به گزارش ایمنا، هنگامی که «پدران بنیانگذار»، قانون اساسی ایالات متحده آمریکا را نوشتند، بهدنبال محدود کردن قدرت رئیسجمهور از سنت سلطنت فاصله گرفتند. با گذشت بیش از 200 سال این ساختارها همچنان پابرجا هستند و دولت ایالات متحده به سه شاخه مقننه، مجریه و قضائیه تقسیم شده است. شاخه مقننه شامل کنگره است که از مجلس نمایندگان و سنا تشکیل شده و شاخه قضائی شامل دیوان عالی و سیستم دادگاه فدرال است؛ در این میان بازوی اجرایی قدرت شامل رئیسجمهور، معاون رئیسجمهور و کابینه وی میشود.
رئیسجمهور در آمریکا نهتنها رئیس دولت، بلکه فرمانده کل نیروهای مسلح و مسئول اجرای قوانین نوشتهشده توسط کنگره است. برای این منظور وی از کمک کابینه خود برخوردار است که خود آنها را منصوب میکند.
برتری در ایالات متحده آمریکا با قدرت وتوی لوایح تصویبشده توسط کنگره حاصل میشود، با این وجود قوه مقننه میتواند با دوسوم رأی در هر دو مجلس این وتو را لغو کند. علاوهبر این، رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا این اختیار را دارد که برای جنایات فدرال عفو صادر کند، معاهدههایی را با قدرتهای خارجی امضا (تصویب سنا) و دستورات اجرایی تصویب کند. فرمان اجرایی از سوی رئیسجمهور صادر میشود، البته این دستورات برای وضع قوانین جدید یا نقض قوانین موجود نیست. دستورات اجرایی در صورت نقض قانون اساسی قابل اعتراض قانونی هستند.
قدرتهای اضطراری رئیسجمهور آمریکا
دونالد ترامپ زمانی در مورد اختیارات ریاستجمهوری پیشنهاد کرد رئیسجمهور در روز اول انتخاب خود یک «دیکتاتور» باشد و برای ایجاد مرزی قوی بین مکزیک و ایالات متحده از کنترلها و موازنهها فراتر رود. اصطلاح دیکتاتور توسط وی به شوخی استفاده شد، اما ترامپ در واقع محدودیتهای اختیارات ریاستجمهوری را جابهجا کرد و در نخستین دوره ریاستجمهوری بودجه نظامی را صرف ساخت بخشهایی از دیوار مرزی با مکزیک کرد.
این امر پس از آن اتفاق افتاد که کنگره از ارائه بودجه درخواستی خودداری کرد و موجب شد ترامپ برای نادیده گرفتن این تصمیم، اعلام وضعیت اضطراری ملی کند که قبض قدرت توسط یک رئیسجمهور ناامید است که از محدودههای قانون خارج شده و تلاش میکند آنچه را در فرآیند قانونگذاری قانون اساسی به دست آورد که نتوانسته است. یک دادگاه استیناف فدرال در سال 2020 حکم داد که این اقدام دولت ترامپ غیرقانونی است.
ترامپ همچنین از ولادیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین خواست تا درباره رقیب سیاسی و رئیسجمهور فعلی آمریکا، جو بایدن و پسرش تحقیق کند و وزارت دادگستری را تحت فشار قرار داد تا درباره کسانی از جمله لیز چنی، قانونگذار سابق جمهوریخواه و کارمند انتخابات، تحقیق کنند که به نظر او دشمنان سیاسی بهشمار میروند.
کتاب روز قیامت آمریکا
اسناد اقدام اضطراری ریاستجمهوری (PEAD) که بهطور غیررسمی «کتاب روز رستاخیز ایالات متحده آمریکا» نامیده میشود، حاوی دستورات اجرایی، اعلامیهها و پیامهایی به کنگره برای پیشبینی شرایط اضطراری است. محتوای این اسناد در دسترس عموم یا کنگره نیست و تنها بر اساس نیاز به دانستن به اشتراک گذاشته میشود.
در طول دوره اول ریاستجمهوری ترامپ، مجله تایم گزارش داد که کارکنان امنیت ملی با استناد به مصاحبه با مقامات امنیت ملی و نگرانی از سوءاستفاده از آنها، او را از یادگیری کامل این تفاسیر از اختیارات ریاستجمهوری بازداشتند.
شایان ذکر است که مرزهای معافیت از مجازات برای رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا نیز از آن زمان تغییر کرده است. اوایل سال جاری، دیوان عالی شش تا سه حکم صادر کرد که رؤسای جمهور ممکن است ادعا کنند مصونیتهایی از تعقیب کیفری مرتبط با اقدامات انجامشده در زمان تصدی خود دارند.
در واقع از این پس هر رئیسجمهور میتواند بدون موکول کردن به کنگره یا دادگاه، سیاست خود را تغییر دهد که تنها دو نفر از هر 10 آمریکایی این امر را مناسب دانستند. هرچند حذف کنگره میتواند کارایی دولت آمریکا را بهبود ببخشد، قوه مقننه بهعنوان ریل ایمنی در برابر سوءاستفاده از قدرت عمل میکند.