دکتر غزاله اسلامیان : متخصص تغذیه ؛ عضو هیئت علمی دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
تحریریه زندگی آنلاین : رژیم غذایی و تغذیه نقش مهمی را در حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها ایفا می‌کند. یک رژیم غذایی سالم می‌تواند خطر بیماری‌های پیشرونده مانند انواع بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها و دیابت را کاهش دهد.
الگوی غذایی
الگوی غذایی مفهوم بسیار مهمی است که در دهه‌های اخیر، توسط متخصصین تغذیه مورد توجه قرار گرفته است، اما هنوز به اندازه‌ای که به مواد مغذی یا غذاها توجه می‌شود به این مقوله توجه نشده است. علی‌رغم شواهد بسیار مبنی بر اینکه یک ماده مغذی خاص می‌تواند با خطر بیماری‌ها مرتبط باشد، مطالعاتی که فقط بر روی یک ماه مغذی خاص مثلاً ویتامین C یا کلسیم متمرکز شده‌اند، در نشان دادن اثربخشی آن ماده مغذی چندان موفق نبوده‌اند. ارزیابی الگوهای غذایی با دنیای واقعی همسوتر است، زیرا افراد مواد مغذی را به صورت جداگانه مصرف نمی‌کنند، بلکه رژیم غذایی شامل تنوعی از غذاها با ترکیبات پیچیده‌ای از مواد مغذی است که ممکن است بر روی یکدیگر اثرات واکنشی داشته باشند. یکی از اهداف مطالعات تغذیه‌ای بررسی دریافت‌های غذایی به منظور تعیین ویژگی‌های رژیمی و ارتباط الگوهای غذایی با بیماری‌های مختلف می‌باشد. این پژوهش‌ها می‌توانند زیر بنای توصیه‌های عمومی سلامت و راهکارهای پیشگیری از بیماری‌ها را تشکیل دهند. تفسیر الگوهای غذایی و تعمیم دادن آن‌ها به الگوی مصرفی روزانه غذاها آسان‌تر خواهد بود. الگوی غذایی، رفتار‌های رژیمی فرد را منعکس می‌کند که در نهایت، می‌تواند اطلاعات جزئی بیشتری را در زمینه علل تغذیه‌ای بیماری‌های مزمن فراهم کند. الگوهای غذایی بر اساس جنسیت، وضعیت اقتصادی- اجتماعی، نژاد و فرهنگ متغیر خواهد بود، بنابراین نتایج به دست آمده از مطالعات باید در جمعیت‌های مختلف تکرار شوند.
بیشتربخوانید:
یافته‌های مطالعات
مطالعات اخیر شواهدی در زمینه ارتباط بین الگوهای غذایی با بیماری‌های مزمن و خطر مرگ و میر را بیان کرده‌اند. این مطالعات پیشنهاد می‌کنند که الگوهای غذایی که با مصرف مقادیر بالای غذاهای فرآوری شده، سرخ شده و مصرف مقادیر پایین میوه‌هاو سبزی‌های تازه و غلات کامل همراه هستند، عوامل خطر متوسط تا قوی برای بیماری‌های مزمن و خطر مرگ و میر در هر دو جنس هستند. برای مثال در مطالعه‌ای گزارش شده است که میزان مرگ و میر در افرادی که از رژیم غذایی ناسالم سرشار از شیرینی‌ها، گوشت‌های پرچرب قرمز و روغن‌های جامد پیروی می‌کنند، به میزان 61 درصد در مقایسه با پیروی‌کنندگان از رژیم‌های غذایی سالم سرشار از حبوبات، سبزی‌های متنوع رنگی و میوه‌ها بیشتر است.
مطالعات پیشنهاد کرده‌اند که پیروی از الگوی غذایی غربی (مصرف مقادیر بالای گوشت قرمز، فرآوری شده، لبنیات پرچرب، غلات تصفیه شده، شیرینی و دسرها) با افزایش بروز دیابت نوع 2 ارتباط دارد. مطالعات متعددی ارتباط بین الگوهای غذایی غربی را با افزایش چاقی عمومی و چاقی شکمی گزارش کرده‌اند. الگوی غذایی غنی از گوشت قرمز و فرآوری شده در پیشرفت سرطان پروستات نقش دارد، در حالی که مطالعه‌ای دیگر نشان داد که الگوی غذایی شامل نان ذرت و سیب‌زمینی شیرین با کاهش خطر سرطان پروستات ارتباط دارد. مطالعه‌ای که در ایران در مردم شهر تهران انجام شد نشان داد که الگوهای غذایی سالم نقش مهمی در کاهش عوامل خطر چاقی، پرفشاری خون و افزایش کلسترول خون دارند. نتایج این مطالعه نشان داد که رژیم غذایی اغلب بزرگسالان تهرانی نیاز به اصلاح دارد. تحقیق در زمینه الگوهای غذایی اغلب از طریق پرسشنامه‌های بسامد خوراک انجام می‌شود. این پرسشنامه‌ها شامل تعداد زیادی از اقلام غذایی است و از فرد خواسته می‌شود مقادیر مصرف از اقلام غذایی را گزارش کنند که از درجات متفاوتی از اعتبار برخوردار می‌باشند. به دلیل اینکه الگوی غذای مصرفی در جمعیت‌های مختلف متفاوت است، منطقی است که این الگوها در جمعیت‌های مختلف بررسی شوند، همچنین شناسایی افراد با الگوهای غذایی معین می‌تواند به شناسایی خوشه‌هایی از جمعیت که به انجام مداخلات هدفمند مرتبط با سلامت نیازمندند، کمک شایانی کند.
بیشتربخوانید: