعاست. در میان این تلاش ها، به کارگیری مفهوم توسعه پایدار و فرهنگ جدید مدیریت آب از جمله مواردی است که روز به روز فراگیرتر میشود (٢٠٠٣ ,Jeannotte).

در خصوص اثرات و عواقب خشکسالیها، آلوده سازی محیط زیست و طی سال های اخیر موضوع تغییر اقلیم، به اندازه کافی صحبت به میان آمده است و همه، گویای وضعیت ناخوشایند جهانی آب میباشد. نقش آموزش و فرهنگ سازی در کنار استفاده از سرمایه های اجتماعی برای دستیابی به هدف توسعه پایدار ضرورت مییابد. در زمینه فرهنگ سازی و آگاهی بخشی نیز باید یکپارچگی در کل چرخه آب از مبدأ تا مقصد (نقاط مصرف) رعایت شود. بر این اساس، هماهنگی درون بخشی به عنوان مسئول تأمین، انتقال و توزیع آب در زمینه فرهنگ سازی و آگاهی بخشی ضروری است.

١. اهداف و سؤالات پژوهش

هدف این مطالعه ارائه مدلی جامع در زمینۀ فرهنگ سازی در مصرف بهینه آب شرب می باشد.

سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که الگوی فرهنگ سازی در مصرف بهینه آب شرب در استان سمنان چگونه است؟

٢. پیشینه پژوهش

نتایج مطالعه ای با عنوان «ارزیابی شیوه های اطلاع رسانی ترویج فرهنگ مصرف آب » نشان داد که میزان تأثیر انواع تبلیغات در اصلاح فرهنگ آب، بیشتر از سطح متوسط بوده است. تبلیغات خیابانی بالاترین و برنامه های رادیویی پایین ترین رتبه را به خود اختصاص داده است. علاوه بر این اصلاح فرهنگ آب بر حسب سن معنیدار است (٢٠١٩ ,Raman &Ismagilova, Hughes, Dwivedi,).

یافته های پژوهشی تحت عنوان «درک عمومی از کمبود آب، رفتارهای حفاظت و پشتیبانی از استفادۀ مجدد از آب » در آمریکا نشان داد که درصد ناچیزی از مردم در مورد کمبود آب نگران اند و علاوه بر این نتایچ پژوهش نمایانگر این بود که مردم از قرار گرفتن در معرض آب بازیافت شده ترس دارند ( ,Kandiah .Berglund, & Binder, 2019)

ظاهری و همکاران (٢٠١٩) در مطالعه ای با عنوان «شناسایی و ارائه راهکارهایی در جهت مدیریت بهینه مصرف آب شرب (مطالعه موردی؛ روستاهای شهرستان تبریز)«، نشان دادند که عوامل مدیریتی، فرهنگی، بهداشتی، رفاهی، فنی، حقوقی - قانونی، اقتصادی، روانی، اجتماعی و. ..، از جمله مهمترین عوامل تأثیرگذار در مصرف بیرویه آب شرب هستند (٢٠١٩ ,.Zaheri et al).

دیاس[1] و همکاران (٢٠١٨) مطالعه ای با عنوان «عوامل مؤثر بر مصرف آب در ساختمان های جنوبی برزیل » انجام دادند. داده ها بر روی مصرف آب، ویژگیهای اجتماعی اقتصادی و ویژگیهای ساختاری ساختمان ها از مجموعه داده های نمونه ای از ٨٩ ساختمان شامل ٣١٧١ واحد مسکونی جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که متغیرهای متعددی در رابطه با جنبه های سازنده وجود دارد، از جمله سیستم جایگزینی آب که در توضیح مصرف آب در ساختمان ها (در متر مکعب در ماه) و مصرف آب در سرانه (در لیتر به ازای هر فرد در روز). نتایج به دست آمده در درک بیشتر از متغیرهای مربوط به مصرف آب در ساختمان های مسکونی در جنوب برزیل و ممکن است برای مقامات در توسعه سیاست های پایدار مفید باشد (٢٠١٨ ,Henning &Dias , Kalbusch ,).

جوراگای[2] و همکاران (٢٠١٨) پژوهشی با عنوان «سنجش داده ها بر اساس مصرف آب خانوار و تجزیه و تحلیل توسط یک سیستم تأمین آب متناوب »، را انجام دادند. یک روش اصلی که با استفاده از دقت پردازشگرهای داده ها به طور مداوم سطح آب در مخازن آب را در فاصله ٣٠ ثانیه برای یک هفته در ٢٨ خانوار در نپال صورت پذیرفت . مصرف آب ساعتی و روزانه با استفاده از کاهش وارد شده در سطح آب محاسبه شد. با استفاده از دقت متوسط ٩٨% در تعیین میزان مصرف آب کلی، میانگین مصرف روزانه آب به میزان day٥٦ /capita /L محاسبه شد. بر این اساس، توالت با ٣١% و بعد از آن آشپزخانه با (٢٧%)، لباسشویی با (١٦%)، دوش با (١٣%) و سایر فعالیت ها با (١٣ %) بیشترین مصرف آب مصرفی را به خود اختصاص داده بودند(Hashimoto, Oguma,Takizawa &Guragai, 2018)

کانگ[3] و همکاران (٢٠١٧) تحقیقی با عنوان «مصرف آب پایدار؛ چشم انداز مصرف کنندگان اسپانیایی »، انجام دادند. این مطالعه با هدف بررسی نقش اعتقادات مصرف کنندگان اسپانیایی نسبت به آب، خشکسالی و منابع مرتبط در شکل دادن ادراکات آن ها، رفتار خود گزارش شده و قصد رفتاری برای مصرف آب پایدار که شامل نه تنها فعالیت های عادات ماهیانه حفاظت آب است، بلکه اقدامات پیشگیرانه مصرف کنندگان را نیز در بر میگیرد. در این تحقیق یک مدل جامع ارائه شد که نشان میدهد که چگونه اعتقادات آب (اعتقادات آب رسانی به آب، باور عاطفی آب، شدت خشکسالی درکشده و نگرانی از کمبود منابع آب) بر روی نگرش ، هنجار ذهنی، کنترل درک شده و تعهد اخلاقی نسبت به مصرف آب پایدار تأثیر میگذارد، که این به نوبه خود بر رفتار مصرف پایدار آب و پذیرش کاهش مصرف آب پایدار اثرگذار است . نتایج آزمون های مدل نشان داد که اثرات قابل ملاحظه ای از صرفه جویی در مصرف آب شامل ، اعتقادات محیط زیستی و نگرانی منابع آب نسبت به ادراکات و رفتار مصرف کنندگان اسپانیایی نسبت به مصرف آب پایدار است (٢٠١٨ ,.Kang et al).

سوپسکی و همکاران[4] (٢٠١٧) در مقاله ای با عنوان «تغییر شیوه مصرف آب خانگی پس از خشکسالی در سه شهر استرالیا » بیان نمودند که یکی از بزرگترین چالش های در حال حرکت به سوی آیندۀ حساس به پایدار و آبی، تغییر عادات مصرف آب مردم در روز است. تجربه خشکسالی هزاره در استرالیا (سال های ١٩٩٦ تا ٢٠١٠) و محدودیت های آبی که در آن زمان اعمال شده بود، سبب شد تا افراد تغییرات رفتاری روزانه را به نحوی خاص انجام دهند که این خود باعث تغییر پایدار در بعضی از کارها و تغییر در سایر افراد نیز میشود. تعهد و مقاومت در برابر صرفه جویی در آب، یک محدوده فضایی دارد که با تغییرات شرایط، این مقاومت به خودی خود شکسته خواهد شد (٢٠١٧ ,Tanner &Supski , Lindsay ,).

احمدی و زارعی (٢٠١٧) تحقیقی با عنوان بررسی تأثیر دینداری بر گرایش به صرفه جویی در مصرف آب، را انجام دادند. نتایج تحقیق نشان داد که دینداری بر میزان گرایش به صرفه جویی در مصرف آب، تأثیر معناداری دارد و میتواند به طور معناداری تغییرات گرایش به صرفه جویی در مصرف آب را پیش بینی کند (Ahmadi & zareei, 2017).رازمووا[5] و همکاران (٢٠١٦) در پژوهشی با عنوان «نقش تعرفه آب به عنوان تعیین کننده ای از نوآوریهای صرفه جویی در آب در بخش هتل »، تلاش نمودند تا بینش هایی را درباره نقش تعرفه های آب در اجرای نوآوریهای صرفه جویی در آب در هتل های میرورکان[6] ارائه نمایند. با استفاده از چارچوب فرضیه پورتر[7]، یک مدل پیش بینی احتمال اجرای این نوع نوآوری به دست آمده است. نتایج نشان میدهد که هتل ها در مناطقی با بالاترین حد تعرفه آب بیشتر به نوآوریهای صرفه جویی در مصرف آب روی میآورند تا هتل ها در نقاط دیگر (Razumova ,Rey-Maquieira & Lozano, 2016).

شان[8] و همکاران (٢٠١٥) در مقاله ای با عنوان «مصرف آب خانگی: بینش از یک نظرسنجی در یونان و لهستان »، بیان نمودند؛ تعیین رفتار مصرف کنندگان داخلی آب میتواند، یک رویکرد پیشگیرانه تر برای مدیریت تقاضای آب را تسهیل کند و به عنوان پایه ای برای توسعه هر استراتژی مداخله ای که به دنبال کاهش مداوم و قابل توجه مصرف آب داخلی است، عمل کند. به عنوان بخشی از پروژه اتحادیه اروپا برای تأمین منابع انسانی و مدیریت منابع آب، یک نظرسنجی در مورد مصرف آب خانگی برای پاسخ دادن به سؤال در مورد چگونگی استفاده از آب در داخل خانه در اتحادیه اروپا انجام شد. این مقاله نشان دهنده تجزیه و تحلیل سه عنصر اصلی مربوط به رفتار مصرف کنندگان داخلی آب ، رفتارهای استفاده نهایی، مشخصات اجتماعی و جمعیتی و ساختارهای روان شناختی مانند نگرش و باورها، در مصرف آب میباشد (٢٠١٦ ,Yang &Shan, He, Suriyaprakash,).

مطالعه ای در سال ٢٠١٥ به «رتبه بندی سناریوهای مدیریت تأمین و توزیع آب شرب در شرایط بحران با استفاده از تکنیک پرومته ٢» پرداخت. نتایج پژوهش نشان داد که معیار قابلیت اطمینان تأمین مقدار آب و پس از آن هزینه اجرای طرح به ترتیب بیشترین وزن را در سناریوها به خود اختصاص دادند. با رتبه بندی سیاست ها مشخص شد، اقداماتی از جمله تقویت پدافند غیرعامل در سیستم های تأمین و انتقال و توزیع، رتبه اول را کسب کرده است . قرارداد با شرکت های تولید آب بسته بندی، مدیریت مصرف، ایجاد فرهنگ صرفه جویی و تشویق مردم برای ذخیره آب اضطراری، رتبه های دوم و سوم را در اقدامات پیش از بحران دارند (٢٠١٥ ,LUJUMWA).

ویلیس[9] و همکاران (٢٠١٣) در «ارزیابی صرفه جویی آب در خانوارها با توجه به فاکتورهای جمعیت شناختی و وسایل کارآمد» نشان دادند، بین گروه های اجتماعی و جمعیت شناختی مختلف در جامعه از نظر اهمیت دادن به صرفه جویی در مصرف آب، تفاوت وجود دارد. همچنین لوازم کارآمد و مناسب در مقدار مصرف آب مؤثر میباشد. همچنین بیان شد که امروزه با افزایش رشد جمعیت و افزایش مصرف آب ، تأکید زیادی به فرهنگ سازی در اصلاح الگوی مصرف آب از طریق افزایش مشارکت افراد وجود دارد. 

(Willis, Stewart, Giurco, Talebpour & Mousavinejad, ٢٠١٣)

چوانگ[10] (٢٠١٣) در تحقیقی به «اثرات صرفه جویی در انرژی از طریق ترویج آگاهی به ساکنین مجتمع های آپارتمانی» پرداختند. نتایج آن منجر به ارتقاء آگاهی، دانش و رفتار ساکنین بعد از ارائه اطلاعات انجام شده است، علاوه بر این آگاهی و رفتار مصرف کنندگان پس از این که اطلاعات در اختیار آن ها قرار داده شد؛ بهبود یافت (٢٠١٣ ,.Chuang et al).

هاسل و کری[11] (٢٠٠٧) تحقیقی با «عنوان توسعه تغییر رفتار در مصرف آب خانگی»، انجام دادند. نتایج نشان داد که نگرش و اعتقادات مصرف کننده به طور قابل توجهی بر میزان مصرف تأثیر میگذارند (٢٠٠٧ ,Cary &Hassell).

٣. ملاحطات مفهومی و نظری

آب یکی از اساسیترین ارکان توسعه کشور است و اهمیت و نقش آن بر هیچ کسی در زندگی بشری پوشیده نیست . به عبارت دیگر نمیتوان بر این باور بود که انسان یک روز بدون آب، زندگی خود را به سر ببرد. باتوجه به این امر باید نسبت به مدیریت صحیح و بهینه آب توجه ویژه ای شود. علاوه بر این کمبود آب در ایران، یکی از عوامل محدودکنندۀ اصلی توسعه و بهبود فعالیت های اقتصادی به شمار میرود. از این رو، حفظ و نگهداری آن با راهکارهایی همچون اصلاح الگوی مصرف ضروری است. با توجه به اینکه موضوع مورد مطالعه موضوعی مهمی برای کشور است، در این مطالعه فرهنگ سازی بهینه مصرف آب شرب ضرورتی انکارناپذیر بوده و بر همین اساس، پژوهش حاضر با آگاهی از کاستیها و فرصت های نهفته در مطالعات گذشته، به مبانی نظری پژوهش خواهد پرداخت.

شایان ذکر است که این بخش از ادبیات به نقش فرهنگ، اخلاق فرهنگی و مذهب در مصرف آب شرب میپردازد.

٣-١. فرهنگ

فرهنگ عبارت است از بستری که تمام رفتارهای پایدار اجتماعی را در بر میگیرد و تغییر رفتارهای پایدار تنها در صورت تغییر فرهنگ شکل میگیرد. پدیدۀ فرهنگ، ارزش ها، نگرش ها و نمادهای آگاهانه و ناآگاهانه ای است که منجر به شکل گیری رفتار انسان میشود. شناخت فرهنگ اقدامی شایسته و ضرورتی اجتناب ناپذیر است ، چراکه یکی از مهمترین عوامل اثرگذار خودکنترلی، فرهنگ و فضای حاکم بر آن است (٢٠١٧ ,Wang). فرهنگ، خصوصیات و دانش گروه خاصی از مردم است که شامل زبان، مذهب، عادات اجتماعی، موسیقی و هنر است. تغییرات در فرهنگ ها و هویت ها، پدیدۀ چندفرهنگی بودن را بوجود آورده و (٢٠١٦ ,Azevedo) رفتارهای مصرفی انسان در بلندمدت به عنوان رفتارهای پایدار به شمار میرود (٢٠٢٠ ,Pacheco -Vega). جایگاه آب در فرهنگ های متعدد بشری به تناسب شرایط اقلیمی، مقدار منابع دردسترس و میزان ارتقاء تکنولوژی در سرزمین های مختلف، متفاوت است. بنابراین اگر در پی تغییر رفتار مصرفی جامعه باشیم ، بایستی برای عامل فرهنگ اعتبار بیشتری قائل شویم . اکثر رفتارهای اجتماعی بشر در درون فرهنگ رشد یافته و چسبندگی و عدم آن تحت تأثیر نوع فرهنگ و الگوی فرهنگی جامعه میباشد (٢٠٠٠ ,Van Eijck).

٣-٢. اخلاق فرهنگی در مصرف آب و نقش مذهب در مصرف

چالش هایی چون فرهنگ نادرست مصرف آب و اختصاص منابع به پروژه های سدسازی و عدم توجه به احداث قنات که از روش های جایگزین و کارآمد، برای تأمین آب مصرفی است. تاکنون، اندیشمندان و متخصصان به ارائه ی راهکارهای متعددی برای برون رفت از بحران پرداخته اند.

(Gupta, Pahl-Wostl & Zondervan, 2013).

پیشینۀ تجربی مطالعات جامعه شناسی به شباهت بین تأثیر مذهب بر الگوی مصرف پرداختند که عده کثیری از آنان خودداری از مصرف را علاوه بر دانش فنی، عاملی میدانستند که منجر به جمع شدن سرمایه در کشور میگردید. شایان ذکر است که بعد از این واقعه، تحولاتی در جامعه ی انسانی در نتیجه ی صنعتی شدن شکل گرفت که باعث کم رنگ شدن نقش دین شد. از این رو، تئوریپردازان در قرن بیستم از تشکل جامعه ی مصرفی، اطلاعات کافی را منتشر کردند که نه تنها مصرف بیحد و مرز نکوهش نمیشود بلکه مصرف، فرایندی است که بیشتر افراد جامعه میتوانند با آن هویت خود را شناسایی کنند.(2019 ,  Zaheri, Vaezi, Esmaili, Khorrami, & Ahmadi)

از سوی دیگر، الگوی مصرف به معنای تغییر در سطح مصرف بوده به شیوه ای که به الگوی مناسب دینی نزدیک تر شویم. چراکه الگوی مصرف فقط در حوزه اقتصادی قرار نمیگیرد، بلکه متأثر از فاکتورهای گوناگونی است که میتوان به عوامل فرهنگی، اقتصادی و سیاسی پرداخت. به عبارت دیگر؛ مفهوم باورهای مذهبی جزء عوامل فرهنگی بوده و تحت تأثیر نوع الگوی مصرف قرار میگیرد.

برخی از نتایج مطالعات، بیانگر این امر بوده که همگرایی بیشتری در بین افراد مذهبی و محافظت از طبیعت و منابع آبی وجود دارد (٢٠١٢ ,Chuvieco). علاوه بر این میتوان بر این باور بود که حوزه های مذهبی و فرهنگی بر الگوهای مصرف آب تأثیرگذار است و رابطۀ معناداری با هم دارند. اگر الزامات سیاستی و سرمایه گذاری دولت ها و سیاستگذاریهای دیگر برای حمایت از بخش آب تقویت نشود، بحران آب به بدتر شدن خدمات آبرسانی برای میلیون ها نفر، کاهش اراضی کشاورزی، کاهش تولید مواد غذایی، افزایش سریع قیمت مواد غذایی و کاهش مصرف سرانه مواد غذایی منجر خواهد شد (٢٠٠٦ ,Ali &Smith).

عدم توجه به توسعه تکنولوژی، ذخیره سازی منابع آب و اصلاحات سیاستی ممکن است تقاضای آب برای مصارفی به غیر از کشاورزی را حتی با سرعتی بیشتر از آنکه پیش بینی شده است، افزایش دهد، که در این صورت موجب بدترشدن وضعیت منابع آب و تشدید بحران آب خواهد شد. در صورت تداوم روند فعلی، سهم جمعیت مواجه با تنش آبی شدید از کل جمعیت جهان از ٢٦/٢ درصد در سال ٢٠٠٠ به ٤٢/٤ درصد در سال ٢٠٥٠ افزایش خواهد یافت و تعداد افرادی که در سال ٢٠٥٠ شرایط تنش آبی شدید را تجربه خواهند کرد، به حدود ٣/٩ میلیارد نفر خواهد رسید. بر اساس گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادیهر چند انتظار میرود، میزان دسترسی به آب آشامیدنی بهداشتی در جهان در دهه های آینده افزایش پیدا کند، اما در افق سال ٢٠٥٠ همچنان نزدیک به ٣٠٠ میلیون نفر از دسترسی به آب آشامیدنی و بهداشتی در جهان محروم خواهند بود. از سوی دیگر، تحت تأثیر رشد بالاتر جمعیت نسبت به رشد زمین های زیر کشت، سرانه زمین قابل کشت در مناطق مختلف دنیا تا افق سال ٢٠٥٠ کاهشی خواهد بود؛ به طوری که از ٠/٢٥ هکتار به ازای هر نفر در سال ٢٠١٠ به کمتر از ٠/١٨ هکتار در سال ٢٠٥٠ کاهش خواهد یافت (٢٠٢٠ ,Chalajor &Khanifilestan, Hashemidaran,).

٤. روش تحقیق

از آنجایی که مطالعه ی حاضر در پی ارائه الگویی برای فرهنگ سازی در مصرف بهینه منابع آب شرب کشور است، جزء پژوهش های بنیادی کاربردی میباشد و از حیث گردآوری داده ها، پژوهشی غیرآزمایشی است. برای پاسخ به دغدغۀ مطالعۀ حاضر و تدوین مدل پارادایمی از روش تحقیق کیفی و در ایجاد نظریه از رویکرد داده بنیاد سیستماتیک بهره برده شد. نظریه داده بنیاد برگرفته از داده هایی است که طی فرایند پژوهش به صورت نظام مند گردآوری و تحلیل شده اند. رویکرد داده بنیاد، به عنوان رویکردی نظام مند و کیفی فرایند یا عکس العملی را در رابطه با موضوعی توصیف میکند. جامعۀ آماری پژوهش حاضر را خبرگان صنعت آب و فاضلاب روستایی و شهری استان سمنان با حداقل مدرک کارشناسی، کارشناسی ارشد و ده سال سابقه کار تشکیل میدهند. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده شده است.

در این تحقیق ٢١ مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد و البته پس از مصاحبه ١٩ مشخص شد که اطلاعات گردآوری شده به نقطه اشباع رسیده است ، اما جهت اطمینان خاطر دو مصاحبه دیگر نیز صورت گرفت. به طور میانگین نیز مصاحبه ها با هر مشارکت کننده، ٥٠ دقیقه به طول انجامید و سپس، مصاحبه ها به متن تبدیل شد. برای توسعه الگوی فرهنگ سازی در مصرف بهینۀ آب، پژوهشگر به شکلی مداوم و هدفمند، طی فرایند تحلیل داده ها بین کدگذاری باز و محوری تلاش میکند مقوله ها را از طریق کدگذاری باز شناسایی کند و با کدگذاری محوری، مقوله ها را به یکدیگر مرتبط کند. بعد از شناسایی و یکپارچه کردن ارتباط بین گزاره ها (مقوله)، مدل نظری پژوهش توسعه مییابد.

٥. یافته ها

٥-١. کدگذاری باز

مفهوم کدگذاری باز، به عنوان جزئی از تحلیل رویکرد داده بنیاد با تبیین و تشریح دقیق داده ها، نام گذاری و دسته بندی کردن داده ها شکل میگیرد. برای طبقه بندی این مقوله ها، بایستی هر مفهوم بعد از تفکیک، مشخص و برجسته شود و داده های خام با استخراج از متن مصاحبه ها تفسیر شوند (٢٠١٩,Jahedi &Torkestani). افراد مصاحبه شونده در پاسخ به سؤالات پروتکل مصاحبه در ارتباط با هر یک از ابعاد مدل پارادایمی پژوهش به تشریح پدیدۀ فرهنگ سازی در مصرف بهینه منابع آبی کشور پرداختند. از تحلیل و کدبرداری متون افراد پاسخگو و دیدگاه های آن ها، کدهای اولیه در قالب یک جدول استخراج و کدهای مشترک و مورد تأکید کلیه آن ها به انضمام کدهای با اهمیت از دید پژوهشگر به عنوان کدهای نهایی و همراه با ذکر منبع تشخیص داده شدند. توضیحات افراد مصاحبه شونده در پاسخ به پروتکل مصاحبه در ارتباط با شرایط علی، شرایط زمینه ای، مداخله گر، راهبردها و پیامدها باعث پیدایش کدهای جدول ١ شده است.

٥-٢. کدگذاری محوری

از آنجایی که کدگذاری باز اشاره به تفکیک سازی داده ها در مقوله های مختلف دارد، کدگذاری محوری، مقوله ها و زیرمقوله ها را با درنظر گرفتن مشخصه ها و ابعادش با هم مرتبط میسازد. در پژوهش حاضر به توسعۀ مدل پارادایمی پژوهش اشاره شد که در آن ، رابطه ی بین شاخص ها و مقوله ها با داده ها گزارش شده است و در ادامه اجزای مدل پارادایمی پژوهش تشریح میشود.

٥-٣. کدگذاری انتخابی

در کدگذاری انتخابی، خروجی فراگردهای قبلی کدگذاری اعم از کدگذاری باز و محوری بکار گرفته میشود و همچنین، مقوله اصلی شناسایی شده و به شکلی نظام مند به سایر مقوله ها ارتباط داده میشود. جدول ١ نتایج کدگذاری باز، محوری و انتخابی را نمایش میدهد.

جدول ١. نتایج کدگذاری باز، محوری و انتخابی

 

مدل نظری الگوی فرهنگ سازی در مصرف بهینه منابع آبی کشور مطابق با ابعاد مدل پارادایمی در شکل ١ قابل مشاهده است.

 

شکل ١. مدل پارادایمی فرهنگ سازی مصرف بهینه منابع آب

مفاهیم مرتبط عبارت اند از:

١. پدیدۀ (مقوله) محوری: همان برچسب مفهومی است که در تحقیق در نظر گرفته میشود. در مرحلۀ کدگذاری باز پس از اتمام تجزیه، تحلیل و گردآوری داده ها، «فرهنگ سازی در مصرف بهینه منابع آبی» به عنوان مقولۀ پدیده یا مقولۀ محوری انتخاب شد.

٢. شرایط علی: این عامل منجر به ایجاد و توسعۀ پدیدۀ محوری میشود. به استناد یافته های حاصل از مصاحبه های انجام شده ٥ مقوله ی عوامل اجتماعی، عوامل فردی، ارگان های دولتی، مدیران ارشد و عوامل حقوقی- قانونی و فنی- مهندسی به عنوان شرایط علی فرهنگ سازی در مصرف بهینه منابع آبی شناسایی شدند.

٣. راهبردها: استراتژی های مربوط به فرهنگ سازی در مصرف بهینه منابع آبی که بیانگر تعاملات و فعالیت هایی هستند که در واکنش به پدیدۀ محوری و تحت تأثیر شرایط مداخله گر و عوامل زمینه ای اتخاذ میشوند، شامل عملکرد درست و صحیح ، آموزش مستمر در سطوح مختلف، تبلیغات و اطلاع رسانی رسانه ها است.

٤. شرایط زمینه ای: این شرایط را مجموعه ای از متغیرها و مقوله های خاص تشکیل میدهند که با شرایط عام (عوامل مداخله گر) بر راهبردهای فرهنگ بهینه مصرف آب تأثیر میگذارند. این شرایط عبارتند از: عوامل زمینه ای فردی و نارساییهای اجتماعی.

٥. شرایط مداخله گر: این عامل، جزء شرایط عامی محسوب شده اند که همراه با عوامل زمینه ای، راهبردهای فرهنگ بهینه ی مصرف آب را تحت تأثیر قرار میدهند. در الگوی معرفی شده، این شرایط شامل طرز تفکر و حمایت مدیران، عملکرد متولیان امر و در نهایت اراده و خواست جامعه میشوند.

٦. پیامدها: برخی از مقوله ها، پیامدها و نتایج اجرای راهبرد فرهنگ مصرف بهینه منابع آب میباشند. بر اساس داده های گردآوری شده، فرهنگ مصرف بهینه منابع آب موجب پیامدهای فردی، نتایج کوتاه مدت و بلندمدت، نتایج ملی و نتایج منطقه ای میگردند.

جمع بندی و نتیجه گیری

هدف اصلی این پژوهش، ارائه مدلی جامع برای فرهنگ سازی در مصرف بهینه از منابع آبی کشور بوده و بدین منظور با استفاده از روش پژوهش کیفی و راهبرد داده بنیاد، دنبال دست یافتن به این هدف میباشد. اطلاعات به دست آمده با کمک سه نوع کدگذاری باز، انتخابی و محوری، دسته بندی و در نهایت مدلی کیفی استخراج گردید. نتایج پژوهش مطالعۀ حاضر به شرح ذیل است:

- پدیدۀ محوری: بر اساس تمرکز مصاحبه شوندگان و بررسی ادبیات «فرهنگ سازی در مصرف بهینه منابع آبی » به عنوان مقولۀ پدیده یا مقولۀ محوری انتخاب شد.

- شرایط علی: پنج مقوله ی ١- عوامل اجتماعی (ظرفیت سازی اجتماعی، مسئولیت اجتماعی، سطح آگاهی اجتماعی، رشد و ارتقاء سطح فرهنگ جامعه ، زمینه سازی ذهنی، میزان جامعه پذیر بودن و مشارکت اجتماعی، شرایط اقتصادی، آموزش همگانی)، ٢- عوامل فردی (مسئولیت پذیری، آموزش پذیر بودن، ترغیب دیگران، فرهنگ سازی شخصی و خانوادگی، سطح شناخت و آگاهی، دینداری ، دانش زیست محیطی، اعتماد نهادی و درآمد خانوار)، ٣- ارگان های دولتی (صدا و سیما، تاکتیک های رسانه ای، اجتماعی کردن مسأله آب و آگاه سازی)، وزارت نیرو، شرکت های آب و فاضلاب و آب منطقه ای، آموزش و پرورش، استانداری، فرمانداری و دانشگاه ها جهت ایجاد و ارتقاء فرهنگ مصرف بهینه منابع آب، ٤- مدیران ارشد (الگو و پیشرو بودن در فرهنگ مصرف، تعهد در دستیابی به اهداف اعلام شده ، برنامه ریزی صحیح، هماهنگی در اجرا، بررسی سطح فرهنگ مصرف و ارائه راهکار برای بهبود آن و نظارت و ارزیابی عملکرد واحدهای ذیربط) و ٥- عوامل حقوقی-قانونی و فنی - مهندسی (قوانین و خلأهای موجود در آن ، الزام استفاده از روش های نوین و تکنولوژی روز در توزیع آب، بهبود لوازم خانگی مصرف کننده آب ، ارائه تجهیزات کاهش مصرف آب و الزام تشویق استفاده از آن، الزام استفاده از برچسب آب ، اصلاح شبکه و به حداقل رساندن پرت و نشت تصفیه خانه ها و شبکه، تعمیر و به روز رسانی لوازم اندازه گیری، افزایش تکنولوژی در خانه های آب) به عنوان شرایط علی فرهنگ سازی در مصرف بهینه منابع آبی شناسایی شدند.

- راهبردها: شامل عملکرد درست و صحیح، آموزش مستمر در سطوح مختلف، تبلیغات و اطلاع رسانی رسانه ها است.

- شرایط زمینه ای عبارت اند از: ١- عوامل زمینه ای فردی (اعتقاد به موضوع، همکاری، پذیرش فرهنگ، عدم آگاهی از عوارض و اثرات بی آبی، مصرف گرایی، عدم اطلاع و عدم انگیزه در خصوص مدیریت مصرف، استفاده از تکنولوژی و روش های علمی نوین، مسئولیت پذیری، سبک زندگی، سن، تحصیلات، تأهل، شغل، عادت واره صرفه جویی، هویت ملی)، ٢- نارساییهای اجتماعی (آمایش سرزمین، در اختیار نبودن گزینه دیگر در مصرف آب برای مصرف کنندگان، سیستم قیمت گذاری، جداسازی تعرفه آب شرب از غیر شرب، توسعه ی بیرویه فضاهای سبز، عدم رعایت افراد شاخص، عدم توجه کافی به فرهنگ سازی، عدم اطلاع عوام از بحران آب ، هزینه ی بالای بکارگیری تکنولوژی روز، عدم وجود تعرفه های تشویقی و تنبیهی، عدم وجود کمک هزینه تهیه و بکارگیری لوازم کاهنده مصرف، عدم وجود الزامات قانونی، نبود آموزش اصولی نحوه صحیح مصرف ، تعهد و مسئولیت اجتماعی).

- شرایط مداخله گر: در الگوی معرفی شده این شرایط شامل ١- طرز تفکر و حمایت مدیران (تدوین سند جامع آب، وجود افکار مساعد در مدیران ارشد، خواست مسئولین، توجه کافی به بحران آب، اهمیت فرهنگ سازی ، مدیریت صحیح و عادلانه در توزیع آب شرب، ایجاد محدودیت در مجوزهای صنایع آب بر اساس شرایط هر منطقه، ارائه آمارهای قابل لمس، برنامه ریزی دقیق و مصرف بر اساس آمارها و اعتمادسازی)، ٢-عملکرد متولیان امر (هماهنگی ارگان ها در اجرای طرح ها، مصرف بهینه توسط ارگانها، در نظر گرفتن طرح های تشویقی و تسهیلات برای ساخت و استفاده از لوازم کاهنده مصرف توسط دولت، ایجاد نظام تشویق و تنبیه ، در نظر گرفتن محدودیت در ایجاد فضای سبز، الزام صنایع به بازچرخانی آب، حمایت تولید کننده و استفاده کننده از لوازم تکنولوژیک و علم نوین ، الزام استفاده از لوازم و شیرآلات کاهنده در ساخت منازل مسکونی، تفکیک آب شرب از غیر شرب) و ٣- اراده و خواست جامعه (خواستن شهروندان و افراد جامعه، مشارکت و رعایت نمودن افراد شاخص و نخبگان جامعه، مشارکت مردمی، جدی تلقی شدن موضوع از نظر آحاد جامعه ، جلوگیری از جبهه گیری بدلیل عدم اطلاع و شناخت، مسئولیت پذیری جامعه، باور هنجارهای مصرف بهینه، خواست مردم در آموزش و استفاده از تجهیزات و تکنولوژی نوین) میباشند.

- پیامدها: فرهنگ مصرف بهینه منابع آب موجب ١- پیامدهای فردی (مصرف صحیح، عدم وصرف بیرویه، افزایش سطح آگاهی، افزایش مسئولیت پذیری، آموزش پذیر شدن، مدیریت صحیح و عدم مصرف گرایی، کاهش فشارهای روانی مربوط به تأمین آب و آرامش)، ٢- نتایج کوتاه مدت (کاهش مصرف سرانه، افزایش آگاهی مردم، مشارکت مردم در آموزش، مصرف بهینه در افراد آموزش دیده)، ٣- نتایج بلندمدت (دستیابی به روند متعادل مصرف و تثبیت آن، کاهش مصرف سرانه، حفظ و بقاء منابع تأمین آب، دستیابی به پشتوانه آبی و حفظ محیط زیست، نهادینه شدن فرهنگ مصرف آب در اذهان عمومی، تغییر و بهینه شدن الگوی مصرف برق، گاز و...)، ٤- نتایج ملی (دستیابی به همراهی و همکاری مردم در اجرای طرح، حفظ منابع آبی از قبیل راه های آب زیرزمینی و...، حفظ منابع آب برای نسل آتی، ساختن جامعه ی آگاه و هدفمند، تغییر ساختار جامعه به رویکرد عدم اسراف و مصرف گرایی و عدالت اجتماعی) و ٥- نتایج منطقه ای (رشد منطقه ای، بقای جامعه و افزایش آبادانی، دسترسی به محیط زیست قابل قبول، تبدیل شدن به الگوی منطقه جهت فرهنگ سازی و مصرف بهینه ی منابع) میگردند.

تعامل خانواده ها در مدیریت مصرف، افزایش نقش زنان در اصلاح الگوی مصرف و نقش آموزش در بستر خانواده جزء عوامل تأثیرگذار در جامعه به شمار میرود. همچنین باید با برنامه ریزی مناسب و زمان بندی اصولی، افراد جامعه را از معضلات کشور آگاه کرد، آگاهیهای عمومی را افزایش داد و سطح دانش مصرف کنندگان آب را بالا برد. مطابق مبانی نظری تحقیق و مدل ارائه شده، پیشنهادهایی جهت بهبود فرهنگ مصرف بهینه منابع آب شرب ارائه میگردد که آن را میتوان در ادامه ملاحظه نمود.

- با توجه به تأثیر بالای اطلاع رسانی، آموزش و آگاهی نیاز است ، نسبت به اصلاح زیرساخت آموزشی و برنامه ریزی جهت آموزش و ارتقای سطح اطلاعات آحاد جامعه اقدام گردد.

- خلأهای قانونی تشویق و تنبیه فرهنگ مصرف آب مرتفع گردد و مساعدت های مالی و تشویقی جهت استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف آب در نظر گرفته شود.

- از ابزارهای بازدارنده از قبیل تغییر نرخ تصاعدی مصرف، جریمه استفاده از آب شرب برای مصارفی از قبیل شست و شوی خودرو و...، جهت جلوگیری از مصرف بیرویه استفاده گردد.

- قیمت گذاری مناسب آب، به عنوان یکی از ابزارهای اقتصادی، میتواند نقش مهمی در کاهش ائتلاف و بهینه سازی مصرف آب داشته باشد.

- معرفی شیوه های بهینه مصرف آب از جانب ارگان های آب منطقه ای به افراد جامعه،

- گسترش فرهنگ مصرف آب از طریق قشر فرهنگی جامعه،

- آموزش و تعامل کشاورزان در مدیریت منابع آب،

- توجه بیشتر مسئولین به طرح های بلندمدت فرهنگ مدیریت مصرف آب و

- بکارگیری الگوی مصرف آب همراه با تعرفه های ترجیحی سازگار با شرایط اقلیمی.

یکی از محدودیت های پژوهش حاضر، امکان عدم بیان همه تجارب و نظرات شخصی مدیران مورد مصاحبه به دلیل ملاحظات شخصی و خودسانسوری و ترس از افشاء اطلاعات است. سرانجام دستیابی به افراد مصاحبه شونده و تخصیص زمان به مصاحبه با توجه به شیوع ویروس کوید-١٩ (کرونا) در سطح کشور با محدودیت روبرو بود.

منابع و ماخذ

احمدی، س. ، و زارعی، ق (٢٠١٧). بررسی تأثیر دینداری بر گرایش به صرفه جویی در مصرف آب. توسعه اجتماعی ، ٤٣ (١١)، ١٩٥-٢١٠.

اخروی، ا.، و رعیت، م. (٢٠١٩). شناسایی عوامل مؤثر بر جلب مشارکت مردم در مصرف بهینۀ آب با رویکرد بازاریابی اجتماعی و انتخاب بهترین سناریو. مجله علمی، ٦(٣)، ٣٩٥-٤١٩.

ترکستانی ، م. ص. ، و جاهدی ، پ. (٢٠١٩). مطالعه مردم نگارانه درک معنای برند ترک (مطالعه موردی منطقه آزاد انزلی). مطالعات رفتار مصرف کننده، ٦(١)، ٦٣-٨٠.

خانی فیلستان، ه. ، هاشمی داران، ح. و چلاجور، م. (٢٠٢٠). بررسی آثار عوامل اقتصادی و مدیریتی بر پایداری آب در بخش کشاورزی (مطالعۀ موردی: استان تهران). اکوهیدرولوژی، ٧(٤)، ١٠٨٩ -١٠٩٧.

خسروی ، م. ، افشار، ع. ، و مولاجو، ا. (٢٠٢٠). طراحی سیستم های بهره برداری تلفیقی منابع آب بر مبنای اعتمادپذیری : مقایسه رویکردهای سیکلی و غیرسیکلی. آب و فاضلاب، ٣١(٧)، ٩٠-١٠١.

دهقان، ح. ، و پوررضاکریم سرا، ن. (٢٠١٦). عوامل مؤثر بر سرانه مصرف آب خانواده های تهرانی. راهبرد اجتماعی فرهنگی، ١٩(٥)، ٢٤٥-٢٦٨.

ظاهری، م. ، واعظی ، م. ، اسمعیلی ، ا.، خرمی ، ه. و احمدی، ت. (٢٠١٩). شناسایی و ارایه راهکارهایی در جهت مدیریت بهینه مصرف آب شرب (مطالعه موردی ؛ روستاهای شهرستان تبریز). نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی، ٢٣(٦٩)، ١٤٣-173.

Azevedo, M. (2016). The evaluation of the social impacts of culture: culture, arts and development. (Doctoral dissertation, Université Panthéon -Sorbonne -Paris I).

Chuang, C.-Y., Yang, S., Chang, M.-Y., Huang, H.-C., Luo, C.-H., Hung, P.- C., & Fang, W. (2013). Inactivation efficiency to Bacillus subtilis and Escherichia coli bacterial aerosols of spraying neutral electrolyzed water. Journal of the Air & Waste Management Association , 63(12), 1447-1456

Chuvieco, E. (2012). Religious approaches to water management and environmental conservation. Water policy, 14(S1), 9-20.

Dias, T. F., Kalbusch, A., & Henning, E. (2018). Factors influencing water consumption in buildings in southern Brazil. Journal of Cleaner Production, 184, 160-167.

Gupta, J., Pahl-Wostl , C., & Zondervan , R. (2013). ‘Glocal’water governance: a multi-level challenge in the anthropocene. Current Opinion in Environmental Sustainability, 5(6), 573 -580 .

Guragai, B., Hashimoto, T., Oguma, K., & Takizawa, S. (2018). Data logger- based measurement of household water consumption and micro- component analysis of an intermittent water supply system. Journal of Cleaner Production, 197, 1159-1168 .

Hassell , T., & Cary, J. (2007). Promoting Behavioural Change in Household Water Consumption: Literature Review. Report prepared for Smart Water Fund.

Ismagilova, E., Hughes , L., Dwivedi, Y. K., & Raman, K. R. (2019). Smart cities: Advances in research—An information systems perspective. International Journal of Information Management, 47, 88-100.

Jeannotte, M. S. (2003). Singing alone ? The contribution of cultural capital to social cohesion and sustainable communities. The International Journal of Cultural Policy , 9(1), 35-49.

Kandiah, V. K., Berglund, E. Z., & Binder, A. R. (2019). An agent-based modeling approach to project adoption of water reuse and evaluate expansion plans within a sociotechnical water infrastructure system. Sustainable Cities and Society , 46, 101-412.  Kang, J., Son, D., Wang, G. J. N., Liu, Y., Lopez, J., Kim, Y.,... Lee, Y.(2018) Tough and water‐insensitive self ‐healing elastomer for robust electronic skin. Advanced Materials , 30 (13), 1706846 .

Lede, E., Meleady, R., & Seger , C. R. (2019). Optimizing the influence of social norms interventions: Applying social identity insights to motivate residential water conservation. Journal of Environmental Psychology, 62, 105-114

LUJUMWA, N. (2015). PRIVATE WATER SUPPLY AND WATER SERVICE DELIVERY IN URBAN AUTHORITIES IN UGANDA. A CASE OF WAKISO TOWN COUNCIL, WAKISO DISTRICT. Uganda Management Institute ,

Pacheco-Vega, R. (2020). Governing Urban Water Conflict through Watershed Councils —A Public Policy Analysis Approach and Critique. Water, 12(7), 1849  Razumova, M., Rey-Maquieira, J., & Lozano, J. (2016). The role of water tariffs as a determinant ofwater saving innovations in the hotel sector. International Journal of Hospitality Management, 52, 78-86.

Shan, L.-w., He, L.-q., Suriyaprakash, J., & Yang, L.-x   (2016) Photoelectrochemical (PEC) water splitting of BiOI {001} nanosheets synthesized by a simple chemical transformation. Journal of Alloys and Compounds , 665 , 158-164.

Smith, A., & Ali, M. (2006). Understanding the impact of cultural and religious water use. Water and Environment Journal, 20(4), 203-209.

Supski, S., Lindsay , J., & Tanner , C. (2017). University students’ drinking as a social practice and the challenge for public health. Critical Public Health, 27(2), 228-237.

Van Eijck, K. (2000). Richard A. Peterson and the culture of consumption. Poetics , 28 (2-3), 207-224.

Wang, Y. (2017). Promoting sustainable consumption behaviors: The impacts of environmental attitudes and governance in a cross-national context. Environment and Behavior, 49(10), 1128-1155.

Willis, R. M., Stewart, R. A., Giurco, D. P., Talebpour, M. R., & Mousavinejad, A. (2013). End use water consumption in households: impact of socio-demographic factors and efficient devices. Journal of Cleaner Production, 60, 107-115.

Ahmadi, S., & zareei, g. (2017). A Study of the Effect of Religiousity on Attitude into Water Saving in Yasouj. Quarterly Journal of Social Development (Previously Human Development), 11(3), 195-210. (in Persian)

Chuang, C.-Y., Yang, S., Chang , M.-Y., Huang, H.-C., Luo, C.-H., Hung, P-C., & Fang, W. (2013). Inactivation efficiency to Bacillus subtilis and Escherichia coli bacterial aerosols of spraying neutral electrolyzed water. Journal of the Air & Waste Management Association, 63(12), 1447 - 1456

Chuvieco, E. (2012). Religious approaches to water management and environmental conservation. Water policy, 14 (S1), 9-20 .

Dehghan, H., & Pour Reza Karimsara, N. (2016). Factors Affecting Per Capita Water Consumption of Tehrani Families. Socio -Cultural Research Journal of Rahbord, 5(19), 245-268. (in Persian)

Dias, T. F., Kalbusch, A., & Henning , E. (2018). Factors influencing water consumption in buildings in southern Brazil. Journal of Cleaner Production, 184, 160-167.

Gupta, J., Pahl-Wostl, C., & Zondervan, R. (2013). ‘Glocal’water governance: a multi-level challenge in the anthropocene. Current Opinion in Environmental Sustainability , 5(6), 573-580.

Guragai, B., Hashimoto, T., Oguma, K., & Takizawa, S. (2018). Data logger- based measurement of household water consumption and micro- component analysis of an intermittent water supply system. Journal of Cleaner Production, 197, 1159 -1168 .

Hassell, T., & Cary, J. (2007). Promoting Behavioural Change in Household Water Consumption: Literature Review. Report prepared for Smart Water Fund.

Ismagilova, E., Hughes, L., Dwivedi, Y. K., & Raman, K. R. (2019). Smart cities: Advances in research—An information systems perspective. International Journal of Information Management, 47, 88-100.

Jeannotte, M. S. (2003). Singing alone? The contribution of cultural capital to social cohesion and sustainable communities. The International Journal of Cultural Policy , 9(1), 35-49.

Kandiah, V. K., Berglund, E. Z., & Binder, A. R. (2019). An agent-based modeling approach to project adoption of water reuse and evaluate expansion plans within a sociotechnical water infrastructure system. Sustainable Cities and Society , 46 , 101-412.

Kang, J., Son, D., Wang, G. J. N., Liu , Y., Lopez , J., Kim , Y.,... Lee, Y. (2018). Tough and water‐insensitive self‐healing elastomer for robust electronic skin. Advanced Materials, 30(13), 1706846.

Khanifilestan, H., Hashemidaran, H., & Chalajor , M. (2020). Study of Sustainable Water in Agriculture sector and its relationship with Economics and management to use sustainable Water in Iran. Iranian journal of Ecohydrology, 7(4), 1089-1097. (in Persian)

Khosravi , M., Afshar , A., & Molajou , A. (2020). Reliability-Based Design of Conjunctive Use Water Resources Systems: Comparison of Cyclic and Non-Cyclic Approaches. Journal of Water and Wastewater; Ab va Fazilab. (in Persian)

Lede , E., Meleady , R., & Seger , C. R. (2019). Optimizing the influence of social norms interventions: Applying social identity insights to motivate residential water conservation. Journal of Environmental Psychology, 62, 105-114

LUJUMWA, N. (2015). PRIVATE WATER SUPPLY AND WATER SERVICE DELIVERY IN URBAN AUTHORITIES IN UGANDA. A CASE OF WAKISO TOWN COUNCIL , WAKISO DISTRICT. Uganda Management Institute ,

Okhravi, A., & Rayat, M. (2019). Identifying the Factors that Influence People's Participation in Optimal Water Consumption via Social Marketing Approach and Best Scenario Selection. Social Capital Management, 6(3), 395 -419. (in persian)

Pacheco-Vega, R. (2020). Governing Urban Water Conflict through Watershed Councils—A Public Policy Analysis Approach and Critique. Water12(7), 1849

Razumova, M., Rey-Maquieira, J., & Lozano, J. (2016). The role of water tariffs as a determinant of water saving innovations in the hotel sector. International Journal of Hospitality Management, 52, 78-86.

Shan, L.-w., He, L.-q., Suriyaprakash, J., & Yang, L.-x. (2016).Photoelectrochemical (PEC) water splitting of BiOI {001 } nanosheets synthesized by a simple chemical transformation. Journal of Alloys and Compounds, 665 , 158 -164 .

Smith, A., & Ali, M. (2006). Understanding the impact of cultural and religious water use. Water and Environment Journal , 20 (4), 203-209.

Supski, S., Lindsay, J., & Tanner, C. (2017). University students’ drinking as a social practice and the challenge for public health. Critical Public Health, 27(2), 228-237.

Torkestani, M., & Jahedi, P. (2019). An ethnographic study of understanding the meaning of Turk brand (Case study of Anzali Free Zone). (inpersian)

Van Eijck, K. (2000). Richard A. Peterson and the culture of consumption. Poetics, 28(2-3), 207-224 .

Wang , Y. (2017). Promoting sustainable consumption behaviors: The impacts of environmental attitudes and governance in a cross -national context. Environment and Behavior , 49 (10), 1128 -1155 ,Willis , R. M., Stewart, R. A., Giurco, D. P., Talebpour, M. R., &

Mousavinejad, A. (2013). End use water consumption in households: impact of socio-demographic factors and efficient devices. Journal of Cleaner Production, 60, 107-115.

Zaheri, M., Vaezi, M., Esmaili, A., Khorrami , H., & Ahmadi , T. (2019).Identifying and providing solutions for optimal drinking water management (A Case study; villages of Tabriz county). Geography andPlanning , 23 (69), 143-173. (in persian)

پی نوشت ها: