مقدّمه
«پلورالیزم» (Pluralism) در واژگان لاتین، به معنای تکثّرگرایی است؛ وقتی به دین اضافه می شود، «پلورالیزم دینی» مقصود کثرت گرایی ادیان است. در اصطلاح، از آن حقانیت ادیان متکثّر و متعدّد اراده می شود؛ به این معنا که در هر زمانی، بشریت نه یک دین خاص حق، بلکه دین ها و صراط های حق و مستقیمی دارد که به هر کدام از آن ها متدیّن و ملتزم باشد، تفاوتی نمی کند؛ مثلاً، آیین یهودیت، مسیحیت، زرتشتی و هندوئیسم در عرض هم، آیین های حق الهی به شمار می آیند.(1) این نظریه کمابیش در سده های پیشین، در
شاخه های عرفان به صورت کلی مطرح بوده است، اما در نیم قرن پیش، جان هیک در آیین مسیحیت آن را مطرح و زنده کرد(2) و در دو دهه اخیر، در ایران اسلامی توسط بعضی روشن فکران مسلمان ترویج شد. به دلیل آنکه بحث پلورالیزم دینی در عصر امام خمینی قدس سره ، پیش و پس از انقلاب، به صورت یک مسئله مطرح نبوده، ایشان نیز به صورت جدّی و اصلی آن را مطرح نکرده و تنها به صورت ضمنی و اجمالی در بعض آثار ایشان، اعم از مکتوب و سخنرانی، آورده شده است که به آن ها اشاره می شود.
