محصولات تولیدی صنعت شیمیایی و کاربرد مختلف آنها
محصولات مهم تولیدی این صنعت عبارتند از: اتان، استایرن‌منومر، اتیلن، پلیاتیلن سنگین، پلیاتیلن سبک، گرید بطری، پلی‌پروپیلن و گرید الیاف که این محصولات تولیدی در صنایع مختلف کاربرد دارند. اتان معمولا در صنایع پتروشیمی، تولید پلاستیک، لاستیک، کاغذ و تولید کربن اکتیو استفاده می‌شود. استایرن‌منومر در صنایع پلاستیک، لاستیک، چسب، رنگ، نساجی و بسته‌‌‌بندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد اتیلن نیز در تولید پلاستیک‌های مختلف، لاستیک، رزین، کفش، لوله‌‌‌ها، پوشاک، فیلم‌‌‌های بسته‌‌‌بندی، پوسترها و مواد شوینده است. پلیاتیلن سنگین عمدتا در تولید لوله‌‌‌های پلیاتیلن، بطری‌‌‌های پلاستیکی، فیلم‌‌‌های بسته‌‌‌بندی، لوازم خانگی و لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. مصرف پلیاتیلن سبک هم عمدتا در تولید فیلم‌‌‌های بسته‌‌‌بندی، پوشش‌‌‌های صنعتی، لوازم‌خانگی و لوازم آرایشی و بهداشتی است. عمده کاربرد گرید بطری همواره در تولید بطری‌‌‌های پلاستیکی برای بسته‌‌‌بندی نوشابه، آب‌معدنی، عطر و ادکلن بوده است.
همچنین برای تولید پلاستیک‌های مختلف، فیبرهای نساجی، بسته‌‌‌بندی، لوازم‌خانگی، لوازم آرایشی و بهداشتی و مواد شوینده از پلی‌پروپیلن استفاده می‌شود. در آخر از گرید الیاف در تولید الیاف پلی‌استر برای لباس‌‌‌ها، پرده‌‌‌ها، فرش‌‌‌ها، بسته‌‌‌بندی و لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. در بالا برخی از مواد شیمیایی مهم و کاربرد هر یک از آنها نام برده شد، این مواد شیمیایی با استفاده از فرآیندهای پلیمریزاسیون به پلیمرهای مختلفی تبدیل می‌‌‌شوند. به‌عنوان مثال، استایرن‌منومر با استفاده از فرآیند پلیمریزاسیون، به پلی استایرن تبدیل می‌شود که در تولید محصولاتی مانند لوازم خانگی، اسباب‌بازی و محصولات الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله کشورهای پیشرو در صنعت مواد شیمیایی و صنایع مرتبط با آنها می‌‌‌توان به آمریکا، چین، آلمان، ژاپن و کره‌جنوبی اشاره کرد. در آمریکا، صنعت مواد شیمیایی به‌عنوان یکی از پرسودترین صنایع در این کشور شناخته شده است و بیشترین تولید مواد شیمیایی در این کشور انجام می‌شود. از طرف دیگر، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار مصرفی محصولات شیمیایی در جهان، تولید مواد شیمیایی را به‌عنوان یکی از صنایع اصلی خود در نظر گرفته است. آلمان نیز در تولید مواد شیمیایی و تکنولوژی پیشرفته آنها به‌عنوان یکی از کشورهای پیشرو شناخته می‌شود. ژاپن و کره‌جنوبی نیز در صنعت مواد شیمیایی به‌عنوان دو کشور پیشرو در منطقه آسیا شناخته می‌‌‌شوند و در بسیاری از زمینه‌‌‌های مرتبط با تولید مواد شیمیایی، موفقیت‌‌‌های چشمگیری را کسب کرده‌‌‌اند.
در کل، صنعت مواد شیمیایی به عنوان یکی از صنایع پیچیده و گسترده، در کشورهای مختلفی در سراسر جهان تولید می‌شود و این صنعت یکی از پایه‌‌‌های اقتصادی کشورها شناخته می‌شود.نمادهای معاملاتی شرکت‌های مورد بررسی و پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس در این گزارش عبارتند از: اروند، شرازی، قطران، شکبیر، شمواد، شصفها، شپترو، شجم، شملی، شکام، پارس، شاملا، جم، شگویا، شکلر، شپلی، شیران، آریا، کلر، شسینا، مارون، شفارا، شتوکا، شلعاب و شرنگی. سهم درآمد صنعت شیمیایی از مجموع درآمد صنایع در سال 1401 حدود 11درصد بوده است و «پارس» با 21درصد، «جم» با 17درصد و «مارون» با 14درصد بیشترین سهم را از درآمد صنعت شیمیایی داشته‌اند.
تحلیل حساسیت شیمیایی‌ها نسبت به نرخ ارز
عواملی مانند عرضه و تقاضا، قیمت مواد اولیه، رقابت بازار، تحریم‌‌‌های اقتصادی، تغییرات ارز، تغییرات در تکنولوژی تولید و تاثیرات سیاسی و اقتصادی جهانی می‌‌‌توانند بر فروش و نرخ فروش تاثیر داشته باشند. مهم‌ترین و تاثیرگذارترین عوامل در این صنعت قیمت نفت و گاز طبیعی، دلار و مواد اولیه است. با افزایش 10درصدی قیمت دلار، به‌طور متوسط 15درصد سود شرکت‌های صنعت شیمیایی افزایش پیدا می‌کند و با افزایش 10درصدی قیمت مواد اولیه، به طور متوسط 11درصد سود شرکت‌ها در این صنعت کاهش پیدا می‌کند. قیمت فروش محصولات در این صنعت براساس قیمت‌های جهانی، قیمت اعلامی از سوی انجمن صنفی کارفرمایی پتروشیمی، قیمت اعلامی از سوی وزارت نفت، خوراک بین مجتمعی و قیمت بورس‌کالا تعیین می‌شود. نرخ اتان در هر تن برای دوره محاسباتی، باید حداقل 220دلار و حداکثر 400دلار باشد و از این محدوده نباید خارج شود.
تحلیل سود شیمیایی‌ها
برای سال 1402 با مفروضات تورم 40درصد، رشد دستمزد 30درصد، رشد حمل‌ونقل 35درصد، هزینه انرژی با توجه به تورم رشد داده شده، قیمت پلیاتیلن هزار دلار بر تن و نرخ دلار نیمایی متغیر از 285هزار تا 435هزار ریال، سود هر سهم شرکت‌های منتخب صنعت شیمیایی طبق جدول به‌‌‌دست می‌‌‌آید. با فرض دلار 40هزار تومانی در میان پنج‌شرکت مورد بررسی، «پارس» و «جم» با قیمت به سود 3/ 5 و 4/ 5 نسبت به سایر سهم‌‌‌ها ارزنده محسوب می‌‌‌شوند.
