ارتباط تیروئید با سلامت قلب

دکتر منوچهر قارونی؛ متخصص قلب و عروق

تیروئید یکی از غددی است که مستقیماً بر روی قلب اثر می‌گذارد یعنی قلب بدون هورمون تیروئید قدرت انقباضی خود را نمی‌تواند به‌طور کامل انجام دهد. از آنجایی که انرژی سلولیAMP cyclic  توسط آنزیم آدنین سیکلاز زیاد می‌شود و این آنزیم گیرنده‌هایی مانند گیرنده بتا، گلوکاگون، سروتونین، هیستامین و تیروکسین دارد.

هر وقت که این گیرنده‌ها تحریک شوند افزایش آدنین سیکلاز باعث افزایش انرژی سلولی که همان AMPcyclic می‌شود و هر وقت انرژی سلولی بالا برود، رگ‌ها گشاد شده و کانال‌های کلسیم داخل سلول می‌شود و چون در بدن کلسیم نقش باروت را بازی می‌کند، باعث می‌شود که قدرت انقباضی قلب زیاد شده و تعداد ضربان قلب بالا برود.

برای همین مسئله است که بیماری‌هایی مثل شوک، آنافیلاکسی، هایپرتیروئیدی، گلوکاگونیسم و فئوکروموسیتو (تومورغده فوق کلیوی) تابلوی کلینیکی یکسانی دارند. به‌طوری که چشم‌ها بیرون زده، رنگ پوست سرخ و قرمز که علت آن ورود کلسیم زیاد، داخل سلول است پس تیروئید نقش مستقیمی در فعالیت قلب دارد تا سال‌ها فکر می‌کردند علائم هایپرتیروئیدی، شبیه علائم پرکاری سیستم سمپاتیک است.

تا اینکه با یک آزمایش متوجه شدند که تیروئید اثر مستقیم در سلول‌های میوکارد قلب دارد. و آن این است که در یک جنین جوجه که هنوز سیستم سمپاتیک آن تشکیل نشده چند قطره هورمون تیروکسین ر یختند، مشاهده کردند قلب جنین جوجه تند شد و انقباض قوی ایجاد کرد. از همانجا به اثر تیروئید بر قلب پی بردند.

تأثیر کم‌کاری تیروئید بر قلب

در کم‌کاری هورمون تیروئید قلب بزرگ شده و دچار نارسائی شده و اِدم(ورم) اندام تحتانی ایجاد می‌شود، پشت پلک پف‌آلود شده و تعداد ضربان قلب کم و گاهی تا 30 می‌رسد که اگر همین حالت در دوران نوزادی تشخیص داده شود باعث عقب‌افتادگی جسمی و مغزی می‌شود. و از طرفی اگر تیروئید پرکار شود بیمار احساس تپش قلب کرده، فشارخون بالا می‌رود و گاهی قلب مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی می‌شود.

علائم

بیمار عدم آرامش و قرار داشته و دچار اضطراب می‌شود. چون اولین علامت اضطراب آگاهی از ضربان قلب است و این بیماران مرتب احساس ضربان قلب دارند حتی در خواب و  در گوش بر روی بالش ضربان قلب خود را احساس می‌‌کنند و اگر در سنین بالا این پرکاری تیروئید باعث تپش قلب شود احتمال سکته قلبی بسیار زیاد خواهد بود.

در افراد مسن ممکن است اولین علامت فیبریلاسیون دهلیزی باشد و علائم آن گر گرفتن، داغ شدن، باشد پس باید همیشه به فکر پرکاری تیروئید در قلب بود.

درمان

فیبریلاسیون دهلیزی که همان نامنظمی انقباضات الکتریکی و انقباضی است و شانس لخته و آمبولی به مغز را ایجاد می‌کند. دادن قرص پراپرانول که یکی از گیرنده‌های آدنین سیکلاز را مهار می‌کند به خوبی باعث کنترل فیبریلاسیون دهلیزی می‌شود در صورتی که داروی معروف دیوکسین که در فیبریلاسیون به علت‌های دیگر به کار می‌رود.

حتی با دوز مسمومیت هم نمی‌تواند تعداد ایمپالس‌هایی را که از دهلیز به بطن می‌رسد،َ را کنترل کند ولی پراپرانولول به خوبی می‌تواند کنترل کند و درمان اساسی کنترل هورمون تیروئید توسط پزشک غدد می‌باشد که با کم کردن هورمون تیروئید از نارسائی قلب پیشرفته تپش قلب و سکته می‌توان جلوگیری کرد.