بی‌توجهی به صنعت پول‌ساز توریسم

توریست به مثابه قلک!

بحث حائز اهمیت دیگر ناوگان‌های حمل و نقل ایران است که بسیار فرسوده هستند، آن‌چنان که توریست‌ها جرات نمی‌کنند با پروازهای ایرانی تردد داشته باشند. البته تحریم‌ها مدتی برداشت شد و ما چند هواپیما به ناوگان هوایی اضافه کردیم، اما باز هم کافی نیست. فرودگاه امام خمینی (ره) را در نظر بگیرید؛ بیشتر توریست‌ها به محض اینکه به فرودگاه امام خمینی (ره) وارد می‌شوند تهران مدنظرشان نیست و می‌خواهند مستقیم به شهرهای دیگر از جمله اصفهان، یزد و... بروند. البته ما در زمینه اتوبوس‌های 25‌نفره وی آی پی مشکلی نداریم و از این نظر تامین هستیم، اما وقتی توریست‌ها با اتوبوس‌های وی آی پی تردد می‌کنند به اقامتگاه‌ها و مجتمع‌های خدماتی بین‌راهی که شامل رستوران، پمپ بنزین، جایگاه cng، نمازخانه، فست فود، سرویس بهداشتی و... است، نیاز دارند. کدام اقامتگاه بین راهی خدمات خوبی ارائه می‌دهد که توریست‌ها بخواهند از آن لذت ببرند؟ ما حتی سرویس بداشتی فرنگی نداریم که توریست‌ها بتوانند از آن استفاده کنند. تمام سرویس‌های بهداشتی ما ایرانی است و این خودش واقعا یک ضعف در زمینه خدمات‌رسانی است.

به ویژه آنکه این سرویس‌ها فوق‌العاده کثیف هم هستند و از همه مهم‌تر کیفیتشان بسیار نامناسب است، تا جایی که توریست رغبت نمی‌کند حتی از سرویس‌های ایرانی استفاده کند، چون افرادی که با هر لابی گری مجوز ایجاد اقامتگاه گرفته اند، یک مجموعه ساخته و آن را در اختیار بخش خصوصی قرار داده‌اند. از سوی دیگر، اجاره‌های کلانی که از بهره‌بردار گرفته می‌شود موجب شده آنها به کیفیت توجه نکنند و فقط دنبال این باشند که از مسافر با این فکر که تنها یک بار از اینجا عبور می‌کند، پول بگیرند. در واقع بهره‌برداران اقامتگاه‌ها به چشم قلک به توریست‌ها نگاه می‌کنند، یعنی آنها صرفا به فکر سود خود هستند و به دنبال این نیستند که شاید روزی توریستی از اینجا عبور کند و دوباره بخواهد از خدمات اقامتگاه بهره مند شود.

حجاب، جاذبه گردشگری ایران

موضوع دیگر بحث حجاب است. برای مثال بسیاری می‌گویند چون رعایت حجاب در ایران الزامی است توریست‌ها نمی‌توانند ملزم به رعایت آن شوند، ولی به نظر من این گونه نیست. حجاب برای فردی که به عنوان توریست به ایران می‌آید جالب است و یکی از جاذبه‌های کشور ماست. از سوی دیگر، توریست‌ها باید از قوانین کشور مقصد تبعیت کنند. بنده توریست‌های بسیاری را دیده ام که با میل و رغبت روسری و چادر سر کرده‌اند. آنها حتی با حجاب در ایران عکس می‌گیرند و در سایت‌های مختلف می‌گذارند که بازتاب فراوانی دارد، چون تاکنون حجاب نداشته اند و با آن معصومیت خاصی پیدا می‌کنند. البته در گذشته خیلی برخورد خوبی با توریست‌هایی که در ایران روسری نداشتند، نمی‌‌شد، اما اکنون این کار محترمانه در فرودگاه انجام می‌شود.

اشتغال‌زایی با صنعت توریسم

موضوع بعدی فراهم نبودن زیرساخت‌ها در اماکن تفریحی است. ما جزو 10 کشور برتر دنیا از نظر جاذبه‌های تاریخی هستیم، اما از نظر جاذبه‌های دست ساز هم به این گونه هستیم؟ وقتی توریستی به ایران می‌آید خواهان دیزنی لند یا شهربازی است. آیا شهرداری‌های کلانشهرها و شهرهای توریستی دیزنی لندی درست کرده اند که توریست‌ها از آن استفاده کنند؟ ما چند مورد دیزنی لند داریم؟ آیا توانسته‌ایم این جاذبه را ایجاد کنیم؟ اکنون ژاپن دیزنی لند دو را هم زده است آن‌قدر که توریست پذیر است. بنابراین زیر ساخت‌ها کامل نیستند، گرچه روند رو به بهبودی است، اما همچنان نیاز به تلاش بیشتری دارد و آن هم به نگاه سیاسی دولتمردان به صنعت توریسم برمی‌گردد. ما هنوز درک نکرده ایم که صنعت گردشگری می‌تواند جایگزین نفت شود.

مدیران سطح کلان از رئیس‌جمهور تا روسای قوه قضائیه و قوه مقننه ابلاغ کرده‌اند که توجه ویژه به توریسم شود، اما در سطوح میانی کشور به چشم رقیب به این صنعت نگاه می‌کنند و فکرشان این است که صنعت گردشگری همه زندگی را به هم می‌زند، در حالی که به ازای هر توریست وارد شده به کشور برای 10 نفر اشتغال ایجاد می‌شود. حتی توریست‌هایی که برای درمان به ایران می‌آیند برای 15 تا 20 نفر شغل به وجود می‌آورند. چه چیزی بهتر از صنعت توریسم که کاملا پاک و بدون دود است؟ توریست‌ها از اماکن تفریحی استفاده می‌کنند و با خرید صنایع دستی به اقتصاد رونق می‌بخشند.

این در حالی است که یک کارخانه تولید لوازم خانگی 16 تا 20 نفر پرسنل دارد، اما پرسنل یک رستوران حدود 60 نفر است. هر دو صنعت هستند، اما اشتغال‌زایی صنعت توریسم بیشتر است. در واقع بعد از نفت و خودروسازی سومین صنعت پول‌ساز دنیا توریسم است که شاید به رتبه اول هم برسد. با وجود این، امکانات همه صنایع قابل دسترس است جز گردشگری. برای مثال شما می‌توانید با خرید از سایت اینترنتی هر آنچه را نیاز دارید درب منزل تحویل بگیرید، اما نمی‌توانید جاذبه گردشگری را تا خودتان به محل مورد نظر نرفته و لمس نکرده‌اید دریافت کنید. پس حتما لازم است دقت‌ نظر بیشتری به صنعت توریسم داشته باشیم و بتوانیم نهایت استفاده را از آن ببریم. دانش‌آموختگان رشته گردشگری بیکار هستند، در حالی که نیاز مبرمی در تمامی سطوح صنعت گردشگری احساس می‌شود. با وجود این، صنعت توریسم علاوه بر آنکه چرخه اقتصاد را به حرکت در می‌آورد، موجب آشنایی مردم دنیا با ایران می‌شود.

* نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی