انسان ها به دلیل هم نوعی فطری, گرایش به هم زیستی اجتماعی دارند, بنابراین, خداوند برای قانون مندی و اداره جامعه, بر حسب تکامل تدریجی, با ارسال پیامبران صاحب شریعت به نیاز مهم بشر پاسخ داده است. رسالت پیامبر اسلام (ص) تإسیس یک مکتب آموزشی به گستردگی جهان هستی است و تحقق آن, تنها با سیاست هم زیستی امکان پذیر خواهد بود.
بر این اساس, در نخستین مرحله قانون گذاری بین المللی, اهل کتاب را به دلیل نزدیکی بیش تر به حقیقت, به وحدت در اصول مشترک فرا می خواند و برای پایداری جامعه متحد و پیش گیری از اقدامات تخریبی و کارشکنی, قانون ترک مخاصمه با پیروان ادیان آسمانی را مطرح می نماید. توافق میان مسلمانان و اهل کتاب با تکیه بر آزادی اراده و توافق, زیر عنوان پیمان ذمه, منعقد می گردد. در این میان, اعطای جزیه, نه برای به ذلت و خواری کشاندن اهل کتاب بلکه به عنوان پاداش در ازای حفظ امنیت و حمایت همه جانبه تلقی می شود. ضمن این که جزیه هم رکن ثابت و صد در صد تعیین کننده در روابط متقابل مسلمانان و اهل کتاب ندارد. این مقاله مروری بر تعهدات متقابل مسلمانان و اهل کتاب دارد.
تعهدات اهل کتاب عبارت است از: 1 پرهیز از خیانت و فتنه انگیزی که باعث تزلزل و عدم استحکام هم زیستی مسالمتآمیز می گردد. 2 پرهیز از شایعه پراکنی و ایجاد مزاحمت های مکرر علیه مسلمانان 3 پرهیز از سلطه و سیادت بر مومنان 4 پرهیز از سد راه خدا به شیوه های گوناگون مانند القای شبهه و انحراف.
تعهدات مسلمانان عبارت است از: 1 تإمین آزادی مذهبی (حفظ دین و یا انتقال به دین دیگر) 2 تامین آزادی مراسم ویژه مذهبی و حفظ معابد. 3 تإمین آزادی بیان, تبلیغ عقاید و تعلیمات دینی. 4 آزادی بحث و گفتگو با مسلمانان بر اساس جدال احسن. 5 تإمین سایر حقوق اجتماعی و مدنی. 7 آزادی و استقلال در انتخاب محاکم قضایی
