تخلیه آب گوش یکی از مسائلی است که بسیاری از افراد پس از شنا، حمام یا شستشوی مو ها با آن مواجه می شوند. باقی ماندن آب در مجرای گوش حس ناخوشایندی ایجاد می کند و گاهی باعث کاهش شنوایی موقت می شود. اگر آب برای مدت طولانی در گوش بماند، ممکن است موجب تحریک یا عفونت در گوش خارجی گردد. به همین دلیل آگاهی از روش های درست تخلیه آب گوش بسیار مهم است.

آشنایی با راه های تخلیه آب گوش
آب می تواند در اثر شنا در استخر یا دریا، دوش گرفتن، یا حتی شستشوی صورت به داخل مجرای گوش نفوذ کند. شکل خمیده مجرای گوش باعث می شود گاهی قطرات آب در قسمت های عمقی آن به دام بیفتد. در بیشتر موارد، بدن به طور طبیعی آب را خارج می کند اما در بعضی شرایط مانند تجمع جرم گوش، تنگی مجرا یا التهاب پوستی، آب نمی تواند به راحتی تخلیه شود.
نشانه های باقی ماندن آب در گوش
زمانی که آب در گوش باقی می ماند، فرد احساس پری یا سنگینی در گوش می کند. در برخی موارد صدای خفه یا نویز خفیف نیز شنیده می شود. اگر این حالت بیش از چند ساعت ادامه پیدا کند یا با درد همراه باشد، احتمال التهاب یا عفونت وجود دارد. خارش یا ترشح از گوش نیز از دیگر نشانه های مشکل در تخلیه آب گوش است.
روش های خانگی برای تخلیه آن
اولین و ساده ترین روش برای خارج کردن آب از گوش، استفاده از نیروی جاذبه است. کافی است سر خود را به سمت گوش گرفتار خم کنید و چند دقیقه در همان وضعیت بمانید. گاهی تغییر زاویه سر یا کشیدن آرام لاله گوش می تواند باعث خروج قطره های آب شود.
روش دیگر استفاده از حرارت ملایم است. قرار دادن حوله گرم بر روی گوش به مدت چند دقیقه باعث تبخیر تدریجی آب می شود. دقت کنید حرارت نباید زیاد باشد تا به پوست گوش آسیب نرسد.
برخی افراد از سشوار برای تخلیه آب گوش استفاده می کنند. در این روش باید سشوار را در فاصله حداقل سی سانتی متری از گوش گرفته و روی حالت باد گرم ملایم قرار داد. جریان هوای گرم موجب تبخیر آب می شود و گوش را خشک می کند.

استفاده از محلول های خانگی
برای تخلیه آب گوش می توان از محلول های طبیعی نیز استفاده کرد. یکی از بهترین ترکیب ها، محلول مساوی سرکه سفید و الکل است. الکل باعث تبخیر سریع آب و سرکه باعث جلوگیری از رشد باکتری ها می شود. چند قطره از این محلول را با قطره چکان داخل گوش بریزید، کمی صبر کنید و سپس سر خود را به سمت پایین خم کنید تا محلول خارج شود. این کار را نباید در صورت وجود زخم یا سوراخ در پرده گوش انجام داد.
حرکات فیزیکی مفید
گاهی انجام چند حرکت ساده نیز در تخلیه آب گوش موثر است. مثلا می توانید روی یک پا بپرید یا سر خود را چند بار به سمت شانه خم کنید. کشیدن آرام لاله گوش در جهت های مختلف نیز به جابه جایی آب کمک می کند. البته این حرکات باید با ملایمت انجام شوند تا به پرده گوش یا پوست داخلی آسیب نرسد.
نکات ایمنی در هنگام تخلیه آب گوش
در هنگام تلاش برای تخلیه آب گوش، هرگز از گوش پاک کن یا اشیای نوک تیز استفاده نکنید. این کار می تواند آب را به عمق بیشتری هدایت کرده یا حتی باعث پارگی پرده گوش شود. استفاده از وسایل غیر بهداشتی برای خشک کردن گوش خطر عفونت را افزایش می دهد. اگر پس از انجام روش های خانگی هنوز احساس رطوبت یا گرفتگی دارید، بهتر است به پزشک گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
اهمیت خشک کردن کامل گوش پس از شنا
شناگران بیشتر از سایر افراد در معرض تجمع آب در گوش هستند. پس از هر بار شنا بهتر است با حوله تمیز گوش ها را خشک و سر را به دو طرف خم کنید تا آب باقی مانده خارج شود. استفاده از گوش گیر های مخصوص شنا نیز روشی موثر برای پیشگیری از ورود آب به داخل گوش است.

تفاوت بین تخلیه آب گوش کودکان و بزرگسالان
کودکان به دلیل کوچکی مجرای گوش، بیشتر دچار ماندن آب در گوش می شوند. در کودکان بهتر است از روش های ملایم مانند خشک کردن با حوله نرم یا استفاده از هوای گرم سشوار از فاصله زیاد استفاده شود. محلول های الکلی برای کودکان زیر سه سال توصیه نمی شود زیرا ممکن است باعث تحریک پوست شود.
چه زمانی نیاز به مراجعه به پزشک داریم؟
اگر پس از گذشت 24 ساعت همچنان احساس پری در گوش وجود دارد یا ترشحات بدبو از گوش خارج می شود، حتما باید به پزشک مراجعه کرد. گاهی ماندن آب در گوش باعث عفونت گوش خارجی یا التهاب مجرا می شود که نیاز به درمان دارویی دارد. در این موارد پزشک با ابزار مخصوص گوش را بررسی کرده و در صورت لزوم از قطره های آنتی بیوتیک یا ضد قارچ استفاده می کند.
ماندن آب در گوش اگرچه در ابتدا بی خطر به نظر می رسد اما در برخی شرایط می تواند به مشکلات جدی تبدیل شود. مجرای گوش محیطی مرطوب و نسبتا گرم است که شرایط مناسبی برای رشد باکتری ها و قارچ ها فراهم می کند. زمانی که آب برای مدت طولانی در گوش باقی بماند، این رطوبت زمینه را برای عفونت فراهم می کند.
عفونت گوش خارجی
یکی از شایع ترین مشکلاتی که در اثر ماندن آب در گوش رخ می دهد، عفونت گوش خارجی یا اوتیت خارجی است. این نوع عفونت که گاهی با نام گوش شناگر نیز شناخته می شود، زمانی اتفاق می افتد که باکتری ها یا قارچ ها در مجرای گوش رشد می کنند. علائم آن شامل خارش، قرمزی، درد هنگام لمس گوش و ترشح مایع از گوش است. اگر این علائم مشاهده شود، باید سریعا به پزشک مراجعه کرد تا درمان دارویی مناسب انجام شود.

التهاب پوست گوش
رطوبت مداوم می تواند باعث نرم شدن بیش از حد پوست مجرای گوش شود. این وضعیت که به آن التهاب پوست گوش گفته می شود، باعث تحریک، خارش و پوسته شدن پوست داخل گوش می گردد. در چنین شرایطی هرگونه دستکاری گوش می تواند باعث زخم شدن و تشدید عفونت شود.
کاهش شنوایی موقت
در مواردی که آب یا ترشحات در گوش جمع شده باشد، ممکن است فرد دچار کاهش شنوایی موقت شود. صدای اطراف خفه به نظر می رسد و احساس می شود گوش گرفته است. پس از تخلیه آب گوش، شنوایی معمولا به حالت طبیعی باز می گردد. با این حال اگر این حالت بیش از دو روز طول بکشد باید توسط متخصص بررسی شود.
مشکلات در کودکان و افراد دارای آلرژی
کودکان و افرادی که دچار آلرژی یا مشکلات پوستی مانند اگزما گوش هستند، بیشتر در معرض خطر عفونت گوش قرار دارند. پوست حساس آن ها نسبت به رطوبت و باکتری ها واکنش شدیدتری نشان می دهد. در این افراد حتی ماندن مقدار کمی آب در گوش می تواند باعث التهاب و درد شود. به همین دلیل رعایت اصول بهداشتی و خشک کردن دقیق گوش ها پس از تماس با آب بسیار اهمیت دارد.
روش های پیشگیری از ماندن آب در گوش
پیشگیری از ورود و ماندن آب در گوش بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات بعدی است. برای این منظور چند روش ساده و موثر وجود دارد.

استفاده از گوش گیر های مخصوص شنا از ورود آب به داخل گوش جلوگیری می کند. این گوش گیر ها در انواع سیلیکونی و فومی موجود هستند و به راحتی در گوش قرار می گیرند.
- خشک کردن صحیح پس از شنا یا حمام:
بعد از هر بار تماس با آب، با حوله نرم و تمیز لاله گوش را خشک کنید و سر خود را به دو طرف خم کنید تا آب باقی مانده خارج شود. استفاده از باد ملایم سشوار از فاصله مناسب نیز مفید است.
- خودداری از استفاده از گوش پاک کن:
بر خلاف تصور عموم، گوش پاک کن نه تنها به تمیزی گوش کمک نمی کند بلکه جرم را به عمق مجرا هدایت می کند و احتمال گیر افتادن آب را افزایش می دهد.
استفاده از کرم یا روغن های طبیعی مانند روغن زیتون به میزان کم می تواند باعث حفظ رطوبت طبیعی پوست و جلوگیری از تحریکات پوستی شود.
- رعایت بهداشت وسایل شنیداری:
هدفون ها و ایرپاد ها اگر تمیز نباشند، می توانند محیط گوش را آلوده کنند و در صورت خیس شدن نیز زمینه رشد میکروب ها را فراهم کنند.
چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است؟
اگر پس از انجام روش های خانگی همچنان احساس گرفتگی یا درد در گوش وجود دارد، یا ترشحات غیرطبیعی از گوش خارج می شود، مراجعه به پزشک ضروری است. پزشک با ابزار مخصوص مجرا را بررسی می کند و در صورت وجود عفونت، قطره یا داروی مناسب تجویز می کند. در موارد نادر ممکن است نیاز به شستشوی حرفه ای گوش باشد تا باقی مانده آب و جرم از بین برود.

مراقبت از گوش پس از درمان
پس از تخلیه آب گوش و درمان عفونت، رعایت چند نکته ساده می تواند از بازگشت مشکل جلوگیری کند. باید از تماس مستقیم گوش با آب تا چند روز خودداری کرد و در صورت لزوم هنگام دوش گرفتن از گوش گیر استفاده نمود. همچنین توصیه می شود گوش ها همیشه خشک و تمیز نگه داشته شوند و در صورت احساس رطوبت، با حوله خشک و تمیز پاک شوند.
نکته پایانی
تخلیه آب گوش اقدامی ساده اما بسیار مهم است که می تواند از بروز مشکلات پوستی و عفونت جلوگیری کند. در بیشتر موارد روش های خانگی برای خارج کردن آب کفایت می کند اما اگر علائم درد، خارش یا ترشح وجود داشته باشد، باید حتما به پزشک مراجعه شود. مراقبت روزانه از گوش ها، استفاده از گوش گیر هنگام شنا و خشک کردن دقیق پس از حمام از بهترین راه های پیشگیری از تجمع آب در گوش هستند. با رعایت این نکات، می توان سلامت گوش ها را حفظ کرد و از مشکلات بعدی جلوگیری نمود.