د‌کتر لاد‌ن گیاهی : متخصص تغذیه ؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن‌سینا
تحریریه زندگی آنلاین : این بیماری التهابی یکی از شایع‌ترین انواع آرتریت است. التهاب معمولا در غشاء مفاصل ایجاد می‌شود که باعث تورم مفصلی می‌گردد شدت بروز این بیماری، از انواع بسیار خفیف تا درجات بسیار شدید بسیار متفاوت است. درجات شدید این بیماری باعث آسیب دائمی مفاصل، غضروف و استخوان‌ها می‌گردند. علت دقیق بروز این بیماری هنوز شناخته نشده است و نسبت به آن اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد. البته به نظر می‌آید بین این عارضه و فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی ارتباطی وجود دارد. همچنین ممکن است که یک عامل میکروبی یا میکروارگانیسمی در ایجاد آن موثر باشد.
بیشتربخوانید:
علائم
غالبا اولین احساس درد در مفاصل انگشتان نواحی برآمده استخوان دست و مچ بدنبال درد در ناحیه زانو و پا گزارش می‌شود. پس از گذشت زمان ممکن است سایر مفاصل از جمله آرنج، شانه‌ها، لگن، مچ پا و حتی مفاصل فکی نیز دردناک شوند. مفاصل غالبا متورم، سفت و دردناک شده و حرکت آنها به سختی صورت می‌گیرد. آرتریت روماتوئید می‌تواند با علائمی مانند آنفلوانزا همراه باشد.
درمان‌های رایج
در درمان آرتریت روماتوئید غالبا از داروهای ضد التهابی برای کاهش التهاب و پیشگیری از التهاب غضروف و استخوان استفاده می‌کنند. مبتلایان به آرتریت روماتوئید باید درمان خود را کامل کنند و هرگز بدون مشورت پزشک داروی خود را قطع نکنند.
موادغذایی مفید
موادغذایی زیر دارای مواد مغذی هستند که با کاهش التهاب می‌توانند برای مبتلایان به آرتریت روماتوئید مفید باشند.
ماهی آزاد، ساردین، ماهی خال مخالی، توفو و سایر ماهی‌های روغنی که حاوی اسیدهای چرب امگا3 هستند. این اسیدهای چرب با تبدیل به پروستاگلاندین‌هایی که خاصیت ضد التهابی دارند به کاهش علائم آرتریت روماتوئید کمک می‌کنند.
دانه کتان نیز حاوی اسیدهای چرب امگا 3 است. گیاهخواران می‌توانند این اسیدهای چرب را از طریق مصرف دانه کتان و یا مکمل روغن دانه کتان دریافت کنند.
گوشت قرمز بدون چربی نیز حاوی اسید چرب امگا3 است. گوشت باید کاملا بدون چربی باشد تا میزان اسیدهای چرب اشباع موجود در آن به حداقل ممکن کاهش یابد.
توت‌ها، پرتقال، آب پرتقال، انگور، گریپ‌فروت، خربزه درختی، فلفل، سبزی‌های سبز تیره، و سیب‌زمینی شیرین از منابع غنی ویتامین C هستند که اثرات شفا بخشی مهمی دارند. مصرف منظم این مواد غذایی برای مبتلایان به آرتریت روماتوئید خصوصا افرادی که به راحتی دچار کبودی می‌شوند، ضروریست.
شیر بدون چربی و محصولات لبنی کم چرب، دانه کنجد و توفو، شیرسویای غنی شده، دانه آفتابگردان، سبزیجات سبز تیره و مغز دانه‌ها حاوی کلسیم هستند. از آنجا که مبتلایان به آرتریت روماتوئید بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند، دریافت کافی کلسیم برای آنها اهمیت ویژه‌ای دارد.
هویج، سیب‌زمینی شیرین، سبزیجات برگی سبز رنگ، زردآلو، خربزه درختی و انبه از منابع خوب بتاکاروتن هستند.
آواکادو، سبزیجات برگی سبز رنگ و غلات کامل تامین‌کننده ویتامین E هستند. بتاکاروتن و ویتامین E هر دو از آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که به کاهش اثرات تخریبی ناشی از التهاب کمک می‌کنند.
بیشتربخوانید:
مواد غذایی که باید پرهیز شوند
کره، گوشت‌های چرب و فرآورده‌های گوشتی، بیسکویت و شیرینی‌ها که غنی از چربی‌های اشباع هستند، باید محدود شود.
ذرت و گندم باعث تشدید علائم آرتریت روماتوئید می‌شوند. شیر پرچرب، جو دوسر و چاودار ممکن است باعث تشدید علائم شوند. برخی متخصصین دریافته‌اند که پرهیز از این مواد غذایی برای این بیماران مفید است.
سایر اقدامات
مصرف توام روغن ماهی و روغن گل مغربی برای مبتلایان به آرتریت روماتوئید مفید است.
کاهش اضافه وزن در صورت بالا بودن وزن، به منظور کاهش فشار اضافه بر مفاصل ضروریست. کاهش مقدار چربی دریافتی به کاهش وزن کمک می‌کند ضمن آنکه اسیدهای چرب حاصل از ماهی روغنی، مغزدانه‌ها و دانه‌ها برای این افراد بسیار مفید است. استفاده از رژیم‌های حذفی حتما باید تحت نظر و مراقبت رژیم شناس مجرب صورت گیرد.
استئوآرتریت
استئوآرتریت شایع‌ترین نوع آرتریت است که در آن سطح غضروف که انتهای استخوان را در بر می‌گیرد بتدریج تحلیل می‌رود. فاصله بین مفصل و استخوان باعث می‌شود تا لیگمان‌های اطراف مفصل شل‌تر شوند و در نتیجه مفاصل ثبات خود را از دست بدهند. استئوآرتریت معمولا در سالمندان دیده می‌شود، اما ممکن است در افراد جوان‌تر نیز بدنبال آسیب‌ها و صدمات مفصلی ایجاد شود.
علائم
یک قسمت برآمده استخوان به سمت بیرون مفصل رشد می‌کند و مفصل بزرگ‌تر شده و تغییر شکل می‌دهد. درد، التهاب، و خشکی مفصل در این بیماری شایع است. پیشرفت بیماری و تخریب کامل غضروف باعث ایجاد ناراحتی‌های بسیار شدید می‌شود.
بیشتربخوانید:
درمان‌های رایج
مسکن‌ها مانند آسپرین و داروهای غیراستروئید ضد التهابی در این موارد ممکن است تجویز شوند.
مواد غذایی مفید
ماهی روغنی و دانه کتان می‌توانند برای التهاب ناشی از استئوآرتریت مفید باشند. غلات صبحانه، نان‌های غنی شده با اسید فولیک، حبوبات، اسفناج، کلم، مارچوبه و گل‌کلم حاوی فولات هستند. بنابراین مصرف آنها برای افرادی که از آسپرین و سایر مسکن‌ها استفاده می‌کنند می‌تواند مفید می‌باشد، زیرا این داروها باعث کمبود اسیدفولیک می‌شوند. گوشت قرمز بدون چربی، ماهی و غلات صبحانه غنی شده حاوی مقادیر زیادی آهن هستند. با توجه به اینکه مصرف طولانی‌مدت داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی باعث کاهش سطح آهن سرم می‌شود بنابراین استفاده از این موادغذایی برای این دسته از بیماران مفید است. مرکبات، توت‌ها و سبزیجات به جایگزینی ویتامین C از دست رفته ناشی از مصرف طولانی‌مدت آسپرین کمک می‌کنند. بعلاوه میوه‌ها و سبزی‌ها در جایگزینی پتاسیم از دست رفته ناشی از مصرف آسپرین نیز موثرند.
پرهیز غذایی
کیک‌ها، غذاهای سرخ شده، مارگارین، روغن، خامه، فرآورده‌های لبنی پرچرب، شیرینی‌ها، بیسکویت‌ها و شکلات‌ها در افراد دارای اضافه وزن باید محدود شوند. کاهش وزن به بهبود علائم استئوآرتریت خصوصا در ناحیه لگن و زانو کمک می‌کند.
سایر اقدامات
روغن ماهی و مکمل روغن گل مغربی برای افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی مفید است.
