درود بر پیامبر صلی الله علیه و آله و خاندانش

شأن نزول و تفسیر آیه

چون این آیت نازل شد: «اِنَّ اللّه َ وَ مَلئِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبیِ یا اَیُّها الذَّینَ امَنُوا صَلُّوا عَلَیهِ وَ سَلِّمُوا تَسلیما»، احزاب: 56 صحابه گفتند: یا رسول اللّه ! بر حضرت تو سلام گفتن می دانیم اما فرمان ده که درود چگونه گوییم؟ رسول اللّه صلی الله علیه و آله فرمود: «اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ عَلی آلِ مُحَمَّدٍ کَما صَلَّیتَ عَلی اِبراهیمَ وَ عَلی آلِ اِبراهیمَ اِنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ.»

از ابوبکر رازی پرسیدند که حکمت در تخصیص صلوات بر ابراهیم علیه السلام و آل وی چیست؟ فرمود که چون ابراهیم علیه السلام از بنای کعبه فارغ شد، دعا می کرد و آل وی، اسماعیل و اسحق و ساره که دختر عمّ ابراهیم بود و هاجر، آمین می گفتند. ابراهیم علیه السلام می گفت: هر که از مشایخ امت محمد صلی الله علیه و آله رو به این خانه دوگانه ادا کند، خداوندا! مرا شفیع او گردان و اسماعیل علیه السلام می گفت: هر که از کهول این امت به این خانه توجه نموده، تو را می پرسید، مر او را بیامرز و دیگران آمین می گفتند و اسحاق علیه السلام جوانان این امت را درخواست و ساره، زنان این امت را و هاجر، کنیزکان این امت را و دیگران آمین می گفتند. پس حق تعالی به حبیب خود صلی الله علیه و آله خطاب فرمود که چون ابراهیم و آل ابراهیم علیه السلام امتیان تو را در حین اجابت دعا فراموش نکردند، تو امت خود را بگو که تا در آخر نماز که وقت اجابت دعا است، ایشان را یاد کنند تا مکافات آن تواند بود و در این سخن دقیقه ای است که به صد جان ارزان است و آن این است که اگر دعای ایشان در حق این امّت از پیران و جوانان و مردان و زنان اجابت نیفتادی، به مکافات آن مأمور نگشتندی.

مسئله است در شریعت، اگر کسی چیزی به کسی عطا فرمود، می تواند از هبه خود رجوع کند؛ اما اگر موهوب له در عوض آن چیزی به واهب ارزانی داشت، دیگر ولایت رجوع نماند واهب را، هر چند عطای واهب عزیزتر و جلیل القدر باشد.

ذکر اسامی پیامبر صلی الله علیه و آله

اسامی آن حضرت صلی الله علیه و آله نزد هر طائفه از مخلوقات: بدانکه آن حضرت صلی الله علیه و آله را حمله عرش، مصطفی می خوانند و کروبیان، مختار و روحانیان مکّرم و بر ساق عرش، رسول اللّه و برجبه کرسی، حبیب اللّه و در لوح محفوظ، صفی اللّه و بر اوراق شجر طوبی، صفوت اللّه و بر لوای حمد، خیراللّه و نزد اللّه تعالی، عبداللّه و در میان ملائکه، عبدالحمید و نزد انبیا علیه السلام ، عبدالوهّاب و نزد شیاطین، عبدالقهّار و نزد جن، عبدالرّحیم و نزد سواکن الجبال، عبدالغیاث و نزد وحوش بر، عبدالرزّاق و نزد سباع، عبداللّه و نزد بهائم، عبدالمؤمن و نزد طیور، عبدالغفّار.