کبد بزرگ‌ترین اندام داخلی بدن انسان است که وظیفه حذف سموم و پردازش مواد مغذی را بر عهده دارد. خون قبل از اینکه به اندام‌های دیگر بدن برسد، از طریق کبد فیلتر می‌شود. بیماری کبد چرب، تجمع چربی اضافی در سلول‌های کبدی است و به عنوان یک بیماری خاموش شناخته می‌شود. البته طبیعی است که کبد حاوی مقداری چربی باشد، اما اگر این چربی بیش از 10 درصد وزن کبد را تشکیل دهد، درمان کبد چرب تشخیص داده می‌شود و ممکن است عوارض جدی‌تری داشته باشد.
کبد چرب ممکن است در اثر مصرف الکل یا عواملی غیر از الکل، مثل چاقی ایجاد شود. بنابراین برای درمان کبد چرب، راهکارهای مختلفی استفاده می‌شود. کبد چرب اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند منجر به التهاب کبد و در مراحل بعد ایجاد سیروز کبدی شود. به دلیل اهمیت این موضوع، قصد داریم در مورد درمان کبد چرب صحبت کنیم. پس پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
عملکرد کبد چیست؟
کبد یک اندام ضروری با عملکردهای متعدد حمایت کننده از زندگی است. کبد با تولید صفرا به هضم غذا کمک می‌کند. برای بدن پروتئین می‌سازد. آهن را ذخیره می‌کند. تبدیل کننده مواد مغذی به انرژی است. برای التیام زخم‌ها موادی می‌سازد که خون را لخته می‌کند. با ایجاد فاکتورهای ایمنی، حذف باکتری‌ها، سموم و موادی که می‌توانند به بدن شما آسیب برسانند، از خون شما، به مقاومت در برابر عفونت‌ها کمک می‌کند.
بیماری کبد چرب چیست؟
بیماری کبد چرب، استئاتوز، بیماری شایعی است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی در کبد ایجاد می‌شود. یک کبد سالم حاوی مقدار کمی چربی است. زمانی که چربی به 5 تا 10 درصد وزن کبد شما برسد، مشکل‌ساز می‌شود.
انواع بیماری کبد چرب
دو نوع اصلی بیماری کبد چرب وجود دارد: غیر الکلی و الکلی. کبد چرب در دوران بارداری نیز ممکن است اتفاق بیفتد؛ اگرچه این مورد غیر معمول است.
1- بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)
بیماری کبد چرب غیر الکلی، NAFLD، زمانی است که چربی در کبد افرادی جمع می‌شوند که الکل زیادی نمی‌نوشند. اگر چربی اضافی در کبد خود دارید و سابقه مصرف زیاد الکل ندارید، احتمالا دکتر NAFLD را تشخیص بدهد. اگر التهاب یا سایر عوارض وجود نداشته باشد، این وضعیت به عنوان NAFLD ساده شناخته می‌شود.
استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) نوعی NAFLD است. زمانی است که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه است. پزشک شما NASH را با نشانه‌های زیر تشخیص می‌دهد:
- چربی اضافی در کبد؛
- التهاب کبد؛
- مصرف نکردن الکل.
در صورت درمان نکردن کبد چرب غیر الکلی، NASH می‌تواند باعث فیبروز کبدی شود. اگر خیلی شدید باشد به سیروز و نارسایی کبد تبدیل می‌شود.
بیماری کبد چرب غیرالکلی را می‌توان به چهار گرید تقسیم کرد. روش درمان کبد چرب در هر یک از این گریدها می‌تواند متفاوت باشد.
گرید 1 – استئاتوز (کبد چرب ساده): مرحله‌ای است که در آن تجمع بی‌ضرری از چربی در سلول‌های کبد وجود دارد، اما نه به حدی که علائم آن ظاهر شود.
گرید 2 – استئاتوهپاتیت غیر الکلی: شکل جدی‌تری از چربی کبد غیرالکلی است و در صورتی رخ می‌دهد که کبد آسیب ببیند و باعث التهاب آن شود. استئاتوهپاتیت در افرادی که دارای اضافه وزن یا دیابت دارند، بیشتر اتفاق می‌افتد.
گرید 3 – فیبروز: زمانی رخ می‌دهد که التهاب مداوم باعث ایجاد بافت اسکار در اطراف کبد و رگ‌های خونی مجاور می‌شود، اما کبد همچنان قادر به عملکرد طبیعی است.
گرید 4 – سیروز: شدیدترین گرید کبد چرب غیرالکلی است و زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های طبیعی کبد با فیبروز جایگزین می‌شوند تا جایی که ساختار و عملکرد کبد تحت تأثیر قرار می‌گیرد و می‌تواند منجر به نارسایی کبد و سرطان کبد شود.
دلایل کبد چرب غیر الکلی
محققان هنوز مطمئن نیستند که دقیقاً چه چیزی باعث تجمع چربی در کبد افراد می‌شود؛ اما در افرادی که با این بیماری زندگی می‌کنند، عوامل زیر شایع‌تر است:
- چاقی
- دیابت نوع 2
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
2- بیماری کبد چرب الکلی (AFLD)
مصرف زیاد الکل به کبد آسیب می‌رساند. بیماری کبد چرب الکلی، AFLD، اولین مرحله بیماری کبدی مرتبط با الکل است. اگر التهاب یا عوارض دیگری وجود نداشته باشد، این بیماری به عنوان کبد چرب الکلی ساده شناخته می‌شود.
استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) نوع دیگری از کبد چرب الکلی است. زمانی اتفاق می‌افتد که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه است که به هپاتیت الکلی نیز معروف است. اگر نشانه‌های زیر را داشته باشید، پزشک تشخیص کبد چرب الکلی را تایید می‌کند:
- چربی اضافی در کبد خود دارید؛
- کبد شما ملتهب است؛
- الکل زیاد مصرف می‌کنید.
اگر این بیماری به درستی درمان نشود، ASH می‌تواند باعث فیبروز و سیروز کبدی شود. سیروز کبدی، نارسایی کبد را به وجود می‌آورد.
کبد چرب الکلی در سه گرید ایجاد می‌شود:
گرید 1 – استئاتوز (کبد چرب): با تجمع بیش از حد چربی در داخل سلول‌های کبد مشخص می‌شود. افرادی که به شدت الکل مصرف می‌کنند، معمولاً در سال‌های اولیه سوء مصرف الکل، به مرحله کبد چرب می‌رسند.
گرید 2 – هپاتیت الکلی: با التهاب کبد که منجر به تخریب سلول‌های کبدی می‌شود، علائم خود را ظاهر می‌کند. زردی شایع‌ترین علامت در این مرحله است.
گرید 3 – سیروز کبد: آخرین مرحله بیماری الکلی کبد است که در آن اسکار دائمی بافت سالم کبد رخ می‌دهد. این گرید، یک وضعیت شدید و غیرقابل برگشت است.
3- کبد چرب حاد بارداری (AFLP)
کبد چرب حاد بارداری، AFLP، زمانی است که در دوران بارداری چربی اضافی در کبد جمع شود. این یک عارضه نادر اما جدی بارداری است. علت دقیق ناشناخته است، اگرچه ژنتیک نیز بی‌تاثیر نیست.
این نوع کبد چرب، معمولاً در سه ماهه سوم بارداری خودش را نشان می‌دهد. در صورت درمان نکردن این بیماری، خطرات جدی برای سلامتی مادر و نوزاد در کمین است. کبد چرب حاد بارداری می‌تواند زایمان زودرس شود. حتی بعد از زایمان نیز، نیاز به مراقبت‌های جدی دارید. سلامت کبد شما احتمالاً ظرف چند هفته پس از زایمان به حالت عادی باز می‌گردد.
در نهایت باید گفت، بیماری کبد چرب زمانی رخ می‌دهد که چربی اضافی در کبد انباشته می‌شود. این بیماری ممکن است به دلیل مصرف زیاد الکل اتفاق بیفتد که به آن کبد چرب غیرالکلی می‌گویند. اما هنگامی‌که کبد چرب عاملی غیر از الکل داشته باشد، به آن کبد چرب غیرالکلی می‌گویند. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری کبد چرب تا زمانی که آسیب شدید کبدی رخ ندهد، علائم قابل توجهی را تجربه نمی‌کنند. اصلی‌ترین راه درمان این بیماری، ایجاد تغییراتی در سبک زندگی است که سلامت کبد را ارتقا دهد. کاهش وزن، فعالیت بدنی، کاهش مصرف قند، داشتن رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و نوشیدن قهوه، برخی از روش‌هایی است که می‌تواند به بهبود علائم مرتبط با کبد چرب کمک کند. پس اگر این عارضه را دارید، با پزشک خود برای ایجاد یک برنامه درمانی شخصی که برای شما مناسب است، همکاری کنید.
روش‌های جلوگیری از کبد چرب
همانطور که اشاره کردیم دو عامل شایع ابتلا به کبد چرب، مصرف الکل و اختلالات متابولیک، مانند چاقی و دیابت نوع 2 هستند. علت دوم از نظر پزشکی به عنوان بیماری کبد چرب غیرالکلی شناخته می‌شود.
با انتخاب سبک زندگی سالم می‌توان از ابتلا به دو نوع کبد چرب اجتناب کرد. مصرف بیش از حد الکل می‌تواند منجر به آسیب مستقیم کبد همراه با بیماری کبد چرب شود. بنابراین مهم است که از مصرف آن خودداری کنید.
همچنین کبد چرب غیرالکلی یک بیماری مبتنی بر سبک زندگی است که اغلب با چاقی، دیابت نوع 2 و کلسترول بالا همراه است. مؤثرترین راه برای پیشگیری و درمان کبد چرب، داشتن رژیم غذایی سالم و ورزش منظم است.
همچنین نظارت بر مصرف قند در غذاها و نوشیدنی‌های مختلف، گامی مؤثر در مسیر جلوگیری از کبد چرب است، زیرا قند اضافه باعث افزایش نفوذ چربی در کبد می‌شود و باید از مصرف آن اجتناب نمود.
کاهش وزن نیز اساسی‌ترین و مؤثرترین راه برای پیشگیری و درمان کبد چرب است. مطالعات نشان داده‌اند که کاهش بیش از 7 تا 10 درصد از وزن باعث بهبود چربی کبد، التهاب و فیبروز می‌شود. بنابراین توصیه می‌کنیم:
- وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید
- یک رژیم غذایی متعادل و سالم را انتخاب کنید
- فعالیت بدنی منظم داشته باشید
- از مصرف الکل دوری کنید
- اگر دیابت دارید، آن را کنترل کنید
- برای اطمینان از سلامت کبد خود، به طور منظم به پزشک مراجعه کنید
اگر نیاز به اطلاعات دقیق تر به درمان کبد چرب و انواع گرید آن داشتید به این لینک https://kermany.com/tag/fatty-liver مراجعه کنید.
پس همانطور که اشاره کردیم به گفته دکتر کرمانی یکی از روش های مهم و اساسی جلوگیری از کبد چرب رژیم غذایی سالم است که با کمی احتیاط در مصرف خوراکی ها میتوانید بخش زیادی از مشکلات کبدی را درمان کنید.
