خروج حجتی از کابینـه

گریز از استیضاح

حجتی با این استعفا، از استیضاح دوباره گریخت؛ مجلسی‌ها قرار بود امروز سه‌شنبه، جلسه استیضاح محمود حجتی را برگزار کنند؛ اما روز شنبه خبرها حکایت از آن داشت که حجتی به نهاد ریاست جمهوری اعلام کرده به هیچ عنوان در جلسه استیضاح حاضر نمی‌شود؛ موضوعی که شائبه کناره‌گیری او را تقویت کرد. البته روز یکشنبه خبر استعفای او رسما اعلام شد اما هنوز خبری از تایید ریاست جمهوری نبود. در این میان برخی نیز از مخالفت حسن روحانی با این استعفا سخن گفتند که ماجرای استعفا و حتی استیضاح حجتی را در هاله‌ای از ابهام قرار داد. اظهارات اسدالله عباسی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس گواه این مدعا است. او روز یکشنبه درگفت‌وگو با «ایسنا» گفته بود که «معاون پارلمانی رئیس‌جمهور اعلام کردند که وزیر استعفا داده‌اند و رئیس‌جمهوری هم نپذیرفته است. در صورت پذیرفته‌شدن هم وزیر جهاد در صحن مجلس حضور نخواهد یافت.» دیروز اما اسدالله عباسی در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی خبرگزاری تسنیم، گفت: «حسینعلی امیری معاون پارلمانی رئیس‌جمهور نامه‌ای به هیات‌رئیسه مجلس ارائه و در آن اعلام کرد که رئیس‌جمهور با استعفای وزیر جهاد کشاورزی موافقت کرده است و خواست تا مجلس نیز طرح استیضاح وزیر جهاد را از دستور کار خود خارج کند.» به این ترتیب طرح استیضاح حجتی منتفی و از دستور کار جلسه امروز (سه‌شنبه) مجلس خارج شد.

تجربه 4 بار وزارت

به هر روی محمود حجتی پنجمین وزیر کابینه دوم حسن روحانی است که از  هیات دولت کناره‌گیری کرده است؛ وزیری که از سال 92 تا دیروز (استعفا)، توانسته بود 3 بار از مجلس برای حضور در دولت‌های یازدهم و دوازدهم رای اعتماد بگیرد. او 24 مرداد 1392 با رای موافق 177 نماینده مجلس تصدی وزارت جهاد کشاورزی کابینه اول روحانی را به دست گرفت.     29 مرداد 1396 نیز توانست با 164 رای موافق در مقابل 94 رای مخالف نمایندگان، بار دیگر بر کرسی وزارت جهاد کشاورزی، این بار در دولت دوازدهم بنشیند. هرچند با استعفای حجتی جلسه استیضاح امروز (سه‌شنبه) او منتفی شد؛ اما مجلس دهمی‌ها یک بار دیگر خواهان استیضاح حجتی شده بودند؛ جلسه استیضاحی که  23 اسفند 1396برگزار شد، اما او توانسته بود با دفاع از عملکرد خود، برای سومین بار در دولت حسن روحانی از مجلس رای اعتماد بگیرد. او البته پیش از سال 92، تجربه دو رای اعتماد دیگر برای وزارت را داشت؛ حجتی از سال 1376 تا 1379 به‌عنوان وزیر راه و ترابری در دولت اول سید محمد خاتمی و از سال 1379 تا 1384 در جایگاه وزیر جهاد کشاورزی دولت دوم خاتمی حضور داشت. به این ترتیب، محمود حجتی تا کنون 4 بار ردای وزارت بر تن کرده است؛ دو بار در دولت اصلاحات و دو بار در دولت روحانی.

دولت در آستانه افتادن از حد نصاب

با این همه، فاصله دولت با افتادن از حد نصاب بسیار کم شده و 3 تغییر دیگر کافی است که دولت روحانی را از حد نصاب بیندازد. تعداد تغییر و تحولات در دولت دوازدهم تا امروز به عدد 7 رسیده است؛ دو استیضاح و 5 استعفا! طبق اصل 136 قانون اساسی، در صورتی که پس از رای اعتماد مجلس به دولت نیمی از هیات وزیران تغییر کند، باید مجددا از مجلس شورای اسلامی برای هیات وزیران تقاضای رای اعتماد شود. تعداد وزارتخانه‌ها در دولت دوم روحانی با توجه به تشکیل وزارت گردشگری، صنایع دستی و میراث فرهنگی به 19 وزارتخانه رسیده و اگر 3 وزیر دیگر، با استعفا یا استیضاح از دولت خارج شوند، بیش از نیمی از کابینه تغییر می‌کند و روحانی باید دوباره از مجلس برای هیات وزیران رای اعتماد بگیرد.پیشینه کناره‌گیری‌ها از دولت دوم روحانی نشان می‌دهد که اولین استعفا در این دولت را حسن قاضی‌زاده هاشمی کلید زد و در دی ماه 97 از تصدی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی کناره‌گیری کرد. پس از او حسن روحانی استعفای 2 وزیر دیگر را در مهر 97 پذیرفت. محمد شریعتمداری با پذیرش استعفایش از وزارت صنعت، معدن و تجارت برای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به مجلس معرفی شد. همچنین استعفای عباس آخوندی نیز از وزارت راه و شهرسازی پذیرفته شد. از سوی دیگر، چهارمین وزیر مستعفی دولت دوم روحانی، سید محمد بطحایی بود که خرداد 98 به منظور حضور در انتخابات مجلس شورای اسلامی، از ادامه کار در این وزارتخانه عریض و طویل کناره‌گیری کرد، اما نکته جالب آن بود که 22 تیرماه امسال، یعنی یک ماه پس از کناره‌گیری از وزارت آموزش و پرورش، با حکم طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، به معاونت آموزش‌های عمومی و مهارتی (سازمان سما) این دانشگاه منصوب شد.همچنین علی ربیعی در 17 مرداد 97 و مسعود کرباسیان در 4 شهریور 97 با رای موافق نمایندگان به استیضاح و عدم کسب رای اعتماد از مجلس، از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت امور اقتصادی و دارایی کنار گذاشته شدند.البته پیش از حسن روحانی، دولت اول محمود احمدی نژاد در آستانه افتادن از حد نصاب قرار گرفت و با رضایت محمد حسین صفار هرندی به ادامه کار در این دولت، خطر از سر محمود احمدی نژاد گذشت. صفار هرندی در اعتراض به انتصاب اسفندیار رحیم مشایی به سمت معاون اول رئیس‌جمهوری استعفا داده بود. البته احمدی نژاد نیز قصد عزل او را داشت؛ اما به خاطر پابرجا ماندن کابینه از این عزل عقب‌نشینی کرد. محمد حسین صفار هرندی امسال در سخنانی در جمع طلاب و روحانیون در سالن اجتماعات مدرسه فیضیه قم در‌خصوص ماجرای عزلش از هیات دولت ماجرا را این‌گونه روایت کرد: «در آن زمان من و آقای اژه‌ای جزو اخراجی‌های دولت بودیم که عزل ما حدود هشت روز مانده به پایان کار دولت نهم بود. وقتی دولت فهمید که با عزل من و آقای اژه‌ای دولت از نصاب خود می‌افتد از ما خواستند همچنان به عنوان وزیر بمانیم و ما هم فهمیدیم باید به دولت و نظام کمک کرد و این درست نیست که دوباره کل دولت به مجلس برود تا اعتبارنامه وزرا به تصویب نمایندگان برسد و با این شرط موافقت کردم که برگردم و دیگر در جلسات شرکت نکنم و به وزارتخانه بازنگردم.»

حکم مشاورت برای حجتی

یکی دیگر از نکات جالب استعفای حجتی، نامه حسن روحانی در پذیرش این استعفا است. روحانی در نامه خود خطاب به محمود حجتی، او را «مدیر لایقی» خواند که وزارت جهاد کشاورزی به آن «نیاز» دارد و همچنین «علت کناره گیری» را «شرایط جسمانی» عنوان کرد. رئیس‌جمهوری در این نامه نوشت: «نامه استعفای مورخ 2/9/98 شما را دریافت نمودم، علی‌رغم میل باطنی و نیاز وزارت جهاد کشاورزی به مدیر لایقی چون شما برای تامین امنیت غذایی، خودکفایی و رشد و توسعه کشور و حضور تاثیرگذارتان در دولت با ارائه نظرات دقیق کارشناسی و همچنین ایمان، اخلاص و تواضع کم‌نظیر، به لحاظ اصرار جنابعالی بر کناره‌گیری به علت شرایط جسمانی، صرفا به جهت رعایت سلامت جنابعالی با استعفایتان موافقت می‌نمایم.» روحانی همچنین ضمن تشکر از زحمات و تلاش‌های حجتی، او را به سمت «مشاور رئیس‌جمهور در امور کشاورزی و امنیت غذایی» منصوب کرد.

سرپرست وزارتخانه

رئیس‌جمهوری همچنین با صدور حکمی «عباس کشاورز» را به عنوان سرپرست «وزارت جهاد کشاورزی» منصوب کرد.عباس کشاورز پیش‌تر معاونت وزیر جهاد کشاورزی در امور زراعت را عهده‌دار بود.