کاربردهای شایعه

آیا به راستی شایعه فقط دردسر آفرین است و نمی توان برای آن کاربردهایی پیدا کرد؟
درست است که در عوالم شکل یافته از شایعه آن ها که واقع نگرترند مجال کمتری برای بال و پر گرفتن دارند و برد با آن هایی است که تخصص زیادی در گرفتن ماهی از آب گیرهای گل آلود دارند، اما مواردی هم هست که از شایعه های موجود می توان بهره برداری کرد.
در این جا قصد نداریم استفاده از شایعه را از منظری اخلاقی بنگریم که اگر بنایی این چنین داشتیم، چه بسا کاربردهایی از شایعه که مصداق عوام فریبی هستند.
در روزگار گذشته که دسترسی به افکار عمومی با ابزاری مانند رسانه های موجود امکان نداشت، اطلاع از شایعه های رایج در کوی و برزن از مفیدترین روش های برآورد افکار عمومی بود. این کار چنان اهمیت و جذابیتی داشت که شاهان گاه خود با مبدل پوشی برای دست یابی به اخبار دست اول رایج به میان مردم می رفتند. با بررسی شایعه های شنیده شده در افواه، میزان رضایت، همبستگی، روحیه و آمادگی مردم را برای شرایط تازه محک می زدند.
در اقتصاد و تجارت که شایعه قطعه ای از اطلاعات با رویه ای از واقعیت است، شایعه از بدگویی های ساده تا تکنیک های تبلیغاتی پیش رفته را در بر می گیرد. در آمریکا خبری به سرعت پخش شد. طی آن
مردی ادعا کرده بود که سگ و گربه اش پس از لیسیدن زمینی که با ماده ی شوینده ای شسته شده بود به بیماری کبدی مبتلا گردیده اند.
دست اندرکاران شرکت شوینده در اقدامی ضربتی در رسانه ها سعی کردند که با استناد به تحقیقات علمی شایعه را خنثی و ادعا کنند که این ماده تنها شوینده ای است که به استناد یافته های علمی بلع بی ضرری دارد. بحث های مختلف موافق و مخالفی که پس از آن در رسانه ها ادامه یافت باعث شد که فروش شرکت شوینده افزایش یابد. مدت ها بعد اعلام شد که شایعه ی مرگ حیوانات خانگی توسط خود شرکت پخش شده بود!
در سازمان ها، از شایعه برای بهره وری بیشتر از کارمندان استفاده شده است. شایعه ی تعدیل نیروها و کوچک سازی از مرسوم ترین این گونه شایعه هاست. مسئولان سازمان ها هر چند وقت یک بار با در انداختن شایعه تعدیل نیروها به بهره وری بیشتر میان کارکنان خود دست می زنند. غافل از این که رعب و وحشت از دست دادن شغل که به دنبال این شایعه ها راه می افتد، هر چند ممکن است در کوتاه مدت مؤثر باشد اما در درازمدت نیروی خلاقه و بشاش کارکنان را مستهلک می کند.
پس از آن که 14 نفر در ویتنام نوعی آنفلوآنزای مرغی گرفتند، سازمان بهداشت جهانی در آن منطقه وب سایتی را راه اندازی کرد که ضمن ارائه ی اطلاعاتی پیرامون آنفلوآنزای مرغی شایعه های موجود در این باره را نیز پی گیری می کرد.
در این سایت طی یک ماه 40 شایعه از 12 کشور را شناسایی کردند. بررسی های بعدی نشان داد 23 درصد شایعه ها درست بودند. ( در چین 5 شایعه و در کامبوج، لائوس، ژاپن و کره جنوبی 1 شایعه ). متوسط زمانی که طول کشید تا درستی هر شایعه مشخص شود، 7/2 روز و مدت زمانی که نادرستی آن مشخص شد، به طور میانگین 3/9 روز بود. با گسترش اطلاعات موجود میزان نگرانی ها در این باره نیز کمتر شد.
منبع مقاله :
آتش پور، سید حمید؛ (1388)، اعتیاد به کار( روان شناسی معتادین به کار )، تهران: نشر قطره، چاپ اول