سرطان پستان دومین سرطان کشنده در کشور بعد از سرطان ریه بوده که هنوز هم با مرگ و میر بالایی در این زمینه روبه رو هستیم. از هر چهار زن مبتلا به سرطان پستان متاسفانه یک نفر جان خود را از دست می دهد، این در حالی است که در صورت تشخیص به موقع و زودهنگام این بیماری کاملاً قابل درمان است.
انجام ماموگرافی های منظم 30 تا 40 درصد از خطر شانس روند سرطان پستان جلوگیری می کنند. با وجود رشد فزاینده آمار سرطان پستان در تمام دنیا از جمله در ایران هنوز «طرح غربالگری سرطان پستان» در کشور به عنوان یک طرح ملی اجرا نشده، در حالی که انجام این طرح به صورت جامع در کشور بسیار ضروری است.
سرطان پستان در میان افرادی که صاحب فرزند نمی شوند یا عده ای که در سنین بالای 35 سال برای نخستین بار صاحب فرزند می گردند بیش از سایرین گزارش شده است. یکی از مهم ترین موانع در ارتباط با امتناع زنان از غربالگری، هراس آنان از نقص عضو ناشی از برداشتن پستان (ماستکتومی) بر اثر تشخیص سرطان است. استفاده از روش «حداقل تخریب و حداکثر فایده» که از آن به عنوان انقلابی در تشخیص و درمان سرطان پستان نام برده می شود، اقدامی راهگشاست.
● سلول سرطانی چگونه ایجاد می شود
دکتر محمدرضا صفایی کشتگر استاد دانشگاه UCL لندن در پاسخ به این پرسش می گوید: در شرایط معمولی سلول ها رشد می کنند و از بین می روند، اما زمانی این رشد سلولی از کنترل خارج شده و رشد غیرقابل کنترل پیدا می کند و به توده و بافت سرطانی تبدیل می شود.
وی می افزاید: سلول ها از حالت طبیعی به سمت ایجاد بافت سرطانی از فرآیندی عبور می کنند که ابتدا به سلول با «اکتیویته» (فعالیت) بیشتر سپس سرطانی بدون تهاجم (فعال در محل) و پس از آن به سلول سرطانی با پتانسیل بیشتر تبدیل می شوند.
بعضی از سرطان ها مانند سرطان های خوش خیم پوست فقط در محل مشکل ایجاد می کنند. بعضی از سلول های سرطانی علاوه بر ایجاد مشکل در محل به بقیه قسمت های بدن نیز می روند. این سلول ها در هر بافتی، متناسب با آن بافت سرطان خود را ایجاد می کنند. در سرطان های مختلف سلول های سرطانی در هر قسمتی از بدن که باشند، از طریق خون، دستگاه لنفاوی و به طور مستقیم منتقل می شوند. به عبارتی از طریق گردش خون از یک نقطه به نقطه دیگری می روند یا در مواردی به طور مستقیم در محل ریشه می دوانند. سرطان پستان در مرحله پیش از مهاجم شدن شروع به عمل می کند و از طریق خون و لنف منتقل می شود.
● آیا تنها راه درمان سرطان پستان برداشتن این عضو است؟
امروزه در تمام مراکز علمی جهان روش های کاملاً استاندارد برای درمان بیماران مبتلا به سرطان پستان اعمال می شود. این در حالی است که با وجود فراهم بودن امکانات اغلب در کشور ما از شیوه برداشتن پستان (ماستکتومی) بهره گرفته می شود که این روش عواقب روحی و جسمی بسیار بدی برای بیمار در برداشته و بر روابط جنسی او تاثیر منفی می گذارد.
دکتر آزاده جولایی دبیر نخستین همایش کاربردی سرطان پستان در این زمینه می گوید: در حال حاضر می توان به وسیله عمل های جراحی غیر تهاجمی یعنی بدون برداشتن پستان و بافت های اطراف آن این سرطان را درمان کرد. وی اظهار می دارد: با استفاده از این روش در بسیاری از موارد می توان با وجود درمان کامل، فیزیک پستان بیمار را نیز حفظ کرده و از عوارض درمان آن نیز اجتناب کرد.
حتی در مواقعی که نیاز به برداشتن کامل پستان باشد، می توان به کمک تکنیک های مختلف همزمان با ماستکتومی یا مدتی پس از آن پستان بیمار را بازسازی کرد. به عقیده دکتر زالی رئیس این همایش تشخیص زودرس سرطان پستان تکنیک های جدید تشخیص و روش های نوین درمانی که درمان با حداقل خسارت از مهم ترین آنها است، از جمله مزیت هایی است که می توان به کمک آن نه تنها آینده زندگی فرد را تا حد زیادی تضمین کرد بلکه از نظر حفظ زیبایی و ادامه زندگی نیز به وی کمک کرد.
دکتر کشتگر در مورد این شیوه می گوید: تمام تلاش ما بر این است که درمان کم تهاجمی را جایگزین جراحی و برداشتن سینه کنیم. به عبارتی تنها توده از سینه خارج شده و به جای این که غدد لنفاوی، سینه و بخشی از کنار بازو و زیر بغل را جراحی کنیم که منجر به چاقی بازو و مشکلاتی برای این اندام شود، تنها غده لنفاوی پیش قراول را برداریم.
● سالانه بیش از یک میلیون و یکصد هزار نفر به آمار مبتلایان افزوده می شود
هرساله در دنیا بیش از یک میلیون و یکصد هزار مورد جدید به آمار مبتلایان به سرطان پستان افزوده می شود که این آمار بسیار نگران کننده است. به گفته دکتر جولایی یک چهارم مبتلایان به این سرطان همه ساله جان خود را از دست می دهند. برای مقابله با این خطر جدی ضروری است تا متخصصان این رشته به طور مستمر از روش های جدید تشخیص و درمان این سرطان آگاهی یابند.
دکتر محققی معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تاکید بر این نکته که 24 درصد سرطان های زنان در کشور مربوط به سرطان پستان است، می گوید: این نوع سرطان در دهه پنجم زندگی از شیوع بیشتری برخوردار است. وی اضافه می کند: هرم سنی جمعیت ایران جوان ترین هرم سنی در کل دنیا بوده تا جایی که 60 درصد جمعیت ما کمتر از 25 سال و تنها 10 درصد آن بیشتر از 50 سال سن دارند.
دکتر محققی یادآور می شود: مشکل دهه آینده ورود این جمعیت جوان به سنین میانسالی و کهنسالی بوده که حل آن نیازمند برنامه ریزی جامع از هم اکنون است. وی از کم تحرکی، فعالیت های ایستا و افزایش دریافت کالری و چربی در رژیم های غذایی به عنوان عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان نام برده و خواستار تغییر شیوه و الگوی زندگی افراد به ویژه زنان می شود.
با وجود آمارهای جسته و گریخته در زمینه ابتلای افراد به انواع سرطان، سرطان پستان دومین سرطان کشنده در کشور به شمار می رود. دکتر زالی در این زمینه می گوید: در کشور ما متاسفانه سن ابتلا به سرطان پستان پایین تر از آمارهای جهانی است و مراجعان در مراحل پیشرفته این بیماری مراجعه می کنند.
وی ادامه می دهد: برخی باورهای غلط فرهنگی و همکاری نداشتن زنان در کشف زودرس این بیماری پزشکان را در درمان این سرطان با چالش روبه رو ساخته است. به عقیده رئیس نخستین همایش کاربردی سرطان پستان متاسفانه این بیماری در مواقعی تشخیص داده می شود که درمان های اثربخش دیگر برای درمان موثر واقع نمی شوند. رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یادآور می شود:
از آنجایی که بیشتر مبتلایان به این سرطان در سنین میانسالی و فعال اجتماعی هستند، مرگ و میر این افراد پیامدهای اجتماعی و روانی زیانباری در افراد به همراه خواهد داشت که اصلاح رفتار بانوان در این زمینه ضروری به نظر می رسد. واقعیت آن است که در ایران بسیاری از خانم ها که به سرطان پستان دچار می شوند، به دلیل ترس از برداشتن پستان یا اطلاع همسرشان از این بیماری بسیار دیر به پزشک مراجعه می کنند که حل این معضل نیاز به اطلاع رسانی از طریق رسانه ها به ویژه رسانه های تصویری مانند تلویزیون دارد.
● زنان از کجا بفهمند؟
وجود توده در سینه یا زیربغل، ترشح خونی از نوک پستان و دانه دانه شدن اطراف برجستگی نوک سینه به شکل پوست پرتقالی همگی علائمی هشدار دهنده هستند. علائمی که خانم ها با مشاهده کوچک ترین علامتی از علائم فوق می بایست به پزشک متخصص مراجعه کنند. برخی پزشکان «خودمعاینه گری» را به زنان توصیه می کنند. اما این روش تا چه حد موثر است؟
دکتر کشتگر می گوید: در طرح خودمعاینه گری ابتدا باید خانم ها آموزش کامل و دقیقی ببینند تا بتوانند این بیماری را خود تشخیص دهند، اما از آنجایی که زمانی توده زیر دست لمس می شود و چندین سال از اولین مرحله غیرطبیعی شدن سلول می گذرد، نمی توان به این روش چندان اطمینان کرد. سابقه ابتلای خویشان درجه یک به سرطان پستان در سنین حدود 40 سالگی می تواند برای خانم ها زنگ خطری باشد که از سنین پس از 35 سالگی مورد معاینات دوره ای قرار گرفته و ماموگرافی انجام دهند.
● ماموگرافی و تشخیص ابتلا به سرطان
همانطور که عنوان شد، هراس اصلی زنان از نقص عضو ناشی از «ماستکتومی» سبب شده که بسیاری از آنان با وجود آگاهی بر ضرورت انجام غربالگری داوطلب انجام این کار نشوند. دکتر کشتگر در این زمینه می گوید: برای تشخیص در اولین مراحل باید غربالگری به صورت یک طرح ملی در کشور اجرا شود.
وی با اشاره به این که معاینه غربالگری نیست، یادآور شد: غربالگری ملی باید از طریق ماموگرافی صورت گرفته و امکان ماموگرافی به صورت کاری آسان و فراگیر و ارزان برای همه افراد فراهم شود. قائم مقام معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تاکید بر ضرورت انجام ماموگرافی در افراد بین سنین 40 تا 65 سال حداقل دو سال یک بار تصریح می دارد:
برای انجام این روش به حداقل 300 دستگاه ماموگرافی نیازمندیم که تعداد دستگاه های ماموگرافی ما در کشور تنها 202 دستگاه است. دکتر ضیایی می گوید: به غیر از مسئله کمبود دستگاه، توزیع نامناسب این دستگاه ها نیز سبب شده که مناطق محروم فاقد امکانات ماموگرافی باشند. وی می افزاید: از 202 دستگاه ماموگرافی در کشور 60 دستگاه آن در تهران موجود است و برخی از شهرهای کشور فاقد امکانات ماموگرافی هستند که با توجه به این که تشخیص زودهنگام این بیماری می تواند به درمان آن کمک کند تجهیز تمام مراکز درمانی به امکانات ماموگرافی ضروری به نظر می رسد.
منبع : ویستا
