![]()
حداقل سرمایه، دو برابر قبل
حداقل سرمایه لازم برای تاسیس صرافی‌ها در بخشنامه جدید بانک مرکزی اعلام شد. براساس بخشنامه جدید بانک مرکزی، حداقل سرمایه به‌منظور تاسیس و فعالیت شرکت‌های صرافی وابسته به موسسات اعتباری و نیز شرکت‌های صرافی تضامنی در استان تهران و شهرهای بزرگ شامل اصفهان، اهواز، تبریز، شیراز، کرج، مشهد، قم و ارومیه، 25 میلیارد تومان تعیین شده است. در سایر شهرهای کشور، حداقل مبلغ به‌منظور تاسیس صرافی‌ها 13 میلیارد تومان است. این در حالی است که در سال 98 حداقل مبلغ به‌منظور تاسیس صرافی در شهرهای بزرگ 12 میلیارد تومان بوده که نشان از رشد بیش از 100 درصدی آن دارد. همچنین در سال 98 برای سایر شهرها حداقل سرمایه موردنیاز به این منظور 6 میلیارد تومان بوده که این رقم نیز رشد بیش از 100 درصدی را نشان می‌دهد. در سال 1393 نیز بخشنامه دیگری مربوط به تاسیس صرافی‌ها منتشر شده بود که حداقل سرمایه را برای شهرهای بزرگ 4 میلیارد تومان و حداقل سرمایه را برای شهرهای کوچک 2 میلیارد تومان اعلام کرده بود. به این ترتیب در 10 سال گذشته بانک مرکزی 3 بار دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی‌ها را تغییر داده است.
براساس تبصره یک ماده 10 این بخشنامه بانک مرکزی می‌تواند نسبت به تغییر حداقل سرمایه موضوع این ماده حسب شرایط و اقتضائات از جمله نرخ تورم اقدام کند. همچنین در این بخشنامه تصریح شده است که حداقل ٧٠ درصد از سرمایه صرافی وابسته به موسسه اعتباری، همواره باید به‌طور مستقیم متعلق به موسسه اعتباری ذیربط باشد. مابقی سرمایه صرافی‌های مزبور حسب مورد باید متعلق به اشخاص حقوقی زیرمجموعه موسسه اعتباری باشد. بخش دیگری از بخشنامه مربوط به صرافی ها به ایجاد شعب و باجه‌ها توسط شرکت‌های صرافی اشاره کرده است. براساس این بخشنامه، تاسیس شعبه توسط شرکت‌های صرافی وابسته به موسسات اعتباری در صورت تامین سرمایه برای تاسیس هر شعبه به میزان 75 درصد حداقل سرمایه موردنیاز برای تاسیس صرافی براساس محل استقرار شعبه، دارا بودن حداقل پنج سال سابقه فعالیت مجاز، تایید عملکرد صرافی توسط بانک مرکزی و با کسب مجوز از بانک مرکزی ممکن خواهد بود. علاوه‌بر این، ایجاد باجه توسط شرکت‌های صرافی وابسته به موسسات اعتباری صرفا برای انجام عملیات خرید و فروش نقدی ارز به صورت موقت منوط به کسب موافقت بانک مرکزی، پیش‌بینی شده است. از دیگر اهم احکام مقرر در دستورالعمل مذکور آن‌که از این پس تصدی سمت مدیرعامل در شرکت صرافی و تمدید دوره مسوولیت وی منوط به أخذ تایید‌یه صلاحیت از بانک مرکزی است.
در بخش دیگری از این بخشنامه عنوان شده است انجام هرگونه عملیات صرافی در بسترهای معاملاتی برخط داخلی و استفاده از رمزارزهای استخراج شده داخلی برای واردات، صرفا براساس ضوابط ابلاغی بانک مرکزی امکان‌پذیر است و اعطای هرگونه تسهیلات توسط موسسات اعتباری به شرکت صرافی ممنوع است. همچنین براساس این بخشنامه، آن دسته از صرافی‌های موجود که مدت اعتبار اجازه‌نامه فعالیت آنها بعد از تا‌ریخ ابلاغ این بخشنامه منقضی می‌شود، حداکثر ظرف دو سال مهلت دارند شرایط خود را با مفاد دستورالعمل جدید تطبیق دهند.
الزام به اقدامات شفاف و قانونی
در بخشی از آیین‌نامه ابلاغی (ماده 19) تمامی صرافی‌ها موظف شده‌اند که مواردی از قبیل اجازه‌نامه فعالیت، نرخ‌های خرید و فروش ارزها و مسکوک گرانبهای ضرب شده توسط بانک مرکزی و سایر اطلاعاتی که توسط بانک مرکزی اعلام خواهد شد را در محل صرافی به طور واضح در معرض دید عموم قرار داده و همچنین در صورت برخورداری از تا‌رنما، در تا‌رنمای خود نیز درج کنند. در ماده 23 این بخشنامه، هرگونه عملیات صرافی در بسترهای معاملات برخط داخلی و همچنین استفاده از رمزارزهای استخراج شده داخلی برای واردات صرفا براساس ضوابط ابلاغی بانک مرکزی مجاز دانسته شده است.
براساس مصوبه هیات دولت تنها رمزارزهای استخراجی در داخل کشور طبق ضوابط می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند و از این رو معامله دیگر رمزارزها مجاز نیست. براساس گزارش‌های بانک مرکزی تنها صرافی‌های مجاز و بانک‌ها می‌توانند در چارچوب ضوابط یاد شده نسبت به انجام پرداخت‌های ارزی بابت واردات از طریق رمزارزهای استخراج شده در داخل کشور اقدام کنند اما معامله و خرید فروش رمزارزهای دیگر مجاز نیست. همچنین در ماده 27 این آیین‌نامه آمده است: «وضعیت بازار باز ارزی (تفاوت خرید و فروش ارز) صرافی در هر لحظه نباید بیشتر از «حد مجاز» تعیین شده توسط بانک مرکزی بر مبنای ضرایبی از سرمایه ثبتی صرافی و فروش سالانه صرافی در سامانه ارزی اعلامی توسط بانک مرکزی باشد (ضرایب سرمایه ثبتی و فروش توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود).»
ضوابط تاسیس و انحلال صرافی‌ها
در دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی‌ها، 11 شرط تعیین شده که لازم است شخص متقاضی در صورت برخوردار بودن، مدارک و اطلاعات را در قالب فرم‌های اعلامی بانک مرکزی به این بانک ارائه کند: «دارا بودن تا‌بعیت ایران و سکونت در ایران، پیرو دین اسلام یا یکی از اقلیت‌های دینی مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران باشد، داشتن صلاحیت فردی، نداشتن سابقه چک برگشتی رفع سوءاثرشده در شبکه بانکی، نداشتن بدهی غیر‌مجاز به موسسات اعتباری، تعیین‌تکلیف بدهی قطعی مالیاتی، شفاف بودن آورده آنها از نظر منشأ، نداشتن سمت مدیرعامل، عدم‌عضویت در هیات‌مدیره و همچنین نداشتن همزمان سهم یا سهم‌الشرکه در سایر صرافی‌ها، نداشتن همزمان سمت مدیرعامل و عدم‌عضویت در هیات‌مدیره موسسه اعتباری، عدم‌عضویت در هیات‌مدیره، نداشتن سمت مدیرعامل و نداشتن سهم یا سهم‌الشرکه در صرافی‌هایی که طی دو سال قبل از تا‌ریخ ارائه درخواست توسط متقاضی اجازه‌نامه فعالیت آنها توسط بانک مرکزی ابطال‌شده و عدم سلب صلاحیت متقاضی در صورت دارا بودن سمت عضویت در هیات‌مدیره یا مدیرعامل در سایر صرافی‌ها طی دو سال قبل از تا‌ریخ ارائه درخواست توسط وی.»
همچنین در دستورالعمل مذکور شروط لازم برای تحقق فرآیند انحلال صرافی نیز ذکر شده است. بر این اساس در صورت تحقق هر یک از 8 مورد زیر فرآیند انحلال صرافی به مورد اجرا گذاشته می‌شود: «ابطال اجازه‌نامه‌های تاسیس و فعالیت از سوی بانک مرکزی، در صورت سپری شدن 6 ماه از انقضای مدت اعتبار اجازه‌نامه فعالیت و عدم‌موافقت بانک مرکزی با تمدید آن، درصورت عدم‌دریافت اجازه‌نامه فعالیت از بانک مرکزی پس از طی مهلت‌های مقرر، در صورت صدور حکم قطعی ورشکستگی صرافی، در صورت ورشکستگی یکی از شرکا در صرافی‌های تضامنی، در صورت تراضی تمام شرکا در صرافی‌های تضامنی مطابق مفاد اساسنامه و با تایید بانک مرکزی، صدور حکم انحلال توسط دادگاه، در صورت فوت یا مهجوریت یکی از شرکا در صرافی‌های تضامنی.»