رسول سلیمی: کمتر از چند روز مرحله دوم انتخابات ریاست‌جمهوری 1403 برگزار و از میان «مسعود پزشکیان» و «سعید جلیلی»، یکی سکان‌دار کاخ ریاست‌جمهوری می‌شود.
واقعیت این است که سیاست خارجی ایران در حوزه اختیار رهبرانقلاب است و روسای جمهور باید پیگیر سیاست خارجی تبیین شده توسط رهبری باشند اما تجربه دولت های بعداز جنگ تحمیلی این نکته را برجسته کرده که دستگاه دیپلماسی و رییس‌جمهور قدرت زیادی در تاثیرگذاری بر سیاست خارجی دارند، چراکه در نهایت مذاکرات و پیگیری امور دیپلماتیک توسط دولت انجام می‌شود. از این رو انتخاب پزشکیان یا جلیلی، دو راهی را مقابل مردم قرار می دهد تا از این میان سیاست خارجی تعاملی یا سیاست خارجی تنش‌آفرین، یک مسیر را انتخاب کنند. در ادامه به بررسی دیدگاه دو نامزد رقیب در آستانه دور دوم انتخابات ریاست جمهوری پرداختیم.
مسعود پزشکیان: نماینده سیاست خارجی تعامل گرا و تنش زدا
مسعود پزشکیان، معتقد است از طریق بهبود رابطه با کشورهای جهان و عادی‌سازی در روابط بین‌الملل، می‌توان تحریم‌ها را رفع کرد و جذب سرمایه، توسعه گردشگری و توسعه کسب و کار را ممکن ساخت. او معتقد است می‌توان با سیاست خارجی تعامل‌گرا و عزتمند، هزینه مردم را کاهش داد و اجازه نداد گروهی با شعارهای دهن پرکن، جیب مردم را خالی کنند. او می‌گوید: «باید تحریم‌ها را با استفاده از نیروهای کارشناس و مجرب حل کنیم.»
مسعود پزشکیان درباره راه حل مسئله تحریم ها معتقد است: «ما اگر می‌خواهیم مشکلات اقتصادی مملکت ما و همچنین ارتباط ما با دنیا برطرف شود و بتوانیم رونق پیدا کنیم، باید تحریم‌های ظالمانه را با روش‌های مختلف موجود حل کنیم.» او باور دارد که تحریم، سالانه میلیاردها دلار ضرر به ایران وارد می‌کند و می‌گوید: «همین الان ما که در دنیا در زمینه گاز و نفت جمعا اول هستیم، در زمستان گاز نداریم به مردم بدهیم و تابستان نیز برق آن‌ها را قطع می‌کنیم. بگویند که ما چقدر در حال ضرر کردن در میادین مشترک هستیم؟ قطر، عمان، امارات و کویت در میادین مشترک سهم خود را می‌برند، اما ما اصلا عین خیالمان نیست و از این سمت می‌گوییم که فلان شرکت‌ها می‌خواستند با ما فلان کار را بکنند.»
پزشکیان «برجام» را کلید حل تحریم‌ها و حل سایر چالش‌های سیاست خارجی ایران می‌داند و معتقد است باید برجام را احیا کرد او می‌گوید: «ما باید برجام را حل و پیگیری می‌کردیم؛ اگر این مساله را حل نکنیم، اینکه درباره مسائل دیگر صحبت کنیم، فقط حرف است.» او معتقد است امکان ندارد بدون برجام حتی بتوانیم با همسایگان روابط خود را حفظ کنیم و آن را توسعه دهیم.»
درباره رفع موانع خارجی تولید، مسعود پزشکیان قائل به پذیرش FATF توسط ایران و پاک کردن نام ایران از میان سه کشور حاضر در لیست سیاه FATF است و می‌گوید: «ما باید FATF را نهایی کنیم، چراکه در همین وضعیتی که قرار داریم گران می‌خریم و ارزان می‌فروشیم. ما با چین توافق‌نامه‌ای داریم که بیایند کار انجام دهند، اما چرا کاری انجام نمی‌دهند؟ تا با مشکلات‌مان را در ارتباطات بین‌المللی برطرف نکنیم آن‌ها نیز برای ما کاری نمی‌کنند و این موضوع خیلی روشن است.» او می‌افزاید: «اگر قرار باشد چین، عراق و روسیه با ما کار کنند، باید ضوابط بین‌المللی را درست کنیم؛ ما به پیمان‌های بریکس و شانگهای پیوسته‌ایم، اما چرا معاملات ما در مقایسه با دیگران قابل مقایسه نیست؟»
پزشکیان درباره چگونگی جذب سرمایه خارجی معتقد است سیاست خارجی باید با تعامل‌گرایی و عادی‌سازی روابط بین‌الملل با همه کشورها، ابزاری باشد برای جذب سرمایه خارجی و فرصتی ایجاد کند برای متوقف کردن موج مهاجرت و ایجاد شوق ماندن در دل جوانان. او می‌گوید: «باید معلوم شود چه کسانی از سفارت انگلستان بالا رفتند و سفارت عربستان را آتش زدند و چرا جلو این‌ها گرفته نشد. به باور پزشکیان به‌جای تنش‌آفرینی در حوزه سیاست خارجی باید نسبت به تحکیم برادری با کشورهای همسایه اقدام کرد و به آن‌ها به چشم یک فرصت نگاه کرد. باید ایران به محور ترانزیت شرق و غرب تبدیل و گردشگری را رونق داد. پزشکیان «بهبود فضای سرمایه‌گذاری و کسب‌وکار» را مشروط به حل تحریم‌ها، پذیرش FATF و عادی‌سازی روابط به همه کشورها و تنش‌زدایی می‌داند و در حوزه سرمایه‌گذاری داخلی می‌گوید: «نخبگان در حال خارج شدن از کشور هستند؟ چون رفتار حاکمانه ما و امر و نهی‌هایی که داریم و تصور می‌کنیم عقل کل هستیم و در همه چیز نقشه داریم و دیگران حالیشان نیست و نمی‌فهمند، پس ما باید برای آن‌ها نقشه بنویسیم.»
سعید جلیلی: نماینده سیاست خارجی تهاجمی و تنش زا
اما سعید جلیلی، کاندیدای جبهه پایداری انقلاب اسلامی معتقد است تحریم را باید خنثی و تحریم کننده را پشیمان کرد. او می‌گوید: «ما کمیته مقابله با تحریم ایجاد کردیم، باید دشمن را با ابزار اقتصادی از تحریم پشیمان کنیم و برای آن برنامه عملیاتی داریم. ما می‌گوییم با سازوکارهای جدی می‌توان تحریم‌ها را رفع کرد و تحریم‌کننده را پشیمان کرد.»
سعید جلیلی معترف به چالش‌برانگیز بودن تحریم‌ها نیست و معتقد است به‌جای تلاش برای حل مساله با دو-سه کشور جهان (آمریکا و اتحادیه اروپا)، باید برویم دنبال سایر کشورها. اما جلیلی بدون اشاره به اینکه کدام کشور دنیا پیش از حل مساله تحریم‌های آمریکا حاضر است در ایران سرمایه‌گذاری و با ایران منصفانه روابط تجاری و بازرگانی برقرار کند، می‌گوید: «اولین ایراد این است که به دو سه کشور تمرکز کنید که با آن‌ها بیشترین اختلاف را دارید و آن‌ها برای شما فرصت تولید نمی‌کنند، بلکه تهدید تولید می‌کنند. باید همه کشورها را دید. کشورهای فراوانی وجود دارد که زمینه همکاری با آن‌ها را داریم، ولی باید اولویت‌بندی در اقتصاد داشته باشید و بدانید هدف شما در اقتصاد چیست.»
این در شرایطی است که سعید جلیلی که کاندیدای جریانی است که همفکران او در جریان پایداری، برجام را در مجلس آتش زد و در کمیسیون برجام مجلس شورای اسلامی بیشترین مخالفت‌ها را با برجام عنوان کردند. سعید جلیلی مخالفت با برجام را کتمان نمی‌کند و معتقد است برجام چالش‌های ما را افزون کرده و دستاوردی نداشته است. او با طرح این پرسش که در برجام چه شد؟ می‌گوید: «دلار 3 هزار تومانی شد 30 هزار تومان. تعداد تحریم‌ها از 800 تا به 1500 رسید. آیا مشکل مردم حل شد؟ الان باید جواب دهند. در زمانی که برجام امضا شد، رشد اقتصادی ما صفر و منفی و متوسط آن هفت دهم درصد شد. کسانی که می‌گفتند باید چرخ کارخانه بچرخد، افتخارشان این شد که کاپ اخلاق بگیرد و گفتند بعد ما امنیت را بدست آوردیم، ولی دیدند امنیت به دست نیامد و با همین رفتارها، آمدند سلیمانی ما را شهید کردند.»
مخالفت جلیلی با اجرای برجام بدون اشاره به این موضوع است که در دو سالی که برجام اجرا شد، نرخ رشد اقتصادی رکورد بی‌سابقه 12 تا 14 درصد را ثبت کرد، رشد سرمایه‌گذاری خارجی رکورد زنی کرد، برای اولین بار بعد از انقلاب، ایران توانست مستقیم از ایرباس هواپیما خریداری کند، نرخ تورم به کمترین در طول چند دهه اخیر رسید.
نظر جلیلی درباره رفع موانع تولید به گونه ای است که او پیشتر در جلسه شورای عالی امنیت ملی مانع رفع FATF شده بود. سعید جلیلی معتقد است FATF مشکل سیاست خارجی ایران نیست. او در توضیح این موضوع به «دیس اینفورمیشن یا اطلاعات جعلی» متوسل می‌شود. او می‌گوید: «سخنگو دولت وقت می‌گوید تحریم و FATF مانع خرید واکسن است. میلیون‌ها نفر از این ضرر می‌کنند. مگر FATF حل شد؟ پس چرا واکسن را توانستیم بخریم؟ وقتی تشخیص غلط می‌دهید، تجویز غلط هم می‌دهید.» او می‌افزاید: «ایران 32 بند از 41 بند FATF را اجرا می‌کند، پس چرا مشکل ایران حل نمی‌شود.»
جلیلی اما درباره چگونگی جذب سرمایه خارجی تمرکزش بر کشورهای همسایه، کشورهای آمریکای لاتین و آفریقاست و معتقد است ایران می‌تواند از هند گندم وارد کند و آن را به آرد تبدیل و به عراق صادر کند و یا سالانه 11 میلیارد دلار صیفی‌جات صادر کنیم. نقشه راه او تبدیل سفارت‌خانه‌ها به سکوی صادرات است و می‌گوید: «هر سفارت ما باید سکویی برای صادرات باشد و برای ایجاد اشتغال و ارزآوری ماموریت داشته باشد. در هر سفری دیپلماتیک، باید عده‌ای از فعالان اقتصادی همراه باشند.»
حال باید دید در روز جمعه مردم به کدام مسیر برای حل مسائل سیاست خارجی ایران رای خواهند داد. تنش یا تعامل با دنیا؟
311213