سال 1383 به عنوان سال پاسخگویی و ارائه گزارش از سوی قوای سه گانه اعلام شده است . در حکومت علوی، «پرسشگری » یکی از حقوق مسلم مردم به شمار می رود و در نتیجه «پاسخگویی » نیز از عمده ترین وظایف مسؤولین .
یکی از موضوعاتی که در سیره حضرت علی (ع) مورد اهتمام قرار داشت توجه به خواسته های مشروع و به حق مردم و ارتباط مستقیم با آنان بود و برای مردم «حق پرسشگری » - حتی اگر پرسش مطرح شده از جانب مردم، چندان منطقی نباشد - قائل بودند . چنانکه آن حضرت در پاسخ به یکی از یارانش که در گرماگرم جنگ صفین از ایشان سؤال کرده بود چگونه برخی، شما را از خلافت باز داشتند در حالی که شما به این مقام سزاوارتر بودید؟ آن حضرت با وجود آنکه ظاهرا به دلیل شرایط جنگی، طرح این پرسش را چندان مناسب و به موقع نمی دانستند (1) ولی به دلایلی از جمله بدین جهت که برای او «حق پرسشگری » (2) قائل بودند، پاسخ او را به اجمال ارائه فرمودند .
ایشان به مالک اشتر نیز توصیه می نمود که با مردم مستقیما رابطه برقرار نموده و اگر نزد مردم متهم به ستمگری شدی توجیه و عذر خود را بیان کن . (3)
بنا بر این، گزارش به موقع نسبت به عملکرد اجرایی و ارائه توضیح و تبیین مشکلات و احیانا پذیرش شجاعانه کاستیها، می تواند یاری مردم را درپی داشته باشد .
همچنین به مالک اشتر توصیه می نماید که مبادا خود را به مدت طولانی از مردم پنهان کنی; زیرا این کار علاوه بر اینکه موجب بروز مشکلاتی برای مردم است، باعث بی خبری مسؤولین از اوضاع جاری کشور می گردد . (4)
جالب اینکه آن حضرت به مالک چنین سفارش نموده اند که پنهان شدن خود از مردم را «طولانی مکن » ! یعنی در حکومت علوی، نه تنها اصل ارتباط مستقیم با مردم یک وظیفه مسلم و مفروض است بلکه به درازا کشاندن عدم ارتباط مستقیم با آنان نیز خطاست و به همین دلیل به مالک اشتر دستور می دهد که با حذف واسطه ها و محافظان خود، این امکان را برای مردم فراهم کن تا براحتی و بدون هراس، با تو مشکلات خود را در میان بگذارند . (5)
این موضوع برای آن دسته از مسؤولین که شاید هنوز در اصل برقراری ارتباط مستقیم با مردم تردید داشته و یا تعلل می ورزند قابل تامل است!
در این راستا، ارتباط مستقیم برخی از مسؤولین بلند پایه کشور با مردم در سال 82 بسیار ستودنی است و امید می رود که در حکومت علوی مردم سالار، در سال 83 سران قوای سه گانه در یک برنامه از پیش طراحی شده، خود و همکارانشان را موظف به ارتباط مستقیم با مردم (آن هم از نوع ارتباط مستقیم غیر فرمایشی) بدانند تا از این رهگذر، افزون بر آشنایی با مشکلات واقعی (و نه ساختگی) مردم، نقطه امید را در جانهای تشنه عدالت علوی زنده کنند . مشکلاتی همچون فقر، تبعیض (بویژه تبعیض در مسائل اقتصادی و توزیع ناعادلانه درآمدها)، رسیدگی به مشکلات اقتصادی و روحی بازنشستگان، سالخوردگان و یتیمان، (6) حل مشکل بی کاری و ازدواج جوانان عزیز به عنوان گرانسنگ ترین سرمایه های کشور و نیز فراهم نمودن امکانات ورزشی و تفریحی سالم برای نسل جوان و در نتیجه پیشگیری از برخی جرایم مانند اعتیاد و مشکلاتی از این دست که در صورت پرهیز از پرداختن به مسائل حاشیه ای و مشکلات ساختگی و درگیریهای سیاسی و جناحی، حل بسیاری از آنها به آسانی ممکن خواهد شد .
بنا بر این، در حکومت علوی، ارتباط مستقیم با مردم و ارائه گزارش و پاسخگویی به مردم از این روی دارای اهمیت است که اولا پرسشگری «حق » مردم است و این حق همگانی، تکلیف پاسخگویی مسؤولین به مردم و ارتباط مستقیم با آنان را به دنبال دارد . ثانیا این امر موجب می شود که مسؤولین از اتهامهای ناروا و شایعاتی که بر ضد آنان مطرح شده است تبرئه شوند و در نتیجه نقاط قوت آنان بیشتر نمود پیدا کند . ثالثا از این طریق، می توانند به کاستیهای خود و همکارانشان در اداره امور، پی برده و در صدد جبران آنها برآیند و از طریق ارتباط مستقیم با مردم، نسبت به صحت گزارش کار زیردستان خود، اطمینان حاصل کنند .
پی نوشت:
1) نهج البلاغه (ترجمه فیض الاسلام)، خطبه شماره 161، ص 517: «ترسل فی غیر سدد .»
2) همان، خطبه شماره 161، ص 517: «و لک ... حق المسالة و قد استعلمت .»
3) همان، نامه شماره 53، ص 1026: «ان ظنت الرعیة بک حیفا فاصحر لهم بعذرک ...»
4) همان، ص 1024: «فلا تطولن احتجابک عن رعیتک فان احتجاب الولاة عن الرعیة شعبة من الضیق و قلة علم بالامور و ...»
5) همان، ص 1021: «و تقعد عنهم جندک و اعوانک من احراسک و شرطک حتی یکلمک متکلمهم غیر متعتع .»
6) در حکومت علوی، لزوم رسیدگی به یتیمان و سالخوردگان بیش از دیگران مورد تاکید قرار گرفته است:
همان، ص 1019: «و تعهد اهل الیتم و ذوی الرقة فی السن ممن لاحیلة له و لاینصب للمسالة نفسه .»
