مقاله حاضر برگرفته از فرمایشات معظم له در نشستی با گروهی از طلاب و فضلا حوزه علمیه است که پس از تلخیص و ویرایش تقدیم خوانندگان گرامی شده است.
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم (یا ایها النبی انا ارسلناک شاهدا و مبشرا و نذیرا و داعیا الی الله باذنه و سراجا منیرا و بشر المؤمنین بان لهم من الله فضلا کبیرا) (1).
در جلد ششم کتاب در المنثور (2) سیوطی که از تفاسیر معروف روایی عامه است، روایتی از ابن عباس درباره این آیات آمده است (3).
«قد کان رسول الله امر علیا و معاذا ان یسیرا الی الیمن » زمانی که پیغمبر(ص) علی(ع) و معاذ را ماموریت داد که برای تبلیغ به سوی یمن بروند. (یمن کشوری بود که مردمش آمادگی خوبی برای پذیرش اسلام داشتند، لذا پیغمبر اکرم(ص) اهمیت زیادی به آن کشور که از مراکز بزرگ تمدن کهن بشر در دنیا بود، می داد).
فقال: انطلقا، فبشرا و لا تنفرا، و بشرا و لا تعسرا، فانه قد انزل الله علی (یا ایها النبی انا ارسلناک شاهدا و مبشرا و نذیرا و داعیا الی الله باذنه و سراجا منیرا و بشرالمومنین بان لهم من الله فضلا کبیرا) (4)
شما برای تبلیغ به یمن سفر کنید، توجه داشته باشید، باید مردم را بشارت دهید، جاذبه داشته باشید، دافعه نداشته باشید و کار را بر مردم مشکل نکنید.
این آیات پنج صفت برای پیامبر به عنوان صفات مبلغ بیان کرده است. این صفات را پیامبر در بالاترین مرتبه داراست و مبلغان دیگر در حد توان و قابلیت شان.
می فرماید: (انا ارسلناک شاهدا); ما تو را شاهد قرار دادیم. شاهد از شهود است. حال شهود پیامبر به اعمال امت چگونه است؟
یک قسم از شهود پیامبر(ص)، شهود و نظارت ظاهری بود، ایشان مواظب رفتار و اعمال مردم بود و هرگاه تخلفی را مشاهده می کرد تذکر می داد، قسم دیگر، شهود اعمال است، اعمال بر پیغمبراکرم(ص)عرضه می شود، چه این اعمال در خفا یا آشکار انجام شده باشد.
پس یکی از صفات مبلغ، شاهد و مراقب بودن است، مبلغ باید در منطقه تبلیغی خود مراقب گناهان و انحرافاتی که احیانا وجود دارد، باشد و تذکر دهد. هم چنین برای رفع کمبودها و نارسایی ها، چاره اندیشی کند.
حوزه علمیه قم نیز به عنوان مرکزی که تبلیغ و ترویج احکام دین را برعهده دارد، باید به وضع فرهنگی جامعه مراقبت کند و ناهنجاری هایی که الان پیدا شده را مرتفع کند.
خوشبختانه معارف دینی با بحث های منطقی و عقل پسند و دنیاپسند بیان شده است، بنابراین باید کل حوزه علمیه از مراجع گرفته تا طبقات دیگر در اجتماع حضور داشته باشند.
(و مبشرا); مردم را بشارت دهید و آن ها را تشویق کنید، جاذبه داشته باشید، آن ها را به طرف خودتان بکشید.
فبشرا و لا تنفرا; نباید سخن و عمل و رفتار و خلق و برخورد مبلغ باعث تنفر و فرار مردم شود. روحانی باید محبوب و پناه گاه و حلال مشکلات مردم باشد، در عین حال بدون آن که نفرت ایجاد کند، نذیر هم باشد. مثل یک طبیب دلسوز، مردم را امیدوار کند. بیشترین درمان روحیه دادن به بیمار است، طبیب، اول به بیمارش امید می دهد، آن گاه می گوید، اگر مراقبت نکنی بیماری تو شدت می گیرد.
(و داعیا الی الله باذنه); همه کوشش ها باید منتهی به دعوت الی الله باشد، گفتار و عمل و ذکر مصیبت ها همه باید دعوت الی الله باشد. از روی حساب دعوت به سوی خدا کنیم و در مسیر مسایل واقعی حرکت کنیم.
(و سراجا منیرا); انسان باید سراج منیر باشد. پیغمبر(ص) سراج منیر است. روحانی نیز که مشی او در زندگی، طریق پیامبر(ص)است، باید اخلاقش و زندگی اش و رفتارش و خانواده و بچه هایی که تربیت کرده همه این ها به گونه ای باشد که در مقام مواجهه، مخاطب از مشاهده وضع روحانی، به سوی خدا سوق پیدا کند.
شما اگر در شب تاریک، در بیابانی چراغی را روشن کنید، همه موجودات زنده آن محیط جذب آن چراغ می شوند. نور رمز حیات و زندگی است، اگر چراغی نباشد همه پراکنده می شوند.
در آیه بعد هم می گوید: (و بشر المومنین); از بشارت شروع شد و با بشارت هم ختم می شود. دین باید با محبت و عاطفه و رحمت در میان مردم بروز کند، نه با خشونت. کاری نکنیم که ما را متهم به خشونت کنند.
قرآن یکصد و چهارده سوره دارد، یکصد و سیزده سوره آن با «بسم الله الرحمان الرحیم » شروع می شود. اساس، «الرحمان » و «الرحیم » است. پایه اصلی دین محبت است. اگر از طریق محبت، دوستی و عاطفه، به ویژه در برخورد با جوانان که علاقه مند به محبت اند درآییم، در دعوت مان موفق خواهیم بود.
برادران عزیز شما که به تبلیغ می روید باید بیشتر توجه تان به جوانان باشد.
الان اکثریت جامعه ما را جوانان تشکیل می دهند. جوانان به هر سمتی بروند انقلاب کشور هم به همان سمت می رود. امروز تمام همت دشمن این است که این جوانان را از ما بگیرند و می خواهند آنان را به سمت و سویی غیر از اسلام بکشانند.
پی نوشت ها:
1- احزاب (33): 45 - 47.
2- معروف ترین تفاسیر روایی شیعه برهان و نور الثقلین و معروف ترین تفسیر روایی اهل سنت در المنثور از سیوطی است.
3- در المنثور، ج 6، ص 624.
4- احزاب (33): 45 - 47.