ایران، ش 3051، 17/11/83
آزادی بیان یکی از پذیرفته ترین اصول حیات سیاسی و اجتماعی در عصر جدید است. مدافعان آن معتقدند اجازه یافتن حکومت ها برای کنترل گفته ها و نوشته ها خطرناک است. با این حال، عموما موافقت وجود دارد که بیان باید مشمول بعضی حدود باشد. ازاین رو، بیشتر مناقشات کنونی درباره آزادی بیان به همین حدود مربوط می شود.
نویسنده در ادامه می گوید: برخی می کوشند با تجزیه و تحلیل معانی واژه های «آزادی» و «بیان»، محتوای آزادی بیان را مشخص کنند؛ ولی از نظر فلسفی، تفکیک محتوای حق از توجیه آن امکان پذیر نیست. فقط پس از اینکه دیدیم چرا آزادی بیان مهم است، خواهیم توانست معین کنیم که حق مورد بحث کدام اقسام بیان را باید دربرگیرد و متضمن چه نوع آزادی هایی باشد و چه جایگاهی باید متعلق به آزادی دانسته شود. در توجیه آزادی بیان و دفاع از آن دلایل متعددی ذکر می کنند. ولی سه دلیلی که بیش از همه در دفاع از آن اقامه می شود عبارت اند از:
1. جست وجوی حقیقت: آزادی بیان را معمولاً ابزاری برای پی بردن به حقیقت دانسته اند و از آن دفاع کرده اند. گفته اند که اگر بنابر پیشرفت فهم و معرفت باشد، مردم باید در بیان و بحث و انتقاد از افکار و اطلاعات آزاد باشند و حداکثر امکان بروز حقیقت فقط در عرصه آزاد و آشکار دادوستد آرا صورت می گیرد.
2. دموکراسی: در حکومت دموکراسی یعنی حکومت مردم بر مردم، آزادی بیان یکی از عناصر بنیادین آن است و دموکراسی متحقق نمی شود، مگر آنکه مردم بتوانند آزادانه نظرات خویش را به یکدیگر عرضه کنند.
3. آزادی فردی: به آزادی بیان غالبا به عنوان یکی از ارکان آزادی فردی ارج نهاده می شود. آزادی بیان یکی از مهم ترین ویژگی های جامعه ای است که نهادها و اعتقادها و ارزش های آن به فرد امکان می دهند که او شخصا به زندگی خویش سامان بخشد و دست به انتخاب های عاقلانه بزند و به بهروزی به کاملترین معنای انسانی آن برسد.
نویسنده در ادامه درباره حدود آزادی بیان می نویسد: بحث در خصوص حدود با دو چیز بیان می شود: یکی دامنه شمول بیان و دیگری آسیب هایی که ممکن است از بیان به بار آید. آنچه بعضی آن را «بیان» می دانند و خواستار حراست از آن می شوند، در نزد دیگران به هیچ معنای باورپذیری بیان به شمار نمی آید. بنابراین، توجیه آزادی بیان از این نظر که چه چیز باید بیان محسوب شود، تبعاتی دارد که تا اندازه ای حدود آزادی را تعیین می کند.
اما درباره نکته دوم، بیان غالبا به دلیل اینکه زیانبار و آسیب رسان از کار درمی آید، محدود می شود. هتاکی به آبروی اشخاص لطمه می زند و این لطمه معمولاً دلیل کافی برای منع بیان آلوده به تهمت و افترا دانسته می شود و مواردی از این دست. البته لطمه وارد کردن به دیگران و زیانمند بودن بیان، در صورتی مجوز برای محدود کردن آزادی بیان می شود که لطمه بسیار شدید باشد.
