بررسی آماری جریان ۵۵ میلیون رأی در انتخابات / آرای پزشکیان قومیتی است یا کشوری؟ / هواداران قالیباف درنهایت به چه‌کسی متمایل شدند؟ + نمودار و جدول

ذوالفقار دانشی- با پایان یافتن چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری و پیروزی «مسعود پزشکیان» با 53٫7 آراء در مرحله دوم، وزارت کشور جزئیات بیشتری از آراء مرحله دوم انتخابات را منتشر کرده است. این وزارت‌خانه روز 23 تیر، آمار و میزان آرای نامزدها را در مرحله دوم انتخابات به تفکیک استان‌ها منتشر کرد و پیش از آن نیز در 17 تیر، آمار و میزان آرای نامزدها را در مرحله اول انتخابات به تفکیک استان‌ها اعلام کرده بود.

یکی از مهم‌ترین داده‌هایی که جای خالی آن در بررسی‌های دقیق‌تر احساس می‌شود، تعداد واجدان شرایط در هر استان کشور است که در هیچ منبعی، کامل و یک‌جا ذکر نشده بود. با جست‌وجو در منابع رسانه‌ای رسمی و هم‌چنین تطبیق سهم آرای هر استان در دو مرحله انتخابات، جدول 1 بر حسب تعداد واجدان شرایط در استان‌های کشور و سهم مشارکت استان‌ها در مراحل دوگانه انتخابات ساخته شده است.

جدول 1 – تعداد واجدان شرایط در هر استان و سهم مشارکت در مراحل اول و دوم انتخابات

استان	واجدان شرایط	مجموع آرای مرحله 1	مجموع آرای مرحله 2	مشارکت مرحله اول (٪)	مشارکت مرحله دوم (٪)	افزایش مشارکت در مرحله دوم
آذربایجان شرقی	3183000	1402108	1979137	44	62٫2	18٫1
آذربایجان غربی	2570000	1039350	1318838	40٫4	51٫3	10٫9
اردبیل	1042000	504602	682186	48٫4	65٫5	17
اصفهان	3760000	1530747	1832824	40٫7	48٫7	8
البرز	1751000	702037	855924	40٫1	48٫9	8٫8
ایلام	471000	207798	271372	44٫1	57٫6	13٫5
بوشهر	805000	374345	460039	46٫5	57٫1	10٫6
تهران	10200000	3357833	4064106	32٫9	39٫8	6٫9
چهارمحال و بختیاری	790000	291790	378404	36٫9	47٫9	11
خراسان جنوبی	610000	391392	427780	64٫2	70٫1	6
خراسان رضوی	4885000	2411579	2833769	49٫4	58	8٫6
خراسان شمالی	712000	320071	380612	45	53٫5	8٫5
خوزستان	3898000	1207403	1569413	31	40٫3	9٫3
زنجان	853000	392477	488752	46	57٫3	11٫3
سمنان	533000	261892	297208	49٫1	55٫8	6٫6
سیستان و بلوچستان	1900000	761058	968371	40٫1	51	10٫9
فارس	3700000	1365988	1775802	36٫9	48	11٫1
قزوین	960000	394400	492270	41٫1	51٫3	10٫2
قم	856000	487849	548402	57	64٫1	7٫1
کردستان	1284000	302192	374515	23٫5	29٫2	5٫6
کرمان	2323000	1070286	1276092	46٫1	54٫9	8٫9
کرمانشاه	1637000	515382	688496	31٫5	42٫1	10٫6
کهگیلویه و بویراحمد	585000	288937	379071	49٫4	64٫8	15٫4
گلستان	1434000	590041	725355	41٫1	50٫6	9٫4
گیلان	2013000	656941	882924	32٫6	43٫9	11٫2
لرستان	1540000	551573	734730	35٫8	47٫7	11٫9
مازندران	2487000	1043570	1297634	42	52٫2	10٫2
مرکزی	1145000	457074	558952	39٫9	48٫8	8٫9
هرمزگان	1260000	546939	666775	43٫4	52٫9	9٫5
همدان	1480000	572842	711235	38٫7	48٫1	9٫4
یزد	784000	436722	521236	55٫7	66٫5	10٫8
خارج از کشور	؟	97967	88325	؟	؟	؟
ایران	61451000	24535185	30530549	39٫9	49٫7	9٫8

به دلیل تفاوت دقت برخی از آمارهای اعلامی استانداران یا رؤسای ستاد انتخابات، آمار واجدان شرایط در استان‌ها با دقت هزار نفر ارائه شده است؛ با این حال تعداد واجدان شرایط در کشور بر اساس این برآورد 61 میلیون و 451هزار نفر به دست می‌آید که اختلاف کمی با آمار رسمی «61 میلیون و 452هزار و 321 نفر» واجدان شرایط در مرحله اول انتخابات دارد. تعداد واجدان شرایط رأی دادن در استان‌ها نیز در نمودار 1 با کدگذاری رنگی به نمایش درآمده است.

در این بین دو نکته حائز اهمیت است:

1- در این محاسبات فرض کرده‌ایم که تعداد واجدان شرایط رأی دادن طی یک‌هفته‌ای که بین مرحله اول انتخابات (8 تیر) و مرحله دوم (15 تیر) فاصله افتاد، تغییر نکرده است. بدیهی است که این دو آمار دقیقا یکسان نیست، اما اختلاف آن را جزئی در نظر گرفته‌ایم.

2- تعداد واجدان شرایط رأی دادن در خارج از کشور در این جدول ذکر نشده است و به دلیل عدم دسترسی به آمار رسمی، جای آن را خالی گذاشته‌ایم. در ادامه بررسی‌ها نیز آرای خارج از کشور را به دلیل عدم دسترسی به برخی جزئیات، وارد نکرده‌ایم.

بررسی تغییرات حضور مردم در استان‌های مختلف حاکی از آن است که به‌جز در خارج از کشور، در همه استان‌ها شاهد افزایش حضور مردم در مرحله دوم انتخابات بوده‌ایم. میزان مشارکت استان‌ها در دو مرحله انتخابات ریاست‌جمهوری در نمودار 2 با کدگذاری رنگی و درصد مشارکت هر استان، مقایسه شده است.

همان‌طور که می‌بینید، استان کردستان در مرحله اول با 23٫5٪، کمترین سهم مشارکت در انتخابات را داشت و در سوی دیگر خراسان جنوبی با 64٫2 درصد، بیشترین سهم مشارکت را ثبت کرد. در مرحله دوم نیز جایگاه این دو استان تغییری نکرد و کردستان با 29٫2 درصد و خراسان جنوبی با 70٫1 درصد، کمترین و بیشترین سهم مشارکت را به نمایش گذاشتند.

جالب اینجاست که کمترین میزان افزایش حضور مردم برای شرکت در انتخابات نیز مربوط به همین دو استان کردستان و خراسان جنوبی است (5٫6٪ و 5٫9٪) و بیشترین سهم افزایش حضور مردم در استان‌های آذربایجان شرقی، اردبیل و کهگیلویه و بویراحمد.

در جدول 2، اطلاعات خام آرای مرحله اول انتخابات را در استان‌های مختلف کشور می‌بینید.

جدول 2- آمار خام مرحله اول انتخابات به تفکیک استان

استان	واجدان شرایط	کل آراء	باطله ماخوذه	آقای پزشکیان	آقای جلیلی	آقای قالیباف	آقای پورمحمدی
آذربایجان شرقی	3183000	1402108	26237	1067087	244369	57382	7033
آذربایجان غربی	2570000	1039350	22530	806435	146436	59372	4577
اردبیل	1042000	504602	10024	382647	72878	36377	2676
اصفهان	3760000	1530747	77715	428098	868431	139979	16524
البرز	1751000	702037	27774	300040	260197	107158	6868
ایلام	471000	207798	10693	119843	44706	30852	1704
بوشهر	805000	374345	19522	144138	167217	40850	2618
تهران	10200000	3357833	134375	1348685	1165518	673673	35582
چهارمحال و بختیاری	790000	291790	9516	123046	118523	38241	2464
خراسان جنوبی	610000	391392	12118	102354	225825	48776	2319
خراسان رضوی	4885000	2411579	90784	655727	1214340	432361	18367
خراسان شمالی	712000	320071	13507	115697	115672	72433	2762
خوزستان	3898000	1207403	61359	433699	524084	175732	12529
زنجان	853000	392477	13273	195165	132409	48479	3151
سمنان	533000	261892	14463	73287	137081	34759	2302
سیستان و بلوچستان	1900000	761058	25700	443226	199976	87788	4368
فارس	3700000	1365988	55607	532947	634294	132848	10292
قزوین	960000	394400	15499	156853	166852	51811	3385
قم	856000	487849	17123	106148	290622	67735	6221
کردستان	1284000	302192	24442	192743	45110	37204	2693
کرمان	2323000	1070286	38822	329470	477589	215892	8513
کرمانشاه	1637000	515382	26955	294139	113287	76393	4608
کهگیلویه و بویراحمد	585000	288937	6719	123240	102112	55348	1518
گلستان	1434000	590041	22568	275366	205981	81103	5023
گیلان	2013000	656941	26576	317248	216339	90019	6759
لرستان	1540000	551573	19980	234721	191510	100967	4395
مازندران	2487000	1043570	46997	406485	448308	132151	9629
مرکزی	1145000	457074	21434	136282	233645	61359	4354
هرمزگان	1260000	546939	23238	206013	229602	84035	4051
همدان	1480000	572842	24638	199466	266872	76583	5283
یزد	784000	436722	18004	165696	213513	35680	3829

در جدول 3، اطلاعات خام مرحله دوم انتخابات را در استان‌های کشور می‌بینید.

جدول3 - آمار خام مرحله دوم انتخابات به تفکیک استان

استان	واجدان شرایط	آرای مرحله دوم	باطله ماخوذه	آقای پزشکیان	آقای جلیلی
آذربایجان شرقی	3183000	1979137	15385	1672193	291559
آذربایجان غربی	2570000	1318838	12577	1114943	191318
اردبیل	1042000	682186	5321	566134	110731
اصفهان	3760000	1832824	48926	702975	1080923
البرز	1751000	855924	17804	480282	357838
ایلام	471000	271372	6493	180004	84875
بوشهر	805000	460039	12138	219830	228071
تهران	10200000	4064106	93886	2196357	1773863
چهارمحال و بختیاری	790000	378404	5867	187359	185178
خراسان جنوبی	610000	427780	6780	136738	284262
خراسان رضوی	4885000	2833769	57088	1080675	1696006
خراسان شمالی	712000	380612	7742	183487	189383
خوزستان	3898000	1569413	41662	714550	813201
زنجان	853000	488752	7888	296087	184777
سمنان	533000	297208	8771	110860	177577
سیستان و بلوچستان	1900000	968371	14081	654639	299651
فارس	3700000	1775802	35422	883813	856567
قزوین	960000	492270	9809	258006	224455
قم	856000	548402	13635	164905	369862
کردستان	1284000	374515	14203	284095	76217
کرمان	2323000	1276092	23252	479249	773591
کرمانشاه	1637000	688496	16864	477762	193870
کهگیلویه و بویراحمد	585000	379071	4480	174528	200063
گلستان	1434000	725355	13325	416682	295348
گیلان	2013000	882924	15883	555490	311551
لرستان	1540000	734730	12489	359496	362745
مازندران	2487000	1297634	29125	667324	601185
مرکزی	1145000	558952	13143	228033	317776
هرمزگان	1260000	666775	14506	306995	345274
همدان	1480000	711235	15301	339496	356438
یزد	784000	521236	11796	253750	255690

در جدول 4، درصد مشارکت و سهم آرای آقایان مسعود پزشکیان و سعید جلیلی را در هر دو مرحله مشاهده می‌کنید.

جدول 4- آمار مشارکت و سهم نامزدها در دو مرحله انتخابات

استان	مرحله اول			مرحله دوم
	مشارکت (٪)	پزشکیان (٪)	جلیلی (٪)‍	مشارکت (٪)	پزشکیان (٪)	جلیلی (٪)
آذربایجان شرقی	44	76٫1	17٫4	62٫2	84٫5	14٫7
آذربایجان غربی	40	77٫6	14٫1	51٫3	84٫5	14٫5
اردبیل	48٫5	75٫8	14٫4	65٫5	83	16٫2
اصفهان	41	28	56٫7	48٫7	38٫4	59
البرز	40٫1	42٫7	37٫1	48٫9	56٫1	41٫8
ایلام	47	57٫7	21٫5	57٫6	66٫3	31٫3
بوشهر	46٫5	38٫5	44٫7	57٫1	47٫8	49٫6
تهران	33	40٫2	34٫7	39٫8	54	43٫6
چهارمحال و بختیاری	40	42٫2	40٫6	47٫9	49٫5	48٫9
خراسان جنوبی	64٫2	26٫2	57٫7	70٫1	32	66٫5
خراسان رضوی	49٫4	27٫2	50٫4	58	38٫1	59٫8
خراسان شمالی	45	36٫1	36٫1	53٫5	48٫2	49٫8
خوزستان	29٫6	35٫9	43٫4	40٫3	45٫5	51٫8
زنجان	46	49٫7	33٫7	57٫3	60٫6	37٫8
سمنان	49٫1	28	52٫3	55٫8	37٫3	59٫7
سیستان و بلوچستان	40	58٫2	26٫3	51	67٫6	30٫9
فارس	36٫3	39	46٫4	48	49٫8	48٫2
قزوین	42٫8	39٫8	42٫3	51٫3	52٫4	45٫6
قم	56٫2	21٫8	59٫6	64٫1	30٫1	67٫4
کردستان	23	63٫8	14٫9	29٫2	75٫9	20٫4
کرمان	46	30٫8	44٫6	54٫9	37٫6	60٫6
کرمانشاه	31٫5	57٫1	22	42٫1	69٫4	28٫2
کهگیلویه و بویراحمد	49٫3	42٫7	35٫3	64٫8	46	52٫8
گلستان	41٫2	46٫7	34٫9	50٫6	57٫4	40٫7
گیلان	32٫6	48٫3	32٫9	43٫9	62٫9	35٫3
لرستان	36	42٫6	34٫7	47٫7	48٫9	49٫4
مازندران	42٫3	39	43	52٫2	51٫4	46٫3
مرکزی	39٫9	29٫8	51٫1	48٫8	40٫8	56٫9
هرمزگان	57	37٫7	42	52٫9	46	51٫8
همدان	39	34٫8	46٫6	48٫1	47٫7	50٫1
یزد	58٫2	37٫9	48٫9	66٫5	48٫7	49٫1

در نمودار 3، سهم آقای مسعود پزشکیان را از آرای اخذشده طی مرحله اول و دوم انتخابات در استان‌های کشور نمایش داده‌ایم. کدگذاری رنگی برای نمودارهای 3 و 4 یکسان است، بنابراین رنگ‌های یکسان نشان‌دهنده درصدهای یکسانی است.

چه با بررسی جدول 4 و چه از طریق مقایسه نمودار 3 به‌وضوح می‌بینید که رأی مسعود پزشکیان در سراسر کشور پراکنده است و منحصر به منطقه خاصی نیست. آقای پزشکیان در مرحله دوم انتخابات توانست نزدیک به 6 میلیون رأی بیشتر را از سراسر کشور به سوی خود جذب کند و این موضوع از تغییر رنگ استان‌ها آشکارا دیده می‌شود.

در نمودار 4، سهم آرای آقای سعید جلیلی را طی مراحل اول و دوم انتخابات ریاست‌جمهوری در استان‌های کشور نشان داده‌ایم. توجه داشته باشید که آرای خارج از کشور در این نمودار به نمایش درنیامده است.

بالاترین درصدهای سعید جلیلی در دو مرحله انتخابات، 67٫4٪ (قم، مرحله 2) و 66٫5 (خراسان جنوبی، مرحله 2) است درحالی‌که رأی پزشکیان در سیستان و بلوچستان (67٫6٪، مرحله 2) که ششمین استان از نظر درصد رأی پزشکیان است و در جنوب‌شرقی کشور واقع شده، بالاتر از بیشترین درصد رأی سعید جلیلی در سراسر کشور است.

در جدول 5، تغییر آرای پزشکیان و جلیلی از مرحله اول به دوم؛ افزایش مشارکت از مرحله اول به دوم و مجموع آرای محمدباقر قالیباف و مصطفی پورمحمدی را به همراه کاهش آرای باطله کنار هم گذاشته‌ایم. آرای خارج از کشور در این جدول ذکر نشده است.

جدول 5- مقایسه افزایش آرای نامزدها، مشارکت و سبد قالیباف-پورمحمدی-باطله

استان	افزایش رأی پزشکیان	افزایش رأی جلیلی	افزایش مشارکت	قالیباف+پورمحمدی +تغییر آرای باطله
آذربایجان شرقی	605106	47190	577029	75267
آذربایجان غربی	308508	44882	279488	73902
اردبیل	183487	37853	177584	43756
اصفهان	274877	212492	302077	185292
البرز	180242	97641	153887	123996
ایلام	60161	40169	63574	36756
بوشهر	75692	60854	85694	50852
تهران	847672	608345	706273	749744
چهارمحال و بختیاری	64313	66655	86614	44354
خراسان جنوبی	34384	58437	36388	56433
خراسان رضوی	424948	481666	422190	484424
خراسان شمالی	67790	73711	60541	80960
خوزستان	280851	289117	362010	207958
زنجان	100922	52368	96275	57015
سمنان	37573	40496	35316	42753
سیستان و بلوچستان	211413	99675	207313	103775
فارس	350866	222273	409814	163325
قزوین	101153	57603	97870	60886
قم	58757	79240	60553	77444
کردستان	91352	31107	72323	50136
کرمان	149779	296002	205806	239975
کرمانشاه	183623	80583	173114	91092
کهگیلویه و بویراحمد	51288	97951	90134	59105
گلستان	141316	89367	135314	95369
گیلان	238242	95212	225983	107471
لرستان	124775	171235	183157	112853
مازندران	260839	152877	254064	159652
مرکزی	91751	84131	101878	74004
هرمزگان	100982	115672	119836	96818
همدان	140030	89566	138393	91203
یزد	88054	42177	84514	45717
مجموع	5930746	4016547	6005006	3942287

در مرحله اول انتخابات، نزدیک به 1 میلیون رأی باطله/سفید و 3٫6 میلیون رأی به سبد قالیباف و پورمحمدی ریخته شد. در مرحله دوم حدود 350هزار رأی از آرای باطله/سفید کاسته شد که طبیعتا به یکی از دو نامزد رقیب، یعنی پزشکیان یا جلیلی اختصاص یافته است. ستون «قالیباف+پورمحمدی+اختلاف آرای باطله» توزیع حدود 3 میلیون و 383هزار رأی محمدباقر قالیباف، حدود 206 هزار رأی مصطفی پورمحمدی و حدود 353هزار رأی باطله مرحله اول در استان‌های مختلف است که علی‌القاعده در مرحله دوم به سبد یکی از دو نامزد ریخته شده.

تحلیل اینکه آرای آن 4 میلیون رأی نامشخص مرحله اول (سبد قالیباف-پورمحمدی-باطله) چگونه بین پزشکیان و جلیلی تقسیم شده است، کار ساده‌ای نیست؛ اما چند سناریو می‌توان برای آن بررسی کرد.

سناریو 1: تمام آرای قالیباف به سبد جلیلی ریخته شده است

طرفداران سعید جلیلی معتقدند که اگر محمدباقر قالیباف انصراف می‌داد، تمام سبد رأی او به جلیلی اختصاص پیدا می‌کرد و آن‌ها می‌توانستند انتخابات را در همان مرحله اول ببرند. اگر فرض کنیم تمام آرای قالیباف به سبد جلیلی روانه شده باشد، آنگاه از 4 میلیون رأی اضافه‌ای که جلیلی در مرحله دوم کسب کرده، 3 میلیون و 400هزار رأی از طرفداران قالیباف حاصل شده و آقای جلیلی از مجموع 6 میلیون رأی جدید در مرحله دوم، فقط 600هزار رأی جذب کرده است؛ به بیان دیگر، حدود 90 درصد افرادی که در مرحله دوم مشارکت کرده‌اند، به آقای پزشکیان رأی داده‌اند. اعداد که دروغ نمی‌گویند!

از سوی دیگر، در 18 استان کشور، افزایش آرای پزشکیان در مرحله دوم بیشتر از افزایش مشارکت (تعداد) بوده و این بدان‌معنی است که در این 18 استان، دست‌کم بخشی از آرای قالیباف و باطله مرحله اول به سبد پزشکیان ریخته شده است. این سهم آرا نشان می‌دهد که تمام یا حتی بخش عمده‌ای از آرای قالیباف به سبد جلیلی روانه نشده؛ پس سناریو 1 نادرست است!

سناریو 2: الگوی مشابه توزیع آرای جدید و سبد قالیباف-پورمحمدی-باطله

می‌توان فرض کرد که نسبت آراء افزایش‌یافته بین پزشکیان و جلیلی در هر استان، در آرای مرحله‌دومی‌ها و هم‌چنین سبد آرای قالیباف-پورمحمدی-باطله یکسان است. یعنی چه؟

مثلا در آذربایجان شرقی طی مرحله دوم، پزشکیان 605هزار رأی و جلیلی 47 هزار رأی بیشتر کسب کرده‌اند (تقریبا نسبت 13 به 1)؛ بنابراین می‌توان گفت تقریبا از هر 14 نفر در آذربایجان شرقی، 13 نفر به پزشکیان و 1 نفر به جلیلی رأی داده‌اند. با این حساب، از آن 75هزار نفر سبد «قالیباف+پورمحمدی+باطله» حدود 5 هزار نفر و از 577هزار نفر افزایش مشارکت هم حدود 42هزار نفر به سعید جلیلی رأی داده‌اند که روی هم می‌شود 47هزار نفر.

توجه داشته باشید که این برآورد، تخمینی است و برای آن‌که بتوان سناریوی بهتری ارائه داد، به داده‌های بیشتری نیاز است. با این توصیف، می‌توان جدول 6 را با سهم تقسیم آرا در مرحله دوم ارائه داد. نمودار بر حسب افزایش خطای پیش‌بینی مرتب شده است.

جدول 6- مقایسه پیش‌بینی سناریو 2 با آمار واقعی

استان	افزایش رأی پزشکیان	افزایش رأی جلیلی	کل افزایش آرا در مرحله 2	سهم پزشکیان (٪)	سهم جلیلی (٪)	برآورد رأی پزشکیان	درصد خطا
آذربایجان شرقی	605106	47190	652296	93	7	605106	0
آذربایجان غربی	308508	44882	353390	87	13	308508	0
اردبیل	183487	37853	221340	83	17	183487	0
ایلام	60161	40169	100330	61	39	61420	2
همدان	140030	89566	229596	66	34	151160	8
قزوین	101153	57603	158756	58	42	92425	-9
زنجان	100922	52368	153290	60	40	91917	-9
تهران	847672	608345	1456017	65	35	944410	11
البرز	180242	97641	277883	56	44	156727	-13
خوزستان	280851	289117	569968	42	58	240255	-14
بوشهر	75692	60854	136546	64	36	87002	15
سیستان و بلوچستان	211413	99675	311088	55	45	172446	-18
اصفهان	274877	212492	487369	68	32	331212	20
مازندران	260839	152877	413716	49	51	203858	-22
گلستان	141316	89367	230683	47	53	108126	-23
چهارمحال و بختیاری	64313	66655	130968	61	39	80231	25
خراسان رضوی	424948	481666	906614	34	66	304615	-28
سمنان	37573	40496	78069	34	66	26829	-29
یزد	88054	42177	130231	48	52	62677	-29
فارس	350866	222273	573139	43	57	244034	-30
گیلان	238242	95212	333454	48	52	159750	-33
کردستان	91352	31107	122459	49	51	60135	-34
کهگیلویه و بویراحمد	51288	97951	149239	47	53	69560	36
مرکزی	91751	84131	175882	75	25	131205	43
لرستان	124775	171235	296010	61	39	180536	45
هرمزگان	100982	115672	216654	68	32	146488	45
خراسان شمالی	67790	73711	141501	69	31	98343	45
کرمانشاه	183623	80583	264206	37	63	97871	-47
قم	58757	79240	137997	63	37	87004	48
کرمان	149779	296002	445781	52	48	232547	55
خراسان جنوبی	34384	58437	92821	71	29	66318	93

ستون خطا در انتهای جدول، انحراف مقادیر پیش‌بینی‌شده را با مقادیر اصلی نشان می‌دهد. جز برای استان‌های آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل و ایلام، خطای این پیش‌بینی بالای 5٪ است که انحراف زیادی را نمایش می‌دهد. پس می‌توان گفت که سناریو 2 فقط با مشاهدات در چهار استان آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل و ایلام سازگاری دارد که البته دلیل عمده‌اش، درصد بسیار بالای آرای پزشکیان و درصد بسیار پایین آرای جلیلی است.

سناریو 3: آرای باطله در سبد پزشکیان، تقسیم مابقی به نسبت استانی

از آنجایی‌که خاستگاه آرای سعید جلیلی با رأی سفید یا باطله در انتخابات مخالفت جدی دارد، می‌توانیم فرض کنیم آن 353هزار آرای باطله مرحله اول که در مرحله دوم کاهش یافت، همگی به سبد مسعود پزشکیان ریخته شده است. حال آرای مشارکت مرحله دوم را به همراه سبد قالیباف-پورمحمدی، با نسبتی که در سناریو 2 مطرح شد، تقسیم می‌کنیم. شرح این جدول مفصل‌تر از آن است که در اینجا به آن بپردازیم، اما محاسبات نشان می‌دهد که خطای پیش‌بینی این مدل با واقعیت در همه استان‌ها کمتر از 5٪ است و می‌توان کلیات آن را برای چنین رویداد اجتماعی پیچیده‌ و بزرگ‌مقیاسی پذیرفت.

بدیهی است که تعیین جزئیات دقیق‌تر در این مدل به داده‌های بیشتری نیاز دارد؛ اما در نگاهی کلی می‌توان گفت که در مقیاس کشوری، 58٪ از آرای سبد قالیباف-پورمحمدی به نفع پزشکیان و مابقی (42٪) به سوی جلیلی تغییر کرده است. همین نسبت 58٪ به 42٪ در آرایی که فقط مرحله دوم شرکت کردند، دیده می‌شود.

به نظر می‌رسد در مرحله دوم انتخابات، سبد کشوری آرای پزشکیان و جلیلی مطابق جدول 7 پر شده باشد.

جدول 7- ترکیب سبد آرای نامزدها در مرحله دوم، بر اساس سناریوی 3

شرح	مسعود پزشکیان	سعید جلیلی
آرای مرحله 1	10416000 (43٪ مرحله اول)	9473000 (39٪ مرحله اول)
باطله یا سفید مرحله 1	353000 (35٪ آرای سفید)	0
سبد قالیباف-پورمحمدی	2086000 (58٪ سبد)	1504000 (42٪ سبد)
مشارکت مرحله 2	3489000 (58٪ رأی جدید)	2516000 (42٪ رأی جدید)
مجموع	16344000 (54٪ کل آرا)	13493000 (44٪ کل آرا)
واقعی	16384000	13538000
درصد خطا	0٫2 ٪	0٫3 ٪

پزشکیان: 10 میلیون و 416هزار نفری که در مرحله اول به پزشکیان رأی داده بودند، دوباره به او رأی دادند. 58 درصد از افرادی که در مرحله اول به محمدباقر قالیباف یا مصطفی پورمحمدی رأی داده بودند، یعنی 2 میلیون و 86 هزار نفر به پزشکیان رأی دادند. از جمع افرادی که در مرحله اول رأی باطله یا سفید به صندوق ریخته بودند، 353هزار نفر به پزشکیان رأی دادند و درنهایت از جمع افرادی که فقط در مرحله دوم پای صندوق‌های رأی آمدند، 3 میلیون و 489هزار نفر به پزشکیان رأی دادند.

جلیلی: 9 میلیون و 473هزار نفری که در مرحله اول به سعید جلیلی رأی داده بودند، در مرحله دوم نیز رأی خود را تکرار کردند. 42 درصد از سبد آرای قالیباف-پورمحمدی یعنی 1٫5 میلیون نفر به جلیلی رأی دادند. از آرای سفید و باطله مرحله اول، رأیی نصیب جلیلی نشد و درنهایت از جمع افرادی که فقط در مرحله دوم پای صندوق رأی آمدند، 2٫5 میلیون نفر به جلیلی رأی دادند.

سهم تشکیل‌دهنده این سبدها در نمودار 5 رسم شده است.

توجه داشته باشید آنچه ارائه شد، صرفا مدل‌سازی بر اساس داده‌های منتشرشده است، ضمن آن‌که حدود 90هزار رأی خارج از کشور (مرحله دوم) در این مدل‌سازی وارد نشده است.

با این تفاصیل و بر اساس سناریو 3، می‌توان روند جذب آراء را در چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری 1403 بر اساس نمودار 6 روایت کرد. این نمودار که به «سانکی» معروف است، بیشتر در بررسی‌های مالی و جریان پول مورداستفاده قرار می‌گیرد، اما روند آراء را نیز به شکل زیبایی نمایش می‌دهد.

توجه: با کلیک روی نمودار زیر به نمودار تعاملی جریان انتخابات هدایت می‌شوید. با نگه داشتن نشانگر ماوس روی هر جریان، مقدار آرا و جهت آرا برای شما به نمایش در می‌آید.

در سمت چپ، استان‌های کشور و تعداد رأی‌دهندگان را در مرحله دوم می‌بینید. از هر استان، چند جریان خارج شده که آرای مرحله اول انتخابات به سوی «پزشکیان، مرحله 1»، «قالیباف»، «پورمحمدی»، «سفید، مرحله 1» و «جلیلی، مرحله 1» رسم شده است. با توجه به مدل 3 آرای «پزشکیان، مرحله1» و «جلیلی، مرحله 1» بدون تغییر به مرحله2 (سمت راست تصویر) سرازیر شده است.

آرایی که در مرحله دوم وارد کارزار شدند، از 3 بخش تشکیل می‌شود:

• آرای قالیباف و پورمحمدی در «پورمحمدی+قالیباف» تجمیع شده و 58٪ آن به سوی «پزشکیان، مرحله2» و 42٪ مابقی به سوی «جلیلی، مرحله2» جریان یافته است.
• از آرای «سفید مرحله 1»، 350هزار رأی به سبد پزشکیان رفته و مابقی کماکان رأی سفید انداخته‌اند.
• از آرای تازه‌ای که فقط در مرحله دوم انتخابات وارد شدند، جریان‌هایی به سوی «پزشکیان، مرحله 2» و «جلیلی، مرحله 2» هدایت شده است.

شایان ذکر است که الگوریتم رسم نمودار، ترتیب استان‌ها را در این نمودار به شکل خودکار تنظیم کرده و هرچند نزدیک به ترتیب الفبایی است، اما تغییرات متناسب با حجم جریان‌ها و زیبایی نمودار در آن ایجاد شده است.

5454