کتاب خواندن دیگر تنها یک سرگرمی نیست. کتاب‌ها قبلا تنها در نسخه‌های چاپی در دسترس بودند که در کنار تمام مزایا از جمله لذت ورق زدن آنها محدودیت‌هایی نظیر حمل‌ونقل و نگهداری داشتند. این روزها که تمام ابعاد زندگی تحت تاثیر فناوری قرار گرفته است، کتاب هم از این قاعده مستثنی نیست. ورود کتاب‌خوان‌های الکترونیکی در دنیا تحولی بزرگ ایجاد کرده و باعث افزایش چشمگیر فروش کتاب‌های الکترونیکی شده است.
تا قبل از ورود این فناوری، بسیاری از کتاب‌ها به‌طور غیرقانونی دانلود می‌شدند که این موضوع باعث دلسردی ناشران می‌شد، حالا کتاب‌خوان‌های الکترونیکی توانستند تا حد زیادی از ادامه این روند جلوگیری کنند. با این همه، این دستگاه‌ها در کشور ما چندان اقبال خوبی نداشته‌اند و طبق گفته فعالان بازار، کتاب‌خوان‌های الکترونیکی تنها از طریق فروشگاه‌های آنلاین خریدوفروش می‌شوند و در بازار فیزیکی نمی‌توان به‌راحتی آنها را پیدا کرد. همچنین از آنجا که کتاب‌خوان‌های خارجی از رویه تجاری وارد بازار نشده‌اند، گارانتی برایشان وجود ندارد و عملا نمی‌توان امیدی به خدمات پس از فروش برای آنها داشت.
کتاب‌خوان‌های محبوب در بازار
کتاب‌خوان‌های الکترونیکی در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند و این توجه باعث شده تا فروش کتاب‌های الکترونیکی افزایش چشمگیری داشته باشد و در نتیجه درآمد ناشران نیز بیشتر شود. از طرف دیگر، محبوبیت کتاب‌خوان‌های الکترونیکی باعث شده است تا مدل‌های پیشرفته‌تر و به‌روزتری روانه بازار شوند.
حالا برندهای مختلف با ویژگی‌ها و قابلیت‌های متفاوت در بازار با یکدیگر رقابت می‌کنند. جالب است بدانید که با اینکه کتاب‌خوان‌های الکترونیکی در بازار ایران خریداران خاص و محدودی دارند، اما انواع و اقسام مدل‌های آنها در دسترس است. بررسی‌های میدانی خبرنگار «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که بهترین برندهای کتاب‌خوان الکترونیک در بازار شامل آمازون کیندل Amazon Kindle، پاکت‌بوک PocketBook، فیدیبوک Fidibook، بوکس BOOX و کوبو Kobo هستند. بهترین برند کتاب‌خوان الکترونیک از نظر بسیاری از افراد آمازون کیندل است. این کتاب‌خوان مدل‌های متنوعی دارد؛ از جمله Kindle Paperwhite و Kindle Oasis است که همگی نمایشگری با وضوح بالا و دسترسی به کتابخانه گسترده‌ای از کتاب‌های الکترونیکی آمازون را فراهم می‌کنند. محبوب‌ترین کتاب‌خوان کیندل در ایران، مدل Paperwhite نسل یازده است که از نمایشگر 7 اینچی بهره می‌برد. با این حال این مدل قیمت بالایی دارد و کاربران می‌توانند به جای آن سراغ Paperwhite نسل 10 با حافظه 8 گیگابایت بروند که قیمت مقرون به‌صرفه‌ای داشته و امکانات قابل توجهی هم دارد. با این حال کاربران ایرانی هنگام استفاده از این کتاب‌خوان برای دسترسی به کتاب‌هایی که در بازارگاه آمازون عرضه می‌شوند، با محدودیت مواجه هستند. یکی دیگر از کتاب‌خوان‌های محبوب در بازار کتاب‌خوان فیدیبوک محصولی از برند فیدیبو دیجی‌کالا است که نسخه اول آن چند سال قبل در بازار عرضه شد. هرچند این دستگاه مشکلاتی مثل رابط کاربری کند داشت، اما به لطف سازگاری با کتاب‌های فارسی با استقبال مواجه شد. دومین نسخه این محصول با عنوان کتاب‌خوان فیدیبوک F2 روانه بازار شده است که نسبت به مدل قبلی تا حد زیادی بهبود پیدا کرده و در لیست بهترین کتاب‌خوان الکترونیکی بازار قرار دارد. این دستگاه نمایشگر 6 اینچی جوهر الکترونیک با وضوح قابل قبول 300 پیکسل بر اینچ دارد که مطالعه کتاب را دلپذیر می‌کند. پشتیبانی کامل از زبان فارسی، دسترسی به هزاران کتاب از طریق فیدیبو، سازگاری با فرمت‌های PDF، EPUB و Mobi از مزایای این کتاب‌خوان هستند. شاید تنها ایرادی که می‌توان به آن گرفت، قیمت نسبتا بالای آن است که تفاوت زیادی با کیندل ندارد. کوبو Kobo هم در فهرست بهترین کتاب‌خوان‌های الکترونیکی جا دارد. کوبو طیف وسیعی از مدل‌ها را ارائه می‌دهد که شامل کوبو کلارا HD، کوبو فرما و کوبو لیبرا می‌شود. این مدل‌ها به دلیل طراحی بادوام و تجربه خواندن شخصی‌سازی‌شده، در بین مشتریان محبوبیت بالایی دارند. کتاب‌خوان Onyx Boox نسبت به برندهای دیگر کمتر شناخته است، اما در بین کاربران حرفه‌ای به خاطر قابلیت‌هایی مثل یادداشت‌برداری و هایلایت متن، در لیست بهترین‌ها قرار دارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگر کاربران به دنبال کتاب‌خوان برای مطالعه متون دانشگاهی هستند، اونیکس بوکس یکی از گزینه‌های ایده‌آل است. مدل‌های پرفروش این کتاب‌خوان شامل Onyx Boox Note Air و Onyx Boox Nova3 هستند. کتاب‌خوان پاکت بوک هم جزو مدل‌های پرطرفدار در اروپا است که با سری کتاب‌خوان‌هایINKPAD، HD3، ERA و Touch Lux5 شناخته می‌شود. این دستگاه‌ها از نمایشگری با وضوح بالا و شارژدهی طولانی برخوردار بوده و طیف وسیعی از فرمت‌ها را پشتیبانی می‌کنند. یکی دیگر از کتاب‌خوان‌هایی که در ایران مورد توجه قرار گرفته است، دستگاه کتاب‌خوان می‌بوک است که با حمایت پلتفرم کتاب‌خوانی طاقچه وارد بازار شده. این دستگاه سیستم‌عامل اندروید دارد که امکان نصب پلتفرم‌های کتاب‌خوانی آنلاین مختلفی در آن وجود دارد و بنا بر اعلام تیم طاقچه، برای تکمیل سبد محصولات این پلتفرم کتاب و کتاب‌خوانی، عرضه شده است.
مدل‌های خارجی بدون گارانتی
با این همه خرید این دستگاه‌ها طرفداران و خریداران خاص و طبیعتا معدودی دارند و با این اوصاف است که کالای چندان بازاری به حساب نمی‌آیند. درست به همین دلیل هم هست که خریداران کتاب‌خوان‌های الکترونیکی برای یافتن کالای محبوبشان راهی بازارها و فروشگاه‌ها نمی‌شوند. آنها خوب می‌دانند که نشانی کتاب‌خوان‌های الکترونیکی را تنها در بازارگاه‌های آنلاین می‌توان پیدا کرد. همین خاص بودن هم باعث شده است تا کتاب‌خوان‌های الکترونیکی چندان مورد توجه بازرگانان و واردکنندگان رسمی قرار نگیرند و آنها تمایلی به واردات کتاب‌خوان‌های الکترونیکی نداشته باشند. پس تعجبی هم ندارد که فعالان بازار می‌گویند اغلب این محصولات از رویه مسافری یا به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند. در همین راستا محمد‌رضا فرجی‌تهرانی، رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران درباره بازار کتاب‌خوان‌های الکترونیکی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «این کتاب‌خوان‌ها به‌طور رسمی وارد نمی‌شوند، در نتیجه برای آنها گارانتی وجود ندارد. به‌طور کلی نکته مهمی که درباره کتاب‌خوان‌های الکترونیکی وجود دارد، مربوط به بحث کامل بودن کتابخانه و دسترسی به کتاب‌های مرجع و آرشیو کامل کتاب‌هاست. به همین دلیل بحث بومی بودن این دستگاه‌ها برای ما بسیار مهم است. چرا که در مدل‌های خارجی مانند کیندل آمازون، کاربران برای دسترسی به کتاب‌هایی که در بازارگاه آمازون وجود ندارد، دچار محدودیت‌هایی می‌شوند. نکته مهم دیگر مربوط به موضوع پشتیبانی کامل از زبان فارسی است که طبیعتا در مدل‌های ایرانی به صورتی بهتر انجام شده.»
فرجی در خصوص کتاب‌خوان‌های ایرانی گفت: «در حال حاضر برندهای موجود ایرانی فیدیبوک و می‌بوک هستند. فیدیبوک در سال 97 عرضه شد که مشابه نمونه کیندل آمازون است و کتاب‌خوان می‌بوک هم که محصول طاقچه است، در بازار به‌فروش می‌رود.» فرجی تاکید می‌کند که می‌بوک برندی جهانی است و مشکلاتش برای کاربران ایرانی از مدل کیندل بسیار کمتر است. همچنین می‌بوک از نظر سخت‌افزاری نسبت به فیدیبوک قوی‌تر است. با این اوصاف این بازار می‌تواند برای تولیدکنندگان ایرانی به بازاری رقابتی تبدیل شود که فرصت‌ها و مزایای بیشتری نسبت به رقبای خارجی برای آنها خواهد داشت.