جهانگردی، سیر و سفر، مطالعه طبیعت و گردشهای هدفدار، یک وظیفه و ارزش است؛ چنانچه مطالعه تاریخ و بهرهگیری از حوادث گذشته، چراغ راه آینده است. در قرآن کریم در پنج آیه به سیر و سیاحت در زمین سفارش شده است. در سه مورد از این آیات، سخن از پند گرفتن از عاقبت تکذیب کنندگان پیامبران[1]، گنهکاران[2] و مشرکان[3] رفته است. در آیه ای دیگر سفارش شده است که انسان در زمین سفر کند تا متوجه قدرت خداوند از طریق مخلوقاتش شود.[4] و در آیه ای دیگر خداوند منت می گذارد که ما زمین را برای شما امن کردیم و شما هم باید امنیت و نکات ایمنی را رها کنید.[5]
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: «مَنْ أَبْصَرَ الْعِبْرَةَ فَکَأَنَّمَا کَانَ فِی الْأَوَّلِین: کسی که از گذشتگان درس بگیرد گویا با آن ها زندگی کرده است»[6]. بیشتر پیامبران الاهی، مدتی از عمر شریف خود را به چوپانی مشغول بودند؛ یک جهت این گونه تقدیرها در زندگی انبیای بزرگ الاهی، سیر و سفر در طبیعت و مشاهده آیات و نشانه های قدرت خداوند بوده است. در روایات اهل بیت علیهم السلام، آثار و برکات زیادی برای سفر آمده است، از جمله:
امام علی علیه السلام فرموده اند: «کسی که از تاریخ دیگران پند نگیرد و تجربه نیاموزد در برنامه زندگی خود پشتیبانی نگرفته است»[7] پیامبر گرامی اسلام نیز فرمودند: «مسافرت کنید تا صحیح و سالم بمانید[8]» آن حضرت در وصایای خود به حضرت علی علیه السّلام فرموده اند: «سزاوار نیست انسان عاقل به سفر برود، مگر برای سه منظور یا برای تجارت و تحصیل درآمد و اصلاح معاش یا برای نیل به کمالات معنوی و تعالی روح و ذخیره معاد یا برای تفریح و تفرّج و جلب لذائذ مباح»[9] آن حضرت در باب فواید سفر نیز فرمودند: «مسافرت کنید چه اگر در سفر نفع مالی عایدتان نشود از فوائد عقلی بهرهمند خواهید شد»[10]
در دیوانی که به حضرت علی علیه السّلام نسبت داده شده چنین آمده است:
|
تغرّب عن الاوطان فی طلب العلی
تفرّج همّ و اکتساب معیشة
|
فسافر ففی الاسفار خمس فوائد
و علم و آداب و صحبة ماجد
|
«برای نیل به تعالی و ترقی، از وطن های خود دور شوید و مسافرت کنید که در سفر پنج فائده است:
ـ سفر باعث تفریح و انبساط روح است و اندوه و آزردگی ها را برطرف می کند؛
ـ از راههای تحصیل درآمد و تأمین معاش است؛
ـ وسیله فراگرفتن علم و تجربه است؛
ـ به انسان آداب زندگی میآموزد؛
ـ آدمی در سفر با افراد با فضیلت و خلیق برخورد می کند و با آنان دوست میشود.»[11]
پس مسافرت یکی از تفریح های سالم و نشاط آور است و با تسهیلاتی که صنایع ماشینی برای مسافرت فراهم آورده؛ جوانان می توانند قسمتی از ایام فراغت سالیانه خود را به مسافرت اختصاص دهند.[12]
دین مبین اسلام، سیر و سفر و سیاحت را لازم و ضروری می داند، بخصوص در سفرهای زیارتی که علاوه بر نشاط جسمانی، برکات معنوی و باطنی نیز به همراه دارد.
سفر به مناطق جنگی و سرزمین های دفاع مقدس از جمله سفرهایی است که تنفس در فضای شهدا و رزمندگان را به ارمغان می آورد. مسافر این مناطق با روحیه ای جدید و خلوصی که همراه با یاد شهیدان و ایثار گران است به شهر و دیار خود باز می گردد.
در کشور ما، یکی از برنامه هایی که برای پاسداشت دفاع مقدس اجرا می شود، اردوهای دانش آموزی راهیان نور است که طی آن، افراد مختلف از مناطقی که زمانی میدان جنگ بوده، بازدید می کنند و توسط روایتگران مطلع، در جریان وقایعی که در آن سرزمین ها رخ داده قرار می گیرند.
در سال های اخیر، به خاطر آشنایی دانش آموزان با ارزش های دفاع مقدس، آنها را در قالب کاروان های راهیان نور، به مناطق عملیاتی دوران جنگ می فرستند.
مسلما توافقنامه ای که میان وزارت آموزش و پرورش و سازمان بسیج، برای ترتیب سفر دانش آموزان به مناطق جنگی، آن هم در ایام درسی دانش آموزان صورت گرفته است، کارشناسی شده و بر اساس اهداف و انگیزه های صحیح صورت گرفته است، اما متأسفانه این برای چندمین بار است که کاروان های اردویی مناطق جنگی، در اثر برخی بی توجهی ها و تدبیر های ناصحیح بعضی از دست اندرکاران، دچار حوادثی می شود که جبران پذیر نبوده است.
در روزهای اخیر، حادثه خونین و بسیار غم انگیز کشته شدن 26 دانش آموز دختر بروجنی، فضای کشور را متأثر کرده است، همه مسوولان، بر لزوم اتخاذ تدابیری برای جلوگیری از حوادث مشابه تأکید کرده اند، که امیدواریم همه عوامل موثر در مدیریت این گونه سفرها و به ویژه رانندگان وسایل نقلیه، اهتمام کافی را به خرج دهند و مسائل مربوط به سلامت و امنیت سفر را بیش از پیش در نظر داشته باشند.
به طور قطع، توجه به نکات ایمنی و فنی در انتخاب وسایل نقلیه، کنترل و نظارت دقیق پلیس راهور بر تخلفات رانندگان، رعایت مسائل ایمنی سفر از سوی سرنشینان و از همه مهم تر بکارگیری رانندگان متعهد و قانونمند، می تواند نقش مؤثری در پیشگیری از این گونه حوادث ناگوار داشته باشد.
پی نوشت:
[6]. کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ص 614.
[8]. مستدرک وسائل الشیعه، جلد 2، ص 22.
[9]. وسائل الشیعه، جلد 3، ص177.
[10]. مکارم الاخلاق، ص 124.
[11]. مستدرک وسائل الشیعه، ج2، ص22.
