نگاهی به تاریخچه ژانر موزیکال در سینمای هند

یک استثنا در مورد افول ژانر موزیکال وجود دارد و آن، سینمای هند است. مخصوصاً صنعت فیلم‌سازی بالیوود مستقر در بمبئی جایی که اکثر فیلم‌های ساخته‌شده هنوز هم موزیکال هستند. بیشتر فیلم‌های تولید شده صنعت فیلم‌سازی تامیل مستقر در چنای (نام رسمی پیشین: مَدرَس)، صندل‌وود (سینما کانادا) مستقر در بنگلور، تالیوود (تلوگو سینما) مستقر در حیدرآباد و صنعت فیلم‌سازی مالایالم نیز در ژانر موزیکال هستند.

همچنین بخوانید:
بررسی ژانر موزیکال

فیلم‌های ناطق اولیه (دهه 1930 – دهه 1940)

فیلم‌های بالیوود ریشه در تئاترهای سنتی موزیکال هندوستان از جمله تئاتر موزیکال کلاسیک هندی، تئاتر سانسکریت Sanskrit drama و تئاتر پارسی دارند. اولین فیلم‌سازهای بمبئی، این تئاترهای سنتی موزیکال هند را‍ با فرمت فیلم موزیکال ترکیب کردند. این فرمت‌ها در فیلم‌های ناطق اولیه هالیوود نمایان بودند. ادبیات اردو و داستان هزار و یک شب موارد دیگری بودند که اولین تاثیرات را بر فیلم‌سازان بمبئی گذاشتند.
نخستین فیلم ناطق هندی «عالم‌آرا»‌ 1931 Alam Ara اردشیر ایرانی بود که یک موفقیت تجاری بزرگ محسوب می‌شد. بعد از این فیلم، به وضوح یک بازار عظیم برای فیلم‌های ناطق و موزیکال شکل گرفت؛ بالیوود و همه صنایع فیلم‌سازی منطقه‌ای به سرعت به فیلم‌سازی صدادار روی آوردند.

در سال 1937،‌ اردشیر ایرانی که شهرتش را از «عالم آرا»‌ به دست آورده بود؛ نخستین فیلم رنگی به نام Kisan Kanya را به زبان هندی ساخت. سال بعد، او فیلم رنگی دیگری (نسخه «مادر هند»‌ Mother India)، را ساخت. با این حال، تا اواخر دهه 1950، رنگی بودن به یک ویژگی محبوب تبدیل نشد. در این زمان، موزیکال‌های رمانتیک پر زرق و برق و ملودرام‌ها به اجزای اصلی سینما تبدیل شدند.

دوران طلایی سینمای هند (اواخر دهه 1940 – دهه 1960)

پس از استقلال هند، از اواخر دهه 1940 تا اوایل دهه 1960، این دوران توسط مورخان فیلم به عنوان دوران طلایی در سینمای هند قلمداد می‌شود. برخی از تحسین‌شده‌ترین فیلم‌های هندی از جانب منتقدان در همه زمان‌ها در طول این مدت تولید شدند که از بین آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: «تشنه»‌ 1957 Pyaasa و «گل کاغذی» 1959 Kaagaz Ke Phool هر دو به کارگردانی گورو دات و نویسندگی ابرار علوی، «آواره» 1951 Awaara و «آقای 420» 1955 Shree 420 هر دو به کارگردانی راج کاپور و نویسندگی خواجه احمد عباس و «غرور»‌ 1952 Aan به کارگردانی محبوب خان و درخشش دیلیپ کومار. این فیلم‌ها تم‌های اجتماعی داشتند و عمدتاً دغدغه‌های زندگی طبقه‌های کارگر هند را به خصوص در زندگی شهری بیان می‌کردند. به عنوان مثال از دو نمونه پیشین، «آواره» شهر را هم یک کابوس و هم یک رویا معرفی می‌کند و «تشنه» غیرواقعی بودن زندگی شهری را مورد نقد قرار می‌دهد.

«مادر هند»‌ 1957 Mother India اثر محبوب خان یک بازسازی از فیلم قبلی او «زن» 1940 Aurat ؛ نخستین فیلم هندی بود که برای دریافت جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌ زبان نامزد می‌شود و این جایزه را تنها با یک رای از دست می‌دهد. «مادر هند»‌ فیلم مهمی است که قراردادهای سینمای هند را برای دهه‌ها تعریف می‌کند.
در دهه 1960 و اوایل دهه 1970 این صنعت توسط فیلم‌های موزیکال عاشقانه با ستاره‌هایی در نقش‌های قهرمانان رمانتیک، تحت سلطه قرار می‌گیرد. محبوب‌ترین این ستاره‌ها هم راجش خانا بود. از دیگر بازیگران مرد این دوره می‌توان به شامی کاپور، جیتندرا، سانجیو کومار و شاشی کاپور اشاره کرد. بازیگران زن محبوب هم شامل افرادی مثل شارمیلا تاگور، ممتاز، سایرا بانو، هلن و آشا پارک می‌شود.

سینمای کلاسیک بالیوود (دهه 1970 – دهه 1980)‌

در آغاز دهه 1970 سینمای هند یک رکود موضوعی را تجربه کرد. سینمای این کشور تحت سلطه فیلم‌های عاشقانه موزیکال قرار گرفته بود. با ورود زوج فیلمنامه‌نویس سلیم- جاوید که متشکل از سلیم خان و جاوید اختر بودند یک تغییر الگو ایجاد شد و این صنعت دوباره زنده گردید. آن‌ها ژانر پراستقامت، خشن و فیلم‌های جنایت‌کارانه از دنیای خشن تبه‌کاران بمبئی را در اوایل دهه 1970 با فیلم‌هایی نظیر «زنجیر»‌ 1973 Zanjeer و «دیوار» 1975 Deewaar آغاز کردند.
همچنین دهه 1970 زمانی بود که نام بالیوود ابداع شد و زمانی بود که انجمن‌های اصلی فیلم‌های تجاری بالیوود تاسیس گردید. کلید این قسمت پیدایش ژانر فیلم ماسالا بود که در واقع عناصری از ژانر مختلف (اکشن، کمدی، عاشقانه، درام، ملودرام و موزیکال) را با هم ترکیب می‌کرد. فیلم ماسالا در اوایل دهه 1970، به واسطه فیلم‌سازی به نام ناصر حسین همراه با زوج فیلمنامه‌نویس سلیم- جاوید پیشرو بود؛ پیشتاز در فرمت پرسروصدا بالیوود. «پیروزی خاطرات»‌ 1973 Yaadon Ki Baaraat توسط حسین کارگردانی و نویسندگی آن هم توسط سلیم- جاوید صورت گرفت که به عنوان اولین فیلم ماسالا و اولین فیلم اصلی بالیوود شناخته می‌شود.

سلیم- جاوید در دهه‌های 1970 و 1980 به نوشتن فیلم‌های ماسالا موفق‌تر ادامه دادند. ژانر ماسالا، آمیتاب باچان را به بزرگ‌ترین ستاره فیلم‌های بالیوود در دهه 1970 و 1980 رساند. یک نقطه عطف برای ژانر فیلم ماسالا «آمر اکبر آنتونی» 1977 Amar Akbar Anthony به کارگردانی منموهان دسای و نویسندگی قادر خان بود. منموهان دسای در دهه‌های 1970 و 1980 با موفقیت از این ژانر استفاده کرد.
علاوه بر باچان دیگر بازیگران مرد محبوب این دوره فیروز خان، میتون چاکرابورتی، نصیرالدین شاه، جکی شروف، سانجی دات، آنیل کاپور و سانی دئول بودند. بازیگران زن محبوب این دوره نیز شامل هِما مالینی، جایا باچان، راکهی گولزار، شبانه اعظمی، زینت امان، پروین بابی، ریکا، دیمپل کاپادیا،‌ اسمیتا پاتیل، جایا پرادا و پادمینی کولاپوری می‌شود.

بالیوود نوین (دهه 1990 – امروز)

در اواخر دهه 1980، سینمای هند دوره رکود دیگری را تجربه کرد که با کاهش تولیدات گیشه‌ای همراه بود. بیشتر به دلیل افزایش خشونت، کاهش کیفیت موزیکال‌های دلپذیر و خوش‌آهنگ و افزایش دزدی ویدیویی. همه این‌ها منجر به ترک تماشاگران طبقه متوسط از سالن‌های سینما شد. نقطه بازگشت با «از قیامت به قیامت» 1988 Qayamat Se Qayamat Tak به کارگردانی منصور خان و به نویسندگی و تهیه‌کنندگی پدرش ناصر حسین و با درخشش پسر عمویش عامر خان به همراه جوهی چاولا رقم خورد. ترکیب جوانی، سرگرمی سالم، صحنه‌های احساسات‌برانگیز و ملودی‌های قوی تماشاگران را به پرده سینما بازگرداند. این فیلم یک الگوی جدید برای فیلم‌های عاشقانه موزیکال بالیوود است که سینمای هند را در دهه 1990 تعریف می‌کند.
دوره سینمای هند از دهه 1990 تا الان تحت عنوان هالیوود نوین در سینما اطلاق می‌شود که در واقع با آزادسازی اقتصادی در هند در طول اوایل دهه 1990 مرتبط است. در اوایل دهه 1990 همه چیز به سمت موزیکال‌های عاشقانه خانواده‌محور بازگشت. موفقیت «از قیامت به قیامت» با فیلم‌های پرسروصدایی مثل «من عاشق شدم» 1989 Maine Pyar Kiya، «مهتاب» 1989 Chandni، «من برای تو چه کسی هستم؟» 1994 Hum Aapke Hain Koun..!، «داماد عاشق عروس را می‌برد» 1995 Dilwale Dulhania Le Jayenge، «راجا هندوستانی» 1996 Raja Hindustani، «دل دیوانه است» 1997 Dil To Pagal Hai، «عشق اتفاق می‌افتد» 1998 Pyaar To Hona Hi Tha و «داره یه اتفاقایی میفته» 1998 Kuch Kuch Hota Hai مجدداً تکرار شد.

همچنین نسل جدیدی از بازیگران محبوب پدیدار شدند؛ مانند عامر خان، آدیتای پانچولی، اجی دیوگن، آکشی کومار، سلمان خان (پسر سلیم خان) و شاهرخ خان و نیز بازیگران زن پرطرفداری نظیر مادهوری دیکشیت، سری دوی، جوهی چاولا، میناکشی سشادری، مانیشا کویرالا، کاجول و کاریسما کاپور ظاهر شدند.
از دهه 1990 سه ستاره بزرگ‌ترین فیلم‌های بالیوود «سه خان»‌ بوده‌اند که شامل عامر خان،‌ شاهرخ خان و سلمان خان می‌شود. آن‌ها در پرفروش‌ترین فیلم‌های بالیوود درخشیده‌اند. «سه خان»‌ از اواخر دهه 1980 حرفه‌های موفقی داشته‌اند و از دهه 1990 به بعد در طول 3 دهه بر گیشه سینمای هند چیره شده‌اند.

تاثیر موزیکال‌های بالیوود بر فیلم‌های غربی (دهه 2000 – امروز)

در دهه 2000 موزیکال‌های بالیوود نقش موثری در احیای ژانر موزیکال در دنیای غرب ایفا کرده‌اند. باز لورمن بیان می‌کند که فیلم موزیکال موفق «مولن روژ!» 2001 ‌Moulin Rouge! مستقیماً از موزیکال‌های بالیوود الهام گرفته شده است. بنابراین این فیلم به هند ادای احترام می‌کند و یک بازی با تم هندی براساس درام سانسکریت باستانی The Little Clay Cart و یک سکانس رقص به سبک بالیوودی همراه با یک آهنگ از فیلم «دروازه چین»‌ 1998 China Gate در فیلم «مولن روژ!»‌ گنجانده می‌شود. این فیلم با موفقیت مالی روبرو می‌شود و نظرات مثبتی از سوی منتقدان دریافت می‌کند.

«مولن روژ!»‌ علاقه را به سمت ژانر موزیکال غربی که در آن زمان رو به مرگ بود، تجدید می‌کند و متعاقباً‌ فیلم‌هایی نظیر «شیکاگو» 2002 Chicago، «تهیه‌کنندگان» 2005 The Producers، «اجاره» 2005 Rent، «دختران رویایی» 2006 Dreamgirls، «اسپری مو» 2007 Hairspray، «سوئینی تاد» 2007 Sweeney Todd، «از این‌سو تا آن‌سوی دنیا» 2007 Across the Universe، «شبح اپرا» 2004 The Phantom of the Opera، «افسون‌زده» 2007 Enchanted و «ماما میا!» 2008 Mamma Mia! تولید می‌شوند و یک رنسانس درخشان از ژانر موزیکال را ایجاد می‌کنند.

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.