آسیه محمدزاده؛ کارشناس ارشد تغذیه
مصرف داروهای لاغری برای چه افرادی مجاز است؟
استفاده از این داروها تنها برای افرادی مجاز است که:
1- نمایه توده بدنی (BMI) آنها بالاتر از 30 باشد؛ بدین معنی که در مرحله چاقی درجه 2 باشند و هیچ بیماری خاصی نداشته باشند. پس به افرادی که کمی اضافه وزن دارند، توصیه می‌شود از این داروها استفاده نکنند و فقط افراد خیلی چاق مجاز به استفاده از این داروها هستند.
2- افرادی که در اثر اضافه وزن و چاقی مبتلا به دو عارضه مزمن، مثلاً فشارخون بالا و دیابت، شده‌اند.
از میان این همه دارو کدام یک برای درمان چاقی توصیه می‌شوند؟
در حال حاضر تنها تعداد معدودی از قرص‌های موجود در بازار توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تأیید شده‌اند و مصرف آنها تنها به مدت چند هفته و حداکثر چند ماه، تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه مجاز است. این داروها اگر پایه گیاهی داشته باشند، اثرات جانبی کمتری دارند. بیشتر آنها باعث کاهش اشتها می‌شوند. این داروها با افزایش تولید هورمون سروتونین و یا کاتکول آمین‌ها در مغز، بر رفتار غذایی فرد اثر گذاشته و منجر به احساس سیری می شوند. نوع دیگر این داروها، قرص‌های مهارکننده جذب چربی‌ها هستند؛
مانند xenical که با چربی موجود در غذا ترکیب شده و جذب آن را تا30 درصد کاهش می‌دهد. در صورتی که می‌خواهید از داروهای لاغری استفاده کنید، حتماً پزشک یا متخصص تغذیه را از شرایط جسمی خود مطلع سازید. افراد مسن و کودکان نباید از این داروها استفاده کنند. اگر باردار یا شیرده هستید، حساسیت خاصی دارید، تحت درمان با داروی دیگری می‌باشید، مبتلا به دیابت، پرفشاری خون، بیماری قلبی، صرع، بیماری کلیوی، اعتیاد، پرکاری تیروئید، افسردگی، سردرد میگرنی و افزایش فشار چشم هستید، قبل از مصرف هرگونه دارو، با پزشک و یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
آیا داروهای لاغری واقعاً مؤثرند؟
به طور کلی از بین این داروها تنها Xenical و Meridia تقریباً موثر بوده‌اند و به همراه رژیم غذایی موجب کاهش وزن به میزان 2 تا 10 کیلوگرم در مدت یک سال شده‌اند. پاسخ به این داروها در افراد مختلف با شرایط جسمی متفاوت، فرق می‌کند. هیچ دستور مشخصی هم وجود ندارد که چه میزان از قرص تجویزشده مؤثر است و پزشک تنها با توجه به اطلاعات و تجربیاتش میزان مورد نیاز را تعیین می‌کند. افراد بسیار چاق با مصرف این داروها به مدت شش ماه، می‌توانند تا 10 درصد وزن شان را کاهش دهند. این میزان بسیار با اهمیت است و از ابتلا به فشار خون، دیابت و سایر بیماری‌های مزمن ناشی از چاقی جلوگیری می‌کند. با این وجود، تحقیقات زیادی در مورد عوارض جانبی این داروها انجام نشده است.
عوارض جانبی مصرف داروهای لاغری
هرچند داروهای ذکر شده در بالا مورد تایید FDA هستند، ولی مصرف آنها بدون عوارض جانبی نیست. به طور کلی، در صورتی که این داروها به میزان زیاد و یا به مدت بیش از چند هفته مصرف شوند، عوارض زیر بروز می‌کند: افزایش ضربان قلب افزایش فشار خون تعریق زیاد یبوست بی‌خوابی تشنگی زیاد سرگیجه پر بودن بینی سردرد اضطراب خشکی دهان
افرادی که دچار فشار خون نامنظم، بیماری قلبی، تپش قلب یا سابقه سکته هستند، نباید از دارویMeridia استفاده کنند و کلیه کسانی که از این دارو استفاده می‌کنند، باید فشار خون‌شان را کنترل کنند. ازعوارض قرص Xenical که مهار کننده جذب چربی است، مدفوع چرب، نفخ، افزایش گازهای روده‌ای، حرکت ناگهانی مدفوع و احساس عدم کنترل آن می باشد.
برای کاهش عوارض جانبی، سهم دریافت چربی از کل کالری دریافتی نباید بیشتر از 30 درصد باشد .با مصرف این قرص، به دلیل اختلال در جذب چربی‌ها، کمبود ویتامین‌های محلول در چربی (ویتامین‌های A، D، E، K) ایجاد می شود؛ بنابراین در طول درمان با این دارو حتما باید مکمل این ویتامین‌ها دو ساعت پس از مصرف دارو دریافت شود.
Xenical همچنین باعث کمبود اسیدهای چرب ضروری امگا 3 و امگا 6 و نیز کاهش قند خون می‌شود؛ بنابراین باید در مقدار انسولین و داروهای پایین‌آورنده قندخون بیماران دیابتی، تغییراتی ایجاد شود. به همین دلیل این دارو را نمی‌توان به راحتی برای بیماران دیابتی تجویز کرد. در ضمن، احتمال بروز سنگ کلیه در افرادی که سابقه این مشکل را دارند، با مصرف Xenical افزایش می‌یابد.
در صورت مصرف داروی سیکلوسپورین، این دارو باید دو ساعت قبل یا دو ساعت پس از Xenical مصرف شود. اگر از داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین استفاده می کنید، حتما به پزشکتان اطلاع دهید. درصورتی که با مصرف Xenical به عوارضی مانند سوزش سر دل، قاعدگی همراه با درد، ورم بدن در قسمت پا و مچ، آکنه و احساس سرما دچار شدید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. به طور کلی مصرف Xenical برای کودکان، زنان باردار و یا شیرده، افراد مبتلا به دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و پرکاری تیروئید توصیه نمی‌شود.
حفظ وزن کاسته شده، چگونه ممکن است؟
اثراین داروها کوتاه‌مدت است. اگر فرد بخواهد وزن جدید خود را به مدت طولانی حفظ کند، باید در تمام مدت مصرف قرص، عادات غذایی اش را تغییر دهد و فعالیت ورزشی منظمی داشته باشد تا پس از قطع دارو با پرخوری به وزن اولیه باز نگردد.
