احساس زندگی حتی با قلب پیوندی

ما تا زمانی که سالم هستیم؛ زندگی عادی خود را دنبال می کنیم، اما وقتی که بیماری شدیدی پیدا می شود و خطری جدی سلامتی مان را تهدید می کند، همه چیز دگرگون می شود. شاید آن وقت باشد که واقعاً زندگی و ارزش آن را احساس کنیم؛ زمانی که دچار یک ناراحتی جسمی جدی مثل بیماری قلبی می شویم و کارمان به آنژیوگرافی و پیوند قلب برسد. ما همیشه منشأ احساسات مان را قلب می دانیم که شاید علت آن، احساس هیجان و ترس همراه با افزایش تپش قلب باشد. در واقع احساسات از مغزمان ناشی می شوند و فرمان افزایش تپش قلب از مغز به آن می رسد. قلب یک عضله خاص در بدن ماست که در میانه قفسه سینه قرار دارد. این عضله قادر به انجام کاری بزرگ شبیه کار یک تلمبه است. طرف راست قلب خون را از بدن دریافت می کند و به ریه ها می فرستد و طرف چپ برعکس خون را از ریه ها دریافت کرده و به بدن می فرستد. برخی افراد دچار نارسایی قلبی می شوند و بیماری آنها با جراحی های معمولی مثل تعویض یا ترمیم دریچه، بازسازی بطن چپ و ترمیم عضلات قلب بهبود نمی یابد و تقریباً تمام روش های معمول برای درمان نارسایی قلبی آنها ناموفق می ماند. در چنین مواقعی بیمار برای پیوند قلب آماده می شود. عمل پیوند قلب بهترین روش در بیماری های شدید قلبی است که می تواند او را به زندگی عادی خود برگرداند. پیوند قلب معمولاً در سنین بالای 60 سال انجام نمی شود؛ زیرا این در حالی است که هر ساله به تعداد افراد سالخورده نیازمند به جراحی و پیوند قلب افزوده می شود. حدود نیمی از افراد مسن به بیماری قلبی دچارند حداقل به نوعی از جراحی نیاز دارند؛ اما حدود هفتاد درصد بیشتر از جوان ها بعد از عمل جان خود را از دست می دهند. بروز عوارض عصبی و طولانی شدن مدت بستری نیز از عواملی هستند که باعث می شوند جوان ترها بیشتر در اولویت عمل پیوند قلب باشند.

خطرات بعد از عمل
 

به طور کلی دو مشکل عمده بیماران پیوندی را تهدید می کند: 1) رد پیوند 2) عفونت؛ اما روش های نوین این خطرات را به حداقل می رساند. مهم ترین مشکل بیماران پیوند قلب، انسداد رگ های خونی است. این مشکل با استفاده از دستگاهی به نام «اولترا سوند» تا حدودی برطرف می شود؛ به این ترتیب که این دستگاه داخل عروق شده و تصاویری از آنها تهیه می کند که همین کار احتمال انسداد را نشان می دهد. در صورت ضخیم شدن دیواره عروق خونی، به بیماران دارویی خاص داده می شود که این روند را کندتر می کند. مشکلات مربوط به حافظه بعد از عمل پیوند قلب، گذراست و ظرف مدت حداقل سه ماه برطرف خواهد شد. پزشکان به بیماران توصیه می کنند که به هیچ وجه کم تحرک نباشند؛ چرا که برای آنها خطرناک است. عروق ترمیم شده پس از عمل جراحی حساسیت بالایی دارند و مواد مضر با سرعت بیشتری در آنها نفوذ می کند. ورزش هایی مثل پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری با روندی آرام برای بیماران بسیار مفید است. بیماران پیوند قلب باید پس از عمل جراحی تحت درمان قرار گیرند و مراقبت های خاص از آنها به عمل آید تا بتوانند فعالیت های روزمره و کارهای عادی خود را به طور طبیعی انجام دهند. اهداکنندگان قلب، اغلب افرادی هستند که دچار مرگ مغزی شده اند، ولی سایر ارگان های بدن شان زنده است. افرادی که پیوند قلب می شوند، بعد از مدتی بستری شدن در بیمارستان زندگی عادی خود را از سر می گیرند. شاید زمانی تنها راه نجات انسان هایی که به نارسایی حاد قلب دچار بودند، پیوند قلب از یک انسان به انسان دیگر بود، اما این روزها در این زمینه اتفاقات خوشایندی در حال بروز است. به این ترتیب می توان امید داشت که به زودی مشکل اصلی پیوند قلب انسان به انسان که کمتر بودن تعداد اهداکنندگان نسبت به دریافت کنندگان است، برطرف شود؛ زیرا دانشمندان به فکر ساختن قلب مصنوعی و پیوند آن به بیماران نیازمند افتاده اند. اولین قلب مصنوعی در سال 1982 ساخته شد و بیماری که قلب مصنوعی را دریافت کرد، توانست تا 112روز بیشتر زندگی کند. کامل ترین مدل قلب مصنوعی به نام ابیوکور Abiocor، قادر است شانس زندگی افراد را تا پنج ماه افزایش دهد. قلب مصنوعی جایگزین بطن ها می شود و دهلیزها جای خود باقی می مانند. بنابراین دهلیزهای قلب به طور طبیعی منقبض شده و خون را به خارج از قلب می رسانند؛ اما مرحله دوم به صورت طبیعی انجام نمی شود.

عملکرد قلب مصنوعی
 

قلب مصنوعی: «ابیوکور» از جنس تیتانیوم و پلاستیک است و چهار بخش اصلی قلب را به هم وصل می کند؛ یعنی دهلیز راست؛ دهلیز چپ، آئورت و شریان ریوی. اجزای اصلی قلب مصنوعی شامل: پمپ هیدرولیک، دریچه ورودی، سیستم انتقال انرژی، باتری داخلی، باتری خارجی و واحد کنترل می باشد. این پیوند یک نوع جراحی بسیار ظریف و دقیق است که طی آن جراح باید دو بطن راست و چپ را از قلب جدا کند و سپس قلب مصنوعی را در قفسه سینه کار بگذارد. این قلب مصنوعی به اندازه انگشت شصت دست است و می تواند خون را از قلب فرد مکیده و به درون شریان آئورت تلمبه کند. قلب مصنوعی هر چهار ساعت یکبار به وسیله باتری خارجی شارژ می شود. به غیر از قلب مصنوعی ابیوکور که توسط شرکت آمریکایی Abiomed، ساخته می شود یک قلب مصنوعی دیگر به نام «کارمات» نیز در فرانسه در حال ساخت و تولید است و به زودی در دسترس افراد نیازمند قرار خواهد گرفت. این قلب از مواد بیومتریال ساخته و طوری طراحی شده است که از رد پیوند و ایجاد لخته شدن خون جلوگیری می کند. قرار دادن قلب مصنوعی در قفسه سینه یک عمل جراحی بسیار حساس است. جراحان باید قلب طبیعی را از مدار جریان خارج کرده از بدن بیمار بیرون بکشند و جسمی خارجی را جایگزین آن کنند. جراحان بطن های چپ و راست را از قلب اصلی بیمار جدا می کنند و دهلیزهای چپ و راست، آئورت و دریچه ریوی را باقی می گذارند. سپس یک نمونه پلاستیکی در قفسه سینه بیمار می گذارند تا محل قرار گرفتن قلب مشخص شود. قلب مصنوعی در قفسه سینه بیمار جای داده می شود. جراحان از ارتباط دهنده های سریع استفاده می کنند تا قلب را به سرخرگ آئورت، ریوی و دهلیزهای راست و چپ پیوند دهند. سپس هوای داخل قطعه را تخلیه می کنند. در حال حاضر پیوند قلب مصنوعی برای بیشتر زنده نگاه داشتن بیماران، حتی برای چند روز مورد استفاده قرار می گیرد؛ شاید طی این فرصت یک داوطلب مناسب برای اهدای قلب پیدا شود.

FDA، قلب مصنوعی و پیوند آن را تصویب کرد
 

در 15 اکتبر 2004، پس از 10 سال تلاش بی وقفه برای طراحی و ساخت قلب مصنوعی و جای دادن آن در قفسه سینه، FDA تولید آن را تایید کرد. جایگزینی قلب مصنوعی به جای قلب طبیعی، اقدامی است برای نجات بیماران در حال مرگ. تا به حال 850 عمل پیوند قلب مصنوعی انجام شده و از این طریق در مجموع 190 سال به عمر این 850 بیمار اضافه شده است. در آگوست 2006، یک قلب مصنوعی به یک دختر 15 ساله پیوند زده شد. این دختر نوجوان 146 روز با این قلب زندگی کرد تا اینکه یک داوطلب مناسب برای اهدای قلب پیدا شد. پزشکان اعلام کرده اند که در سال های بسیار نزدیک قادر به ساخت دستگاه های بهتر و پیشرفته تر خواهند بود. در سال 2010 یک قلب مصنوعی به یک بیمار 50 ساله پیوند زده شد. در سال 2011 نیز یک مدل بسیار کامل تر و پیشرفته تر قلب مصنوعی به یک مرد 55 ساله پیوند زده شده است. در حال حاضر FDA به برخی شرکت های معتبر تولید قلب مصنوعی، مثل شرکت ابیومد، مجوز ساخت و عمل پیوند را داده است. FDA در حال بررسی تمام جوانب و مراحل این کار است تا از این طریق بتوان در آینده دستگاهی تولید کرد که نه تنها عمر بیماران را طولانی تر کند، بلکه عوارض و خطرات احتمالی را نیز به حداقل برساند.
منبع: نشریه دنیای سلامت شماره 68