روز پنجم اسفند، روز عشق، جشن اسفندگان، جشن سپندارمذگان، جشن برزیگران، جشن مردگیران یا مژدگیران و روز بزرگداشت زمین و بانوان است. این روز از روزگار کهن تا کنون با این عناوین شناخته شده است. اگرچه گفته می شود که پس از تغییراتی که تقویم خورشیدی داشته و شش ماه اول سال 31 روزه شده، این روز نیز شش روز به عقب کشیده می شود و 29 بهمن را روز عشق می نامند، اما این باور اشتباه است! چون اصول برگزاری جشن اسفندگان این است که در روز اسپندِ ماه دوازدهم سال برگزار می شده و اکنون هم همین روز را با همین عنوان بایستی شناخته شود.
سپندارمذگان از دیرباز تاکنون
گفتیم روز اسپند... این کلمه از واژه پهلوی سپندارمت مشتق شده و اوستایی آن سپِنتَه آرمَئی تی به معنی فروتیِ پاک و مقدس می باشد. سپندارمذ را با عنوان لقب ملی زمین می شناسند. این لقب به معنای گستراننده، مقدس و فروتن می باشد. زمین که خود نماد اصلی باروری است با این صفات شناخته می شود که همانا نمادی از حس مادرانه است؛ بنابراین این روز را روز بزرگداشت بانوان می دانند. از ایام باستان، در روز سپندارمذگان برای گرامیداشت بانوان، هدایایی برایشان تهیه، به آنها تقدیم می کردند و از آنها در این روز فرمان می بردند. تا به امروزه نیز زرتشتیان روز سپندارمذ (پنجم) ماه سپندارمذ (دوازدهمین ماه-اسفند) را جشن اسفندگان می گیرند. در اسناد ثبت شده توسط ابوریحان بیرونی، آیین های غیر از قدردانی زنان تازه و نااصیل خوانده شده اند!
به بیان ابوریحان بیرونی، «اسفندارمذ» ایزد موکل بر زمین و ایزد حامی و نگاهبان زنان شوهر دوست و پارسا و درست کار بوده. به همین مناسبت این روز، عید زنان به شمار می رفت. سپندارمزد نگهبان زمین است و از آنجا که زمین مانند زنان در زندگی انسان نقش باروری و باردهی دارد جشن اسفندگان (اسپندگان) برای گرامیداشت زنان نیکوکار برگزار می گردد. ایرانیان از دیر باز این روز را روز زن و روز مادر می نامیدند. (آناهیتا و ایزدبانوان دیگر در اسطوره ها و باورهای ایرانیان-رضا طاهری)
سپندارمذگان بر تمامی بانوان و عشاق ایرانی گرامی باد.
