عصر ایران - فلسفه یکی از جذاب‌ترین و تأثیرگذارترین شاخه‌های علوم انسانی است . مطالعه فلسفه فقط درباره نظریه‌های انتزاعی نیست، بلکه به ما کمک می‌کند تا بهتر فکر کنیم، پرسش‌های عمیق‌تری بپرسیم و دنیای اطرافمان را بهتر درک کنیم.
فلسفه یعنی کنجکاوی درباره‌ی بزرگ‌ترین سوال‌های زندگی. سوال‌هایی مثل:
ما چرا اینجا هستیم؟
زندگی چه معنایی دارد؟
حقیقت چیست؟
از کجا بدانیم چیزی که فکر می‌کنیم درست است؟
روش درست اندیشیدن و درست زندگی کردن چیست؟
فلاسفه کسانی هستند که درباره‌ی این سوال‌ها عمیق فکر می‌کنند، استدلال می‌آورند و به دنبال پاسخ‌های منطقی می‌گردند. اما نکته جالب اینجاست که فلسفه فقط پیدا کردن جواب نیست، بلکه پرسیدن سوال‌های بهتر و نگاه کردن به دنیا از زاویه‌های جدید است. دنیای امروز، حتی در سطح سیاست گذاری های کلان بین المللی نیز متاثر از فلسفه های حاکم بر جوامع و ذهن سیاستمداران است. پس فلسفه، پدیده ای انتزاعی و محدود به کتاب ها نیست و به طور جدی بر زندگی جمعی و فردی ما تاثیر گذار است.
واقعیت این است که همه‌ی ما هر روز، حتی بدون اینکه متوجه شویم، درگیر فلسفه‌ایم. وقتی درباره‌ی درستی و نادرستی یک کار فکر می‌کنیم، وقتی درباره‌ی آینده و هدف‌هایمان تصمیم می‌گیریم، یا حتی وقتی می‌خواهیم بفهمیم چرا بعضی چیزها عادلانه نیستند، داریم مثل یک فیلسوف فکر می‌کنیم.
فلسفه یعنی یاد گرفتنِ بهتر فکر کردن. یعنی بتوانیم باورهایمان را بررسی کنیم، دلیل بیاوریم، سوال بپرسیم و جواب‌های سطحی را راحت قبول نکنیم.
پس اگر تا حالا به این چیزها فکر کرده‌اید، یعنی شما هم یک فیلسوف هستید ، بدون آن که خود بدانید. فقط باید عمیق تر شوید و به افکارتان انسجام دهید. اما چگونه این کار را بکنیم؟ و اساساً از کجا شروع کنیم. اگر واقعاً می خواهید با فلسفه آشنا شوید، چند سطر زیر به شما کمک می کند مسیر درستی را برای یادگیری فلسفه پیدا کنید.
1. چرا می‌خواهید فلسفه بخوانید؟
قبل از اینکه سراغ کتاب‌ها و نظریات پیچیده بروید، کمی فکر کنید: چرا به فلسفه علاقه‌مند شده‌اید؟
آیا دوست دارید اصول اساسی تفکر و هستی را درک کنید؟
آیا می‌خواهید مسائل دینی، اخلاقی یا اجتماعی را از دید فلسفی بررسی کنید؟
یا شاید فقط کنجکاو هستید که ببینید فلاسفه بزرگ دنیا درباره زندگی چه گفته‌اند؟
شاید هم هیچ کدام از این گزاره ها درباره شما صدق نمی کند و درگیر سرگشتگی فکری هستید و سوال تان این است که اساساً چه سوالی باید بپرسید؟
اگر درگیر این قبیل سوالات هستید، به طور آشکاری استعداد یادگیری فلسفه را دارید؛ تبریک می گوییم و منتظر اولین کتاب فلسفی تان در چند سال آینده هستیم.
2. از مفاهیم پایه شروع کنید
فلسفه پر از اصطلاحات و مفاهیم پیچیده است، اما اگر پایه را درست یاد بگیرید، در ادامه کار راحت‌تر خواهد شد.
✔ برای شروع، کتاب‌هایی که فلسفه را به زبان ساده توضیح داده‌اند گزینه‌های خیلی خوبی هستند. مثلاً:
- «دنیای سوفی» از یوستین گاردر (داستانی جذاب درباره تاریخ فلسفه)
- «فلسفه برای همه» (یک راهنمای مقدماتی برای ورود به دنیای فلسفه)
- و کتاب های متعددی که با نام «فلسفه به زبان ساده» و نظایر این منتشر شده است
✔ همچنین می‌توانید درباره سوالات اساسی فلسفه جستجو کنید: حقیقت چیست؟ آیا اراده‌ی آزاد داریم؟ زندگی چه معنایی دارد؟
3. فلسفه شرق یا غرب؟ انتخاب با شماست!
فلسفه فقط به یک مکتب فکری محدود نمی‌شود. بسته به علاقه‌تان، می‌توانید یکی از مسیرهای زیر را انتخاب کنید:
فلسفه غرب: اگر دوست دارید از پایه با نظریات فلسفی آشنا شوید، افلاطون، ارسطو و کانت شروع خوبی هستند.
فلسفه شرق: اگر به شرق علاقه دارید، فلسفه‌های بودایی، کنفوسیوسی می‌توانند گزینه‌های شما باشند.
فلسفه اسلامی: ابن سینا، سهروردی و ملاصدرا از برجسته‌ترین فلاسفه اسلامی هستند. اگر این حوزه برایتان جذاب است، مطالعه آثار مرتضی مطهری - مانند کتاب منطق و فلسفه - و دیگر متفکران معاصر هم مفید خواهد بود.
نکته مهم: حتما از ترجمه های معتبر و موثق استفاده کنید؛ مشورت قبل از تهیه کتاب ها یادتان نرود، ولو با کتابفروشی که کتاب شناس هم هست.
4. از اصطلاحات سخت نترسید!
در برخورد اول، واژه‌هایی مثل اگزیستانسیالیسم، ماتریالیسم یا پدیدارشناسی ممکن است ترسناک به نظر برسند، اما لازم نیست همه چیز را یک‌باره یاد بگیرید. کم‌کم با این مفاهیم آشنا شوید و سعی کنید هر کدام را به زبان ساده برای خودتان توضیح دهید.
5. از منابع آنلاین غافل نشوید
یکی از بهترین راه‌های یادگیری فلسفه، استفاده از منابع آنلاین است. همچنین، پادکست‌ها و ویدیوهای مرتبط هم برای یادگیری فلسفه بسیار مفیدند. سخنرانی های افراد اندیشمند را هم گوش کنید. فقط حواس تان باشد که هر سایت و صفحه ای را بدون مطالعه درباره نویسندگانش و سخنرانان دنبال نکنید. ابتدا درباره اصالت علمی کسانی که در این باب تولید محتوا می کنند، تحقیق کنید و سپس وارد مطالعه مطالب شان شوید. فضای مجازی پر است از نوشته های پرطمطراق ولی پوچ افراد کم دانشی که خود را فیلسوف و اندیشمند جا می زنند. در دام اینان نیفتید.
6. سوال بپرسید و گفتگو کنید
فلسفه فقط خواندن نیست، بلکه یک گفتگوی فکری است. درباره موضوعاتی که یاد می‌گیرید با دیگران بحث کنید. حتی اگر کسی در اطرافتان علاقه‌ای به فلسفه ندارد، می‌توانید در فروم‌های آنلاین شرکت کنید یا ویدیوهای مناظره‌های فلسفی را ببینید. سعی کنید به موضوعات، از زوایای جدید بنگرید. یا آنچه قطعی و مسلم می دانید را به عنوان یک منتقد زیر سوال ببرید و مجدداً درباره اش بیندیشید و برای رد یا قبول مجدد آن، استدلال کنید. این ها تمرین های فکری خوبی هستند.
سخن پایانی
یادگیری فلسفه یک سفر فکری هیجان‌انگیز است. نیازی نیست که همه چیز را یک‌باره یاد بگیرید؛ فقط کافی است کنجکاو باشید و از پرسیدن سوالات جدید نترسید. کم‌کم خواهید دید که نگاهتان به دنیا عمیق‌تر شده و طرز فکرتان تغییر کرده است و بر دامنه واژگان تان افزوده شده است.
