خریدهای انبوه ایرانی ها از بازارهای عربستان و توصیه ها و تأکیدهای مسؤولان، هر سال در موسم حج و حتی عمره به زائران ایرانی برای تلف نکردن زمان خود، بویژه هنگام برپایی نمازها و مراسم عبادی در بازارهای این کشور و بارهای حجیمی که هر سال در فرودگاه ایران و عربستان و در پروازها تأخیر ایجاد می کنند، به معضلی بدون راه کار اجرایی تبدیل شده است. البته مسؤولان سازمان حج و زیارت چند سالی است که طرح هایی را برای رفع این مشکلات ارایه کرده اند؛ اما هیچ یک هنوز به مرحله ی اجرا نرسیده است.
به گزارش ایسنا، بازاری های عربستان در موسم حج و عمره عادت کرده اند، وقتی یک ایرانی می بینند با تعارفات و تبلیغات فراوان، او را جذب کنند و هرطور شده است جنس های چینی و بی ارزش خود را بفروشند. در این میان، اگر آن جنس با پول ایرانی خریده شود، با اصرار فراوان، پول ایرانی را بی ارزش می کنند و بیشتر از قیمت واقعی ریال سعودی، آن کالا را به پول ایرانی می فروشند و ایرانی ها بی خبر از تأثیر اقتصادی و سیاسی این کار، هم وطنان دیگر خود را پیش از سفر تشویق می کنند که لازم نیست برای سفر به عربستان پول خود را تبدیل کنید، چون پول ایران به راحتی در بازار عربستان پذیرفته می شود.
روزهای نخست آغاز سفر حج، بازارهای مدینه و مکه مملو از ایرانی هایی اند که ساعت ها برای خرید کالاهای بی ارزش چینی به عنوان سوغات و تحفه ای برای دوستان و آشنایان خود وقت می گذارند، به نوعی که این سرگردانی حتا در زمان برپایی نمازهای جماعت که فروشندگان برای خواندن نماز، درهای فروشگاه ها را می بندند، پشت درهای بسته ادامه دارد!
در روزهای نخست حضور زائران، اجناس به قیمت های واقعی و گاهی بیشتر از نرخ اصلی شان فروخته می شوند. در این میان، زائران ایرانی که به نوعی قانون بازار کشور دیگری را شکسته اند، با پول رایج در کشور خود خرید می کنند و بازاری های عربستان نیز با بی ارزش کردن این پول، جنس خود را می فروشند. درحالی که زائران کشورهای دیگر از پول عربستان برای خرید استفاده می کنند و معمولا حجم خرید آن ها از زائران ایرانی نیز کم تر است.
دست فروش ها که بیشتر آفریقایی هستند، در خیابان های اماکن زیارتی در مکه و مدینه حتا پای کو ه نور (محل غار حرا)، کوه حرا و در کنار مزار شهدای احد، حضور پررنگی دارند و در میان خریداران اجناس کم ارزش آن ها، بار دیگر حضور ایرانی ها ملموس تر است، به طوری که برخی دست فروش های آفریقایی، دست وپا شکسته به زبان فارسی می توانند صحبت می کنند و از ارزش پول ایرانی در عربستان کاملا مطلع اند. برخی دست فروش ها ایرانی ها را جزو بهترین خریداران کالاهای خود به شمار می آورند!
اما از زمانی که ایرانی ها در بازارهای مکه و مدینه صرف می کنند و حجم زیاد خرید آن ها بگذریم، آن چه در این بازارها جلب توجه می کند، حضور افرادی است که در بازار و در میان دست فروش ها قدم می زنند، درحالی که مدام کلمه ی ایرانی، ایرانی را به زبان می آورند. این افراد پول ایرانی را از مغازه دارها و دست فروش ها با ارزشی کم تر از آن چه در بازار مبادله می شود، خریداری می کنند و داستان دست به دست شدن پول ایران تا مقصدی که چندان مشخص نیست، هم چنان ادامه دارد. به نظر می رسد، این افراد همان دلال های خرید و فروش ارز در عربستان باشند.
مسعود مجردی ـ رییس ستاد مدینه در حج امسال ـ در گفت وگو با خبرنگار بخش حج و زیارت ایسنا، درباره ی تأثیر رفتار زائران ایرانی برای تبدیل نکردن پول خود پیش از سفر، اظهار کرد: این اقدام از نظر سیاسی بسیار تأثیرگذار است و برخورد بازاری های عربستان با پول ایرانی در بی ارزش کردن آن، نوعی بی احترامی به پول رایج در کشور ما محسوب می شود و باید توجه کرد که این پول ها کجا می روند. به هر حال، دست دشمن می افتد. بعضی از صراف ها در عربستان این پول ها را از راه درست شان واگذار نمی کنند و به افرادی خاص می دهند.
وی افزود: در این باره بسیار به زائران ایرانی توصیه شده است و اطلاع رسانی کرده ایم؛ ولی به نظر می رسد که فایده ای ندارد.
با توجه به این که بیشتر زائرانی که در صرافی های عربستان، ریال ایرانی را به ریال سعودی تبدیل کردند، با خسارت بیشتری نسبت به افردی که در کشور این کار را انجام داده بودند، مواجه شدند، برخی این پیشنهاد و انتظار را مطرح می کردند که سازمان حج و زیارت با هماهنگی نظام های بانکی داخل کشور، امکانی را فراهم کند تا ایرانی ها در مقر ستادهای سازمان حج و زیارت در مکه و مدینه، پول خود را به ریال سعودی تبدیل کنند.
مجردی در این باره گفت: سال گذشته، این تسهیلات برای زائران ایرانی فراهم شد و آن ها می توانستند پول خود را در امور مالی سازمان حج و زیارت در مکه و مدینه به ریال سعودی تبدیل کنند؛ اما در پایان کار، با حجم زیادی از پول ایرانی مواجه شدیم که نگهداری و حتا حمل آن از نظر امنیتی مشکل داشت. بنابراین امسال این کار را انجام ندادیم.
به اعتقاد او، مشکلات ناشی از تبدیل نشدن پول ایرانی به ریال سعودی و کلاهبرداری های ناشی از آن، در بازارهای عربستان امسال کم تر شده است؛ ولی گاهی افرادی که سواد کم تری دارند، با این مشکلات مواجه می شوند.
این مقام مسؤول در سازمان حج و زیارت گفت: با توجه به تراکم بیشتر زائران ایرانی در اطراف حرم ها، بیشتر صرافی های عربستان نیز در اطراف حرم ها هستند و زائران باید هنگام تبدیل پول خود توجه کنند که ارز تقلبی دریافت نکنند، چون جرم سنگینی دارد؛ اما در هر صورت توصیه می شود، ایرانی ها پیش از سفر، ارز مصرفی خود را از بانک ها تأمین کنند.
به گزارش ایسنا، بیشتر مغازه ها و فروشگاه های مدینه و مکه در اختیار افرادی اند که در واقع، صاحب ملک نیستند. بیشتر این فروشندگان اهل افغانستان و پاکستان اند که به زبان فارسی نیز تسلط دارند. گاهی این افراد مغازه ها را برای حج و عمره اجاره می کنند، بنابراین مجبورند، هر طور شده است، اجناس خود را بفروشند تا اجاره را بتوانند پرداخت کنند. تغییر رویکرد این فروشندگان در روزهای نخست و پایانی حج کاملا ملموس است، به طوری که در روزهای نخست حضور زائران ایرانی، ریال ایرانی ارزشی کم تر از آن چه در روزهای پایانی مبادله می شود، دارد. بیشتر فروشگاه ها و مغازه ها در روزهای پایانی حضور زائران کشورهای مختلف، قیمت ها را می شکنند و دیوارها و شیشه های بیشتر فروشگاه های بزرگ شهر به نشان تخفیف و فروش ویژه مزین می شوند.
فروشگاه های بزرگ مدینه و مدینه که صاحبانی عرب ندارند و قطعا با سرمایه گذاری کشورهای غربی مانند آمریکا، انگلیس و حتا صهیونیست ها بنا شده اند و این در نام ها و نشان های آن ها کاملا مشهود است، حالتی غیرمتعارف از آن چه در فروشگاه ها و مغازه های کوچک شهر مشاهده می شود، دارند. در این فروشگاه ها دیگر ریال ایرانی خریداری ندارد و فقط با ریال سعودی و دلار آمریکایی می توان خرید کرد. فروشگاه هایی که با وجود رنگ و لعاب شان باز هم کالاهای چینی را اما از نوع مرغوب تر عرضه می کنند.
فروشگاه هایی که کم تر در آن ها ایرانی ها حضور دارند؛ اما آن هایی هم که هستند یا نمی دانند این فروشگاه ها متعلق به چه کسانی اند یا چون جنس مرغوب تری دارند، ترجیح می دهند که سوغات خود را برای افراد درجه ی یک خانواده از این مراکز بخرند. برخی مواقع، فروشندگان این فروشگاه ها از حضور ایرانی ها در این مراکز خرید تعجب می کنند و حتا آن را این گونه به زبان می آورند که «مگر شما با آمریکا رابطه برقرار کرده اید که اجناس آمریکایی می خرید؟!» یا «آیا آمریکا تحریم اش را برای ایران شکسته است؟!» و گاهی این فروشندگان اصلا کاری ندارند که تابعیت خریدار کدام کشور است و خرید از این فروشگاه بیشتر اهمیت را دارد.
برخی زائران ایرانی نیز از رفتار بعضی فروشندگان چندان رضایت ندارند. به گفته ی این زائران، در برخی فروشگاه های گران شهر به گونه ای با ایرانی ها رفتار می کنند که گویی توان خرید این اجناس را ندارند و رفتار آن ها موجب می شود، از خرید در آن فروشگاه منصرف شوند. برخی از این فروشندگان به محض مشاهده ی سرگردانی ایرانی ها در فروشگاه ها، آن ها را به قسمت اجناس ارزان یا مشمول تخفیف هدایت می کنند. این درحالی است که ایرانی ها هر سال، هزینه ی قابل توجهی را در حج و عمره برای خرید سوغاتی در عربستان صرف می کنند.
