در طب غربی، هم تشخیص و هم درمان معمولاً براساس تنها یک قسمت از بدن انجام می پذیرد. برای مثال، بعد از تشخیص یک شکستگی استخوان، درمان آن با گچ گرفتن عضو مبتلا صورت می گیرد و یا برای درمان یک بی نظمی در طپش قلب، از داروهایی که ریتم ضربان قلب را تنظیم می کنند استفاده می شود. در فرد بیماری که تشخیص سنگ کیسه ی صفرا برای او داده شده است، احتمالاً توصیه به درآوردن کیسه صفرای او همراه با سنگ های آن می شود. با این حال، بیرون آوردن کیسه صفرا باعث درمان علت اولیه ایجاد سنگ های صفراوی در او نمی شود.
گرچه سنگ های صفراوی دیگر در بدن او تشکیل نمی شود ( زیرا کیسه صفرایی دیگر در او وجود ندارد ) اما عدم تعادلی که منشأ ایجاد این سنگ های صفراوی شده اند با عمل جراحی برطرف نمی شوند. هدف از درمان در طب سنتی چین نه تنها برطرف کردن خود بیماری، بلکه از بین بردن علت اولیه ایجاد آن بیماری نیز می باشد.
در بیماری که تشخیص داده شده که علت بیماری او بر اثر حمله گرما به او صورت پذیرفته است، صرف نظر از اینکه چه علایم و مشکلاتی در او ایجاد شده است، درمانی که برای او انجام می شود با هدف دفع این گرما از بدن او صورت می پذیرد. همچنین بیماری که دچار افزایش "یین" شده است را با کاهش دادن "یین" و تحریک یا افزایش "یانگ" درمان می کنند.
البته گاهی اوقات ممکن است علایم و مشکلات خاصی را با طب سوزنی درمان نماییم زیرا بعضی از نقاط طب سوزنی دارای اثرات اختصاصی هستند ( برای مثال برای پایین آوردن فشار خون و یا جلوگیری از استفراغ ). با این حال این نقاط معمولاً به عنوان یک درمان کامل بیماری استفاده نمی شوند. طب سوزنی همانند بسیاری از درمان های مکمل، روشی است برای بازگرداندن جریان انرژی بدن به یک وضعیت طبیعی تا بدن بتواند خودش بیماری را التیام ببخشد. هنگامی که کمبودی در QI، یین یا یانگ وجود دارد، سیستم بدن را باید تحریک نمود تا این کمبودها را جبران کند. همچنین هنگامی که افزایشی در این موارد وجود دارد باید آنها را کاهش داد. گرما، سرما، باد، رطوبت، خشکی و خلط را باید در بدن برطرف نمود و رکود خون در بدن را باید از بین برد تا جریان خون به حالت طبیعی خود بازگردد. عدم تعادل بین مریدین ها را باید با آوردن QI افزایش یافته از یک مریدین به مریدینی که QI آن کاهش یافته است درمان نمود. اگر بلوک و انسدادی در جریان QI یک مریدین وجود دارد باید این انسداد را برطرف نمود. هر نقطه ای در مریدین ها دارای عملکردی اختصاصی در ارتباط با انتقال انرژی می باشد. به علاوه، هر مریدینی دارای نقطه ای است که توسط آن به عضو مربوطه اش متصل می باشد. در نتیجه می توان از نقطه ای که بر روی مریدین ریه قرار دارد و آن نقطه با خود عضو ریه در ارتباط می باشد جهت درمان بیماری های ریه استفاده نمود. همچنین در سایر مریدین ها نیز چنین نقاطی وجود دارد. برای مثال، نقطه ای که بر روی مریدین کلیه وجود دارد و در ارتباط با عضو کلیه می باشد را می توان برای درمان بیماری های کلیه استفاده نمود. بضعی نقاط وجود دارند که برای از بین بردن و برطرف نمودن فاکتورها یا عوامل خارجی مثل حرارت، باد، سرما، رطوبت و خشکی به کار می روند. سایر نقطه ها دارای اثرات خاصی بر روی "یین" و "یانگ" هستند که آنها را تحریک و یا کاهش می دهند. بر روی مریدین های عمده ( به غیر از مریدین قلب ) یک یا چند نقطه اتصالی با سایر مریدین ها وجود دارد که از این نقاط می توان در درمان بیماری هایی که چند مریدین ها را برای درمان انتخاب نماییم بسیار پیچیده می باشد.
یک متخصص طب سوزنی باید عملکرد هر یک از نقاطی که بر روی مریدین ها قرار دارد را بداند. همچنین او باید ارتباطی که بین مریدین ها وجود دارد را به خوبی بداند. او باید بداند که چگونه عواملی مثل سرما و گرما را از بدن حذف نماید و چگونه تعادل را دوباره به سیستم بدن بازگرداند؛ و در نهایت این که او باید بداند که چگونه با استفاده از حداقل تعداد سوزن ها این کار را برای بیمارش انجام دهد. بیماران اغلب از این که تعداد زیادی سوزن به آنها زده می شود نگران و ناراحت هستند. اما مهارت یک متخصص طب سوزنی در این نهفته است که چگونه بیماریش را با زدن حداقل تعداد سوزن ممکن، درمان نماید. اغلب یک بیمار ممکن است با کمتر از چهار یا پنج سوزن درمان شود و گاهی اوقات نیز تنها یک سوزن برای درمان کافی می باشد. اگر پنج نقطه بطور صحیح برای درمان یک بیماری انتخاب شوند اثر آنها بخوبی ده سوزن می باشد.
در بعضی موارد، ممکن است تعداد زیادی از نقاط برای درمان یک بیماری مناسب باشند، اما نباید از تمام این نقاط در یک نوبت استفاده نمود. با این حال از آنجایی که ممکن است مدت درمان به چند هفته یا چند ماه نیاز داشته باشد می توان به طور نوبتی از تمام این نقاط طب سوزنی استفاده نمود. هنگامی که افرادی که با طب سوزنی آشنا نیستند چیزهایی در مورد فرو کردن این سوزن ها در بدن می شنوند تصور می کنند این سوزن ها نیز همانند سوزن های آمپول هایی که برای تزریق داروها استفاده می شوند دردناک هستند. به همین علت، اغلب آنها نمی توانند درک کنند که چگونه سوزن هایی که در طب سوزنی استفاده می شوند بی درد یا کم درد هستند. دو علت اصلی وجود دارد که سوزن هایی که در آمپول ها یا سرنگ های تزریق دارو استفاده می شوند نسبت به سوزن های طب سوزنی دردناک هستند. علت اول آن است که از آنجایی که سوزن های سرنگ ها بخاطر آن که دارو را باید به داخل بدن وارد کنند باید دارای مجرایی در داخلشان باشند در نتیجه هنگام ورود به بدن، قسمت کوچکی از بافت بدن را پاره نموده و باعث بروز درد می شوند. علت دیگر آن است که دارویی که از طریق این سرنگ ها به داخل بافت بدن تزریق می شود، در داخل بافت باعث فشار وارد آوردن به سلول های بافت و انتهاهای عصبی شده و در نتیجه باعث بروز درد شدیدی می شود. اما برخلاف سوزن های سرنگ ها، سوزن هایی که در طب سوزنی استفاده می شود بسیار نازک و ظریف هستند. در داخل این سوزن ها مجرایی وجود نداد و چیزی هم از طریق آنها به بدن تزریق نمی شود.
بنابراین احساسی که در وارد شدن این سوزن ها به فرد دست می دهد با آن چیزی که در تزریق سرنگ ها در فرد ایجاد می شود فرق می کند. طول سوزن های طب سوزنی از یک سانتیمتر تا ده سانتیمتر متفاوت می باشد و هر کدام از این سوزن ها دارای دسته ای در انتهای آنها می باشند. در نگاه اول ممکن است این سوزن ها از نظر بیمار، ترسناک باشند. با این حال تنها قسمتی از طول این سوزن ها وارد بدن می شود و به ندرت اتفاق می افتد که لازم باشد تمام طول سوزن وارد بدن شود. در مناطقی از بدن که عضله کمی بر روی استخوان قرار دارد ( مثل پیشانی و دست ) فقط نوک این سوزن ها وارد بدن می شود. فرو کردن عمقی این سوزن ها فقط در مناطقی از بدن که دارای عضله زیاد می باشد ( مثل کفل ها و ران ها ) انجام می شود. طول مدت زمانی که سوزن در بدن بیمار باقی می ماند بستگی به پزشک و نحوه درمانی دارد که برای بیمار انجام می گردد ( معمولاً حدود 20 دقیقه ). گاهی اوقات فقط یک یا دو ثانیه لازم است که سوزن در بدن بیمار باقی بماند. ممکن است هدف این باشد که فقط سوراخی در پوست ایجاد شود و قطره ای خون بیرون بیاید تا از این طریق بدن بتواند خود را از QI مهاجم خلاص کند.
منبع مقاله:
محمد رضا صافی، حسین سعید تهرانی، سعید انصاری، ( زیر نظر دکتر محمد پور فخاران و احمد حبیب الهی)؛ (1391)، آشنایی با طب سوزنی، قم: ابتکار دانش، چاپ اول. 