در آستانه انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران و تغییر و تحولات کلان مدیریتی پس از آن، فضا و زمینه مساعدی برای بازنگری عملکرد دولتمردان نظام اسلامی فراهم آمده است. نقد منصفانه و به دور از هیاهوهای سیاسی و بیان نقاط قوت و ضعف عملکرد کارگزاران نظام اسلامی، با هدف عبرت آموزی منتخبان جدید و پرهیز ایشان از قدم نهادن در کوره راه ها و بن بست های پیموده شده و تقویت نقاط قوت، حداقل انتظاری است که از نخبگان، شایستگان و فرهیختگان دلسوز نظام اسلامی می رود.
متأسفانه بزرگ ترین معضل و آسیبی که حدود دو دهه است نظام سیاسی ما از آن رنج می برد، وامداری کارگزاران و نخبگان سیاسی کشور به احزاب است. ورود افراط گونه این احزاب در جریانات سیاسی و بزرگ نمایی بسیاری از حوادث جزئی و غافل شدن از مسائل و مشکلات اساسی مردم، از جمله فرصت سوزی های مسئولان کشوری بوده است.
پیمودن مدل تک خطی توسعه و تقدم توسعه اقتصادی بر توسعه سیاسی و فرهنگی، که سال هاست بطلان آن در کشورهای مختلف دنیا به اثبات رسیده است، و در نتیجه، غافل شدن از مسائل فرهنگی، باورداشت ها، ارزش ها، هنجارها و کم رنگ شدن ارزش ها و هنجارهای دینی و نیز تکرار همین اشتباه فاحش و معضل بزرگ در حدود یک دهه اخیر، و تقدم توسعه سیاسی بر توسعه فرهنگی و اقتصادی و ورود نخبگان تراز اول کشور در بازی سازی های احزاب و جریانات سیاسی و شارلاتانیسم مطبوعاتی و در نتیجه، غفلت از مسائل اساسی و مشکلات کشور از دیگر آسیب های جدی است که انتظار می رود مسئولان جدید هرگز در آن گام ننهند. تأکید همزمان و سوق دادن طرح ها، برنامه ها، سیاست ها، ظرفیت ها و امکانات کشور به سمت و سوی توسعه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی متناسب با آموزه ها و ارزش های اسلامی و پرهیز از یک سونگری و پیمودن مدل تک خطی توسعه، راه برون رفت از معضلی است که حدود دو دهه است نظام اسلامی ما از آن رنج می برد.
وامداری رئیس جمهور به احزاب سیاسی و انتخاب وزیران حزبی و واگذاری و تقسیم پُست های کلیدی کشور میان کارگزاران حزبی و ورود بخش عظیمی از سیاستمداران و کارگزاران نظام اسلامی در مسائل جناحی، حزبی، سیاسی و نزاع های بی پایه و اساسِ بزرگ نمایی شده به وسیله مطبوعات زرد، از دیگر معضلاتی است که کشور ما با آن روبروست. صَرف بیهوده هزینه های ملی در امور غیرضرور، غفلت از مشکلات اساسی کشور، هرز رفتن امکانات و سرمایه های ملی و... از جمله پیامدهای ناگوار وامداری به احزاب سیاسی است.
در مقابل، شایسته سالاری و انتخاب کارگزاران شایسته، دلسوز، متعهد، متخصص، کارآمد، برخوردار از دانش، تخصص و مهارت، غیر وابسته به احزاب و جریانات افراطی سیاسی، وامدار مردم و غیر وامدار احزاب، دیندار، حافظ دین و مدافع جدّی ارزش ها و هنجارهای دینی حداقل انتظاری است که مردم آگاه و وظیفه شناس از رئیس جمهور منتخب خود دارند. افزایش اثربخشی و بهره وری، ارتقای رضایت مندی عمومی و روحیه تعاون، همیاری و همکاری عمومی، افزایش همبستگی ملی و مشارکت عمومی در برخورد با بحران های سیاسی و اجتماعی، مبارزه جدی و عملی با فقر، فساد و تبعیض حداقل دستاورد نظام شایسته سالاری است.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در همین زمینه می فرمایند: «مَنْ اِسْتَعْمَلَ عامِلاً مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ هُوَ یعْلَمُ اَنَّ فِیهمْ مَنْ هُوَ اَوْلی بِذلِکَ، وَ اَعْلَمُ بِکِتابِ اللهِ وَ سُنَّتهِ فَقَدْ خانَ الله وَ رَسُولَهُ وَ جَمِیع الْمُسْلِمِینَ»؛(1) کسی که کارگزاری را بر مسلمانان بگمارد، در حالی که می داند در میان آنان، کسی هست که از برگزیده وی، شایسته و عالم تر به کتاب خدا و سنّت پیامبر است، او به خدا و رسولش و همه مسلمانان خیانت ورزیده است. در واقع، به بیان صریح رسول خدا صلی الله علیه و آله ، انتخاب کارگزاران شایسته در نظام اسلامی، از وظایف اولیه حاکمان اسلامی است.
پیوند ثروت و قدرت در رده های میانی مدیریتی کشور، عدم مبارزه جدی با فقر، فساد و تبعیض، ایجاد شکاف طبقاتی، معضل بیکاری، اشتغال، اعتیاد و بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی، عدم پاسخگویی مسئولان کشور، بهره گیری از افراطیون احزاب سیاسی در رده های میانی و پایین مدیریتی کشور، دخالت مسئولان رده های بالای کشور در سایر قوا و حمایت از متهمان و محکومان نظام قضایی، ساخت شکنی و هنجارشکنی علنی احزاب و گروهای سیاسی، ولنگاری فرهنگی، ورود بی رویه مطبوعات زرد در عرصه فرهنگی کشور، مقابله علنی مطبوعات زرد با هنجارها و ارزش های دینی و ورود مسئولان حزبی در خطوط قرمز نظام اسلامی، تبدیل برخی وزارت خانه ها به باشگاه های احزاب سیاسی، وعده ها و شعارهای غیرعملی و در نتیجه، ایجاد یأس و دلسردی میان مردم و... از جمله آسیب ها، انحرافات و ناهنجاری های رفتاری نظام مدیریتی کشور است.
از سوی دیگر، و علی رغم کاستی های فراوان، تاکنون دستاوردهای بسیاری برای نظام اسلامی در عرصه های گوناگون داخلی و بین المللی وجود داشته است. اقتدار، اعتبار و تثبیت نظام اسلامی در عرصه های بین المللی، حضور پرشور و نشاط مردم در صحنه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، دست یابی فرهیختگان و نخبگان کشور به فناوری هسته ای، استقلال سیاسی و فرهنگی، خودکفایی در بسیاری از عرصه های اقتصادی و نیز نظام مهندسی از جمله تولید گندم، سدسازی، تولید برق و... نقدپذیری مسئولان کشور، موفقیت فرهیختگان و نخبگان جوان کشور در المپیادهای علمی، فرهنگی و ورزشی، عدم اقبال و بی مهری مردم از ساخت شکنی مسئولان، تحصن ها و اعتصاب ها، جنجال ها و هیاهوهای سیاسی احزاب و مطبوعات زرد، جهت گیری واقعی و تأکید رهبری و مردم در پرداختن به مشکلات اساسی کشور و... از جمله دستاوردهای مهم نظام اسلامی بوده است.
اما اینک و پس از انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران، بر رئیس جمهور منتخب فرض است تا با دقت در نقاط قوت و ضعف نظام اسلامی، در تحقق شعارها و وعده های دوران انتخابات و پرهیز از نقاط ضعف نظام اسلامی، و تقویت نقاط قوت آن، همسویی و هماهنگی با سایر قوا، تلاش بی وقفه و خستگی ناپذیر در مبارزه با فقر و فساد و تبعیض، پرداختن به مشکلات اساسی کشور، انتخاب کارگزاران شایسته، خدوم، کارامد، متعهد و وامدار مردم، نهایت همّت و جدّیت و دقت را مصروف دارد. این، تنها راه قدرشناسی از مردم همیشه در صحنه نظام اسلامی است.
دبیر گروه جامعه شناسی
··· پی نوشت
1 علی بن حسام الدین المتقی هندی، کنزالعمال، ج 6، ص 19.
