تحریریه زندگی آنلاین- گروه تغذیه
کنگره‌ای با طعم اعتراض
در این کنگره که اساتید برجسته خارجی و داخلی در آن حضور داشتند مباحث علمی جدید و همچنین مشکلات و موضوعات روز دنیای تغذیه به بحث و تبادل نظر گذاشته شد.
یکی از مهم ترین بحث‌‌هایی که این چند روزه ذهن‌‌ها را به خود مشغول نگه داشته بود اعتراض دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته تغذیه در ارتباط با اعضای بورد تخصصی بوده است.
در روز نخست کنگره، در همان ساعات نخست دانشجویان با تجمع در محوطه مکان برگزاری کنگره خواهان جوابگویی به مشکلات خود بودند. این معترضان که جمع آنها بالغ بر 300 نفر بود از اینکه پزشکان بدون کنکور می‌توانند وارد رشته تغذیه شوند به شدت گلایه داشتند و این موضوع را روشی به سمت پزشک محوری می‌دانستند.
دکتر حسن قمی به نمایندگی از دانشجویان گفت: متاسفانه دیده شده است که 9 پزشک از طریق مصاحبه و بدون آزمون ورودی و حتی بدون در نظر گرفتن شرط معدل در دانشگاه علوم پزشکی مشهد پذیرفته شده و در مقطع دکترای تغذیه ادامه تحصیل خواهند داد. در حالی که این موضوع قابل گذشت نیست و هیچگاه نباید چنین اتفاقی بیوفتد.
دکتر‌‌هادی طبیبی، یکی از اعضای بورد تغذیه نیز در این زمینه خاطرنشان کرد: ما نمی گوییم پزشکان حق ورود به این رشته را ندارند بلکه نباید بدون آزمون وارد شوند. مانند سایر افراد، پزشکان نیز باید در آزمون ورودی شرکت کنند.
وی ادامه داد: همه رشتههای دیگر توانستند حق بیمه را برای مطب داران دریافت کنند ولی ما هنوز هیچ کاری نکرده ایم.
دانشجویان حق دارند نسبت به این روند معترض باشند چرا که به حقوقی که می‌‌خواسته‌اند نرسیده اند.
دکتر مجید حاجی فرجی اظهار داشت: بورد با ورود رشتههای دیگر به این رشته موافق نبوده و نیست و ما بر آن هستیم که ورود این 23 رشته را قطع کنیم.
از طرفی محدودیت‌‌هایی نیز وجود دارد و اجازه نمی‌دهند به یکباره این زشته‌‌های حذف شود ولی قرار است به حداقل برسد.
یعنی تنها شش رشته که اشتراکات بیشتری دارد باقی بماند و سایر رشتهها حذف شده و حق شرکت در آزمون‌‌های ارشد و دکترای رشته تغذیه را نداشته باشند.
اعتراضات به این نقطه ختم نشد و دانشجویان روز دوم کنگره ساعت ده صبح در محل وزارت بهداشت تجمع کردند تا بتوانند نظر مسئولان را به این سمت جلب کنند.
دکتر حاجتی، دبیر دبیرخانه شورای آموزش علوم پایه پزشکی، در پاسخ به این معترضان گفت: بوردتخصصی تغذیه، یکسال پیش ممانعت حضور برخی رشتهها برای شرکت در آزمون دوره‌های ارشد و دکتری تخصصی رشته تغذیه راخواستارشدند.
وی با بیان اینکه دستوراین اعضادرجلسات شورایعالی برنامه‌ریزی وزارت بهداشت موردبررسی قرارگرفت گفت:باتوجه به اینکه وزارت بهداشت در تصمیم‌گیری‌های خود تمامی داوطلبان و جوانب را در نظر می‌گیرد،تقاضای این اعضا پذیرفته نشد.
حاجتی عنوان کرد: اعضای بورد تغذیه در آخرین اقدام خود لیست واحدهای جبرانی رشته‌هایی که قرابت کمتری بارشته تغذیه دارند را تهیه کرده و این استدلال ر ادارند که این افراد در صورت پذیرفته شدن باید واحدهای جبرانی تعیین شده را که حدود یکسال زمان‌بر است،پاس کنند.
بنابراین در چنین شرایطی طول فارغ التحصیلی این دانشجویان افزایش پیدا میکند و باید از ورود این دانشجویان برای تحصیل در رشته تغذیه ممانعت کرد که البته این درخواست اعضای بورد نیز در شورایعالی برنامه‌ریزی وزارت بهداشت در حال پیگیری است.
ازطرفی دیگر تعداد افرادی که از رشتههای غیرمرتبط وارد رشته تغذیه میشوند،بسیار محدود است و اعتراض دانشجویان در این زمینه وارد نیست.
اعتراضات همچنان ادامه دارد و همچنان دانشجویان به نتیجه ای که مطلوب نظرشان باشد نرسیده اند. باید دید با چنین شرایطی آیا تغییری ایجاد خواهد شد؟
سال‌ها به مواد غذایی نامناسب یارانه می‌دادیم
در این کنگره مباحث علمی جدید و همچنین مشکلات و موضوعات روز دنیای تغذیه نیز به بحث و تبادل نظر گذاشته شد.
دکتر رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو در مراسم افتتاحیه دومین کتگره بین‌المللی تغذیه گفت:با افزایش جمعیت نگرانی درخصوص تامین منابع غذایی در مناطقی چون ایران که دچار تغییر اقلیم شده اند، وجود دارد و ما مجبوریم برداشت‌‌های بیشتری از آب و خاک داشته باشیم و روش‌‌های صنعتی بکار ببریم که همه مخاطره امیز است.
دیناروند افزود: سال‌ها با بدترین شیوه به کالاهای مضر یارانه داده ایم. متاسفانه بیش از 20 سال با یارانه، روغن و شکر را به خورد مردم دادیم.
دیناروند عنوان کرد: رساندن اسید چرب ترانس به صفر از جمله برنامه‌‌های ما در 10 سال آینده برای اصلاح تغذیه است.
وی تاکید کرد: مصرف نمک در کشور 4 برابر استاندارد جهانی است و این موضوع برای کشور ما مناسب نیست.
دیناروند گفت: یکی از رویکردهای ما برچسب سلامت مواد غذایی است و در این زمینه از صنعت غذایی سپاسگزاریم و تا پایان شهریور 75 درصد مواد غذایی به این برچسب مجهز میشوند که براین اساس مواد غذایی با رنگ سبز نشان «بی خطر» و قرمز نشان «مضر» دارد و برطبق آن این مواد توزیع میشود.
دکتر علی جعفریان رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز گفت: متاسفانه همه ما که در سلامت دخالت داریم فقط به حل مشکلات فکر می کنیم. در حالی که پیشگیری اهمیت بیشتری دارد و هیچ کشوری با درمان نتوانسته است پیشرفتی داشته باشد.
وی افزود: گروه تغذیه یکی از گروه‌‌هایی است که می تواند در پیشگیری از مشکلات فعال باشد.جعفریان ادامه داد: جامعه ما با صنعتی شدن و عوارض آن دچار مسئله جدی است و در آینده نزدیک برای برخی بیماریها باید هزینه زیادی بپردازیم.
وی گفت: در بیمارستان امام خمینی، بالاترین علت پیوند کبد، کبد چرب است که ارتباط مسقیمی با تغذیه افراد دارد.
جلال‌الدین میرزای رزاز ،رئیس انجمن تغذیه ایران، گفت: می‌توان ردپای مشارکت انجمن تغذیه را در جای جای نظام سلامت کشور مشاهده کرد و هرچه مشارکت جامعه تغذیه ایران پررنگ‌تر شود، پنجره‌های ارزش‌مندی برای رهایی نظام سلامت ایران از دام طبی‌سازی و تمرکز بر درمان باز خواهد شد.
معاون وزیر بهداشت با اشاره به اینکه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر امری بسیار مهم و ضروری به شمار می‌رود، گفت: سرانه مصرف شیر و ماهی در کشور پایین بوده در حالی که توجه به تغذیه سالم در کاهش احتمال ابتلا به بیماریها مؤثر است.
وی با اشاره به اینکه 80 درصد مرگ‌های زودرس در افراد زیر 70 سال در دنیا رخ می‌دهد،گفت: این مسأله باعث میشود اکونومی کشورها تحت‌تأثیر قرار گیرد.
معاون وزیر بهداشت ادامه داد: سازمان جهانی بهداشت در مورد کاهش بیماری‌های غیرواگیر که بیماری‌هایی همچون دیابت، سرطان و قلبی - عروقی در صدر آنها قرار دارند را در نظر گرفته و کشور ما نیز در این راستا گام‌هایی برداشته است.
لاریجانی کم‌تحرکی، مصرف چربی‌های اشباع شده و نمک را از فاکتورهای ابتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی عنوان داشت و گفت: شرایط بیماری‌های غیرواگیر در ایران نسبت به سایر کشورها خوب نیست و از این لحاظ می‌توان گفت پرخطر هستیم.
آینده رشته تغذیه در ایران
میزگردی با موضوع مسائل آموزشی و آینده رشته تغذیه در کنگره بین المللی تغذیه برگزار شد.
دکتر نسرین امیدوار با اشاره به اعتراضات دانشجویان در خلال کنگره نسبت به مشکلاتی که در آموزش عالی در این رشته وجود دارد گفت: بهتر این است که جلسه‌ای این چنین همراه با بزرگان این رشته برگزار شود تا مشکلات مطرح شده و راه حلی پیش پای خود قرار دهیم.
دکتر سید علی کشاورز، دبیر بورد تخصصی تغذیه گفت: با توجه به سیاست‌های وزارت بهداشت در آینده جذب در کارشناسی گسترش یافته و در مقطع ارشد به 5 دانشگاه و در دکترا به 3 دانشگاه محدود خواهد شد.
کشاورز خاطرنشان کرد: باید این موضوع را عنوان کرد که دبیر بورد به تنهایی نقش خاصی ندارد و تنها مسئول هماهنگی است و هر تصمیمی گرفته میشود با نظر همه اعضای بورد است.
دکتر ربابه شیخ الاسلام نیز در این میزگرد گفت: نه تنها در تغذیه بلکه در سایر رشتهها نیز آموزش با دید ژرف و آینده نگری انجام نشده است.
وی افزود: به عنوان مثال در طرح تحول سلامت باید پیش از اجرای این طرح موضوع را با ما مطرح می‌کردند که کارشناسانی برای این کار تربیت کنیم که بتوانند کارهای جامعه را انجام دهند و کمتر به بالین برسند.
شیخ‌الاسلام عنوان کرد: من به عنوان یک استاد باید نسبت به اینکه دانشجوی من قرار است در آینده کجا کار کند حساس باشم. دانشجوهای ما نیاز است بتوانند در جامعه و بالین مشغول به کار شوند. در بالین باید به جایگاهی برسیم که کارشناس تغذیه نیز مانند پرستار همراه با پزشک به بالین بیمار برود و بتواند کاری انجام دهد.
دکتر کوروش جعفریان، عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت:
من فکر می‌کنم اگر فردی از رشته دیگری می‌خواهد در این رشته تحصیل کند باید این اجازه به وی داده شود. ولی باید توجه داشته باشد که هزینه تحصیل را باید خودش پرداخت کند و در آینده نیز شماره نظامی به وی داده نشود و نتواند مطب تاسیس کند.
جعفریان تاکید کرد: به نظر من بسیاری از مطب‌ها و کلینیک‌هایی که در بسیاری شهرها وجود داردرا باید تعطیل کرد و به سمت پیشگیری باید پیش برویم ومراکز پیشگیری باید افزایش یابد.
مکمل‌ها، آری یا خیر؟
یکی دیگر از مسائل مورد بحث در کنگره امسال مکمل‌ها و همینطور مکمل‌های ورزشی و استفاده و یا عدم استفاده از آنها بود.
دکتر کوروش جعفریان در این زمینه گفت: مکمل همانگونه که از نامش پیداست به عنوان تکمیل کننده غذا در نظر گرفته میشود و خود به تنهایی کاربردی نخواهد داشت. ابتدا باید دید فرد چه غذاهایی می‌خورد و سپس کبودهای او را بررسی کرد و در صورتی که نیاز داشت از مکمل‌های مورد نیاز برای وی تجویز نمود.
وی افزود: به نظر من نیاز نیست برای هر کاهش یا افزایش وزنی از مکمل‌ها استفاده کرد. باید دید فردی که قرار است چند کیلو کاهش وزن داشته باشد آیا از لحاظ اقتصادی استفاده از مکمل‌هایی که قیمت گرانی نیز دارند به صرفه است یا اینکه هزینه‌ای است که به هدر می‌رود.
جعفریان گفت: حتی FDA اعلام کرده است از بررسی مواد درون مکمل‌ها ناتوان است و هیچ چیز را در زمینه این مواد تضمین نکرده است.
مکمل‌ها حوزه بسیار وسیعی هستند و انواع مختلفی دارند که به راحتی نمی‌توان گفت هر مکمل شامل چه مواد مغذی است. بنابراین ما با چه تضمینی می‌توانیم این مکمل‌ها را در اختیار مردم قرار دهیم و انتظار داشته باشیم که حال آنها بهتر شود.
دکتر محمد حضوری، متخصص تغذیه نیز در این زمینه گفت: برای استفاده از یک مکمل باید 5 مورد را در نظر گرفت. عامل اول تولید کننده یا شرکتی است که این مواد اولیه را تولید میکند. اصولا با توجه به مشکلاتی که در تولید مکمل‌ها وجود دارد و تقلب‌هایی که در بازار دیده میشود تولیدکننده‌های مواد اولیه تنها مواد اولیه را به تولید کننده دیگر می‌دهند و خود مکمل‌ها را تولید نمی‌کنند.
وی افزود: عامل دوم تولید کننده است. عامل سوم تا پایان نیز شامل عرضه کننده، بازار و نظارت بر استفاده است.
حضوری در ادامه صحبت‌هایش گفت: در حوزه تولید کننده نیز باید برندی داشته باشیم که قابل اعتماد باشد. در صورتی که محصولی مورد پسند مردم نبود و اشکلاتی در آن وجود داشت سریع جمع آوری شده و محصولی جدید و مناسب در بازار عرضه شود. در حالی که این شرط نیز در ایران برقرار نیست و دیده میشود با اینکه محصولی مناسب نیست ولی سال‌ها در بازار باقی می‌ماند و آن برند تلاشی جهت تغییر نمی کند.
وی ادامه داد: برای مانیتورینگ مواد نیز نیاز است مشتری اطلاعات لازم در این زمینه داشته باشد. در حالی که در ایران تنها راه تهیه مکمل‌ها داروخانه‌ها است و در داروخانه‌ها نیز مگر چقدر می‌توان چند محصول را با یکدیگر مقایسه کرد و اطلاعات درستی به دست آورد.
حضوری عنوان کرد: با توجه به شرایطی که گفته شد خود باید به این نتیجه برسید که استفاده از مکمل‌ها در شرایط کنونی در کشور چه مزایا و معایبی می‌تواند داشته باشد.
وی تاکید کرد: در گذشته مکانی به نام سلامتکده وجود داشت که می‌توانستیم در آنها مکمل‌ها را تهیه کنیم. چقدر خوب میشود اگر دوباره این سلامتکده‌ها راه اندازی شوند و یک کارشناس تغذیه جهت مشاوره در زمینه مکمل‌ها در آن سلامتکده حضور داشته باشد.
جعفریان گفت: اگر من مسئول نظارتی در سازمان غذا و دارو بودم هر اشتباه و تقلبی که در هر یک از صنایع می‌دیدم به سرعت رسانه‌ای می‌کردم چرا که مردم باید بدانند چه مواد غذایی و دارویی استفاده می‌کنند ولی با توجه به شرایط کشور مسئولین نمی توانند به راحتی این کار را انجام دهند و بسیاری موانع در کار آنها وجود دارد.
هر آنچه باید در مورد GMO بدانید
امروزه دنیا به سمت استفاده آسان از مواد غذایی می‌رود و با توجه به افزایش جمعیت، تولیدکنندگان به فکر تولید مواد غذایی هستند که هم هزینه کمتری داشته باشد هم اینکه بتواند تعداد بیشتری از آدم‌های کره زمین را سیر کند.
البته این موضوع سیاست بسیاری از کشورها نیز هست. یکی از روش‌هایی که می‌توان مواد غذایی زیادی تولید کرد استفاده از گیاهان تراریخته است.
گیاهانی که تغییر ژنتیکی داده شده‌اند و نسبت به بسیاری از سموم مقاوم شده‌اند. البته یک بحث مهم در این زمینه وجود دارد.
بسیاری از متخصصان این روش را زیر سوال برده و عده دیگری آن را تایید می‌کنند. بحثی که در این گزارش دنبال میشود در مورد همین اختلاف نظرها است.
دکتر ناصر پارسا، متخصص ژنتیک در این زمینه گفت: در دنیای امروز با GMO مواجه هستیم.
در گذشته کشاورزان در هزاران سال پیش نیز تلاش می‌کردند به صورت طبیعی درخت‌ها و گونه‌های مختلف را به یکدیگر پیوند بزنند و یک گیاه جدید تولید کنند. امروزه نیز با تغییر ژن‌ها این کار را انجام می‌دهند.
پارسا گفت: گیاهان تراریخته مزایای زیادی دارند که از آن جمله می‌توان به افزایش تولید محصول، کاهش قیمت مواد غذایی، تحمل استرس‌های غذایی بیشتر، زمان نگه داری بیشتر اشاره کرد.
وی در مورد مضرات این مواد غذایی نیز گفت: می‌توان به امنیت نداشتن انسان‌ها، استفاده به عنوان سلاح بیولوژیک، اثرات زیست محیطی و مسائل اخلاقی اشاره کرد.
این متخصص ژنتیک عنوان کرد: در برخی از کشورها عنوان شده که باید روی بسته بندی این مواد غذایی ذکر شود که به صورت GMO تهیه شده است. برخی دیگر نیز مخالف برچسب گذاری هستند.
دکتر علی متولی زاده اردکانی، عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری گفت: واقعیت این است که مشکل جهان کمبود غذا نیست، بلکه دسترسی به غذا است. گرسنگی یک مسئله اجتماعی و اقتصادی است و گرسنگان جهان از امکانات مادی لازم برخوردار نیستند تا غذای خود را تهیه کنند و همچنین دسترسی به زمین هم ندارند که کاشت کنند. این مشکلات هم با استفاده از تکنولوژی‌های دستکاری کردن ژنتیک گیاهان حل نخواهد شد.
اردکانی عنوان کرد: سالانه یک میلیارد نفر در جهان گرسنه هستند چون غذای نامناسب در مکان‌‌های نامربوط با شیوه‌‌های نامناسب توسط افراد بدون داشتن شرایط لازم تولید میشود و بر طبق گفته سازمان جهانی غذا و کشاورزی (FAO) وابسته به سازمان ملل، وقتی این غذا تولید میشود، نیمی از آن هدر می‌رود.
وی عنوان کرد: ادعا میشود که استفاده از محصولات دستکاری شده ژنتیک منتهی به کاهش استفاده از حشره کش‌‌ها و علف کش‌‌ها میشود. اما این موضوع هم درست نیست و در واقع محصولات مقاوم شده به این سموم باعث افزایش شدید در استفاده از علف کش‌‌ها شده است.
اردکانی با اشاره به اینکه به دلیل استفاده زیاد از علف کش‌‌ها و حشره کش‌‌ها هم اکنون کشاورزان با مشکل مقاوم شدن علف‌‌ها و حشرات به این سموم مواجه هستند خاطرنشان کرد: استفاده از این مواد شیمیایی نه تنها در دراز مدت به کشاورزی پایدار منتهی نخواهد شد، بلکه موجب میشود که محیط زیست آلوده تر و علف‌‌ها و حشرات مقاوم تری را در محیط زیست ایجاد کرده و راه‌‌های مبارزه با آنها سخت تر و شاید غیر قابل کنترل در آینده باشند.
وی گفت: از مهمترین عوامل منفی در اقتصاد محصولات دستکاری شده ژنتیک این است که تولید آنها بطور انحصاری در دست چند شرکت است که می‌توانند قیمت گذاری بذر‌‌ها را به هر اندازه که می‌‌خواهند تعیین کنند. در سال 2008بالغ بر 85درصداز ثبت اختراعات بر روی ذرت و 70درصد از محصولات دستکاری شده غیر ذرت در آمریکا متعلق به 3 شرکت مونسانتو، دو پانتد و سینجنتا بوده است.
وی افزود: خوشبختانه یک جنبشی در غرب به راه افتاده که این موضوع بیشتر بررسی شود و جلوی اثرات مخرب آن را بتوان گرفت.
چقدر در مورد برچسب‌های غذایی می‌دانید؟
برچسب‌های موجود بر بسته‌بندی مواد غذایی یکی از دغدغه‌های اصلی متخصصان تغذیه و سازمان غذا و دارو بوده و هست.
بسیاری از مردم از این برچسبها اطلاعی ندارند و اگر هم از وجود چنین برچسبی اطلاع داشته باشند طریقه استفاده از آن را یاد نگرفته‌اند. علاوه بر این حتی بسیاری از متخصصان و کارشناسان تغذیه نیز این برچسبها را تایید نمی‌کنند و معتقد هستند که نمی‌توان از آنها استفاده کرد.
دکتر کاظم زاده، مسوول دبیرخانه کشوری برچسب گذاری گفت: در گذشته از برچسب‌هایی استفاده می‌شد که ریز مواد مغذی موجود در غذاها را نشان می‌داد و مردم نمی‌توانستند از آن استفاده کنند.
وقتی از مردم می‌پرسیدیم در برچسب غذایی به چه نکاتی دقت می‌کنید عده زیادی اصلا دقتی نداشتند و عده دیگری نیز تنها به تاریخ مصرف آن ماده دقت می‌کردند.
در حالی که برچسب غذایی استفاده‌ای نداشت و یا اگر کسی به آن دقت می‌کرد می‌گفت نتوانسته است منظور آن را دریابد.
وی افزود: از طرفی دیگر مردم با اعداد ارتباط خوبی ندارند ولی می‌توان از اثر رنگ‌ها استفاده کرد. بنابراین تلاش شد در سال 94 تا طرح دیگری برای نشانگرهای تغذیه‌ای در نظر گرفته شود.
کاظم زاده عنوان کرد: نشانگرهای تغذیه‌ای برای این کار در نظر گرفته شد که شامل چهار ماده غذایی نمک، روغن، قند و شکر و کالری مصرفی می‌شد.
اگر در هر یک از این مواد غذایی رنگ روی برچسب قرمز باشد یعنی آن ماده غذایی از لحاظ این ماده مناسب نیست و در محدوده خطر قرار دارد. رنگ زرد نشان دهنده هشدار است و رنگ سبز نیز حالت مناسب را نشان می‌دهد.
قادری، عضو دبیرخانه برچسب گذاری نیز در این زمینه گفت: در سطوح مختلف داریم آموزش می‌دهیم تا مردم اطلاع داشته باشند. از سطوح پایین که سطح مدرسه‌ها است شروع کرده‌ایم و به آنها آموزش می‌دهیم.
امیدوار بیان کرد: مدلی که ما پیشنهاد می‌کنیم استفاده از نشانگر تغذیه‌ای پلاس است. یعنی با توجه به نوع ماده غذایی برخی مواد و معیارهای دیگر نیز به این چهار معیار اضافه شود. در مورد همه مواد غذایی نیز متفاوت است. در برخی از کشورها نیز از این برچسبها استفاده میشود.
امیدوار بیان کرد: ما این مشکلات را در بین خود می‌بینیم که بسیاری از کارشناسان تغذیه نیز این نشان گرها را نمی‌شناسند. بنابراین نیاز است آموزش درست انجام شود.
بسیاری از کارشناسان تغذیه به اطلاعات برچسبها اعتماد ندارند. یعنی نمی‌توانند اعتماد کنند که مواد مغذی که در برچسب درج شده است واقعی است. به عنوان مثال در برخی بسکوییت‌ها نوشته شده که هیچ گونه روغن ترانسی ندارد و آیا واقعا می‌توان اطمینان داشت که برچسبها درست است؟ آیا آزمایشگاه مرجعی برای این کار وجود دارد؟
دکتر ربابه شیخ‌الاسلام گفت: کار کردن در دستگاه‌های دولتی کار سختی است و نمی‌توان به راحتی برخی مسائل را اصلاح کرد. من حس می‌کنم همین که سازمان غذا و دارو توانسته است این کار را انجام دهد و چنین طرحی برای مواد غذایی ایجاد کند خود کار بزرگی است و نباید دست کم گرفته شود.
دکتر هدایت حسینی، رئیس انستیتو تغذیه و صنایع غذایی گفت: ما در برچسب گذاری مواد غذایی یکی از مترقی‌ترین کشورهای جهان هستیم و نسبت به جهان خوب پیش رفته‌ایم.
آیا می‌توان با مواد غذایی مشکل ناباروری را حل کرد؟
ناباروری یکی از بزرگترین مشکلاتی است که جامعه ایرانی با آن مواجه است. یکی از این مشکلات می‌تواند مربوط به غذایی باشد که فرد استفاده میکند. غذا ارتباط نزدیکی با باروری دارد.
دکتر فاطمی افزود: یکی از علل ناباروری مشکلات در تخمک گذاری است که مهم ترین علت آن نیز سندروم تخمدان پلی کیستیک است. 50 تا 75 درصد این افراد مقاومت به انسولین دارند. این افراد اگر 5 تا 10 درصد از وزن خود را کاهش دهند شانس باروری آنها به طور معنی داری بالا می‌رود.
این متخصص زنان گفت: افرادی که BMI آنها بالای 37 باشد به هیچ وجه نمی‌توانند IVF داشته باشند و ابتدا باید وزن خود را کاهش دهند.
دکتر میترا زراتی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و متخصص تغذیه نیز در این زمینه گفت: ما می‌خواهیم اثرات سندروم متابولیک بر باروری را بررسی کنیم که بیشتر مردان در این زمینه بررسی میشوند.
وی افزود: استرس اکسیداتیو در افرادی که سندروم متابولیک دارند بالا است. این افراد‌‌هایپرگلایسمی دارند و همین موضوع منجر به آسیب به DNA اسپرم میشود و ورود اسپرم به تخمک را با اختلال مواجه میکند. ممکن است تعداد اسپرم‌ها کافی باشد ولی فرد نتواند بارور شود.
زراتی ادامه داد: دمای مرکزی در بدن مردان چاق بالا است و همین موضوع موجب آسیب به اسپرم میشود و در مردانی که چاقی شکمی دارند اسپرم نمی‌تواند به خوبی حرکت کند و نمی‌تواند وارد دیواره تخمک شوند.
وی با بیان اینکه دیگر شناسایی چاقی خیلی با BMI سنجیده نمی‌شود و این درصد چربی است که اهمیت ویژه‌ای دارد عنوان کرد: با توجه به اینکه این امکان در بسیاری از مراکز وجود ندارد که درصد چربی سنجیده شود، بنابراین باید در نظر گرفت هر فردی که بیش از 135 درصد وزن ایده آلش وزن داشته باشد به عنوان یک فرد چاق تلقی خواهد شد.
وی ادامه داد: استفاده از کوآنزیم Q10 در این افراد می‌تواند موثر باشد. در کنار آن نیز پروبیوتیک درمانی استفاده میشود.
این متخصص تغذیه عنوان کرد: لپتین آدیپوکینی است که از بافت چربی ترشح میشود. در افراد چاق مقاومت لپتینی داریم. لپتین نمی‌تواند کار خود را انجام دهد و اسپرم خوبی ساخته نمی‌شود.
وی ادامه داد: هرچه دور کمر بزرگتر باشد رابطه خطی مستقیمی با اختلال در تولید اسپرم ایجاد میکند. چاقی شکمی یکی از فاکتورهای مهمی است که می‌تواند موجب ناباروری در مردان و زنان شود.
وی بیان کرد: ویتامین D هم ویتامین مهمی است و نقش آنتی اکسیدانی دارند. در مطالعه ای عنوان شده که خانم‌‌هایی که کمبود این ویتامین را داشته‌اند افزایش سقط را داشته‌اند.
دکتر لادن گیاهی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی موسسه تحقیقاتی ابن سینا در موردبهترین زمان مداخله باروری نیز عنوان کرد: شروع باروری زمان مناسبی نیست. بلکه باید حداقل باید 12 هفته پیش از بارداری شروع شود.
وی اضافه کرد: چاقی مادر می‌تواند آسیب‌هایی به تخمک وارد کند که این موضوع در مطالعات مختلف اثبات شده است. داستان تنها چاقی نیست. تمام میکرو و ماکرونوترینت‌ها می‌توانند در تخمک تاثیر داشته باشد.
دکتر علیرضا علیزاده، گفت: اثبات شده است که کمبود روی، سلنیوم و کروم می‌تواند در باروری موثر باشد ولی هنوز اثر برخی مواد غذایی در حال بررسی است.
وی گفت: چربی‌های ترانس از منابع غذایی تامین میشود. مطالعاتی که در این زمینه نشان داد که افزایش مصرف اسید‌‌های چرب ترانس موجب سقط جنین میشود.
در انتها لازم بذکر است که توسط موسسه دنیای تغذیه پرسشنامه ای حاوی مشکلات عمده تغذیه موجود در جامعه (15 مورد) تهیه شد و از شرکت کنندگان محترم در کنگره نظرسنجی بعمل آمد که مهمترین مشکلات تغذیه ای را به ترتیب اهمیت شماره گذاری نمایند.
در پایان مشکلاتی که اکثر کارشناسان براولویت رفع آن اتفاق نظر داشتند بترتیب عبارت بودند از:
1- افزایش بی رویه چاقی در کودکان
2- شیوع گسترده کمبود ویتامین D
3- افزایش تعداد مبتلایان به دیابت
4- الگوی تغذیه ناسالم در جامعه
5- شیوع گسترده مبتلایان به کبد چرب
با توجه به نظر کارشناسی اکثر عزیزان، این نظر سنجی می تواند بعنوان نمونه ای کوچک در برنامه ریزی‌‌های مدیریتی مد نظر قرار گیرد.
