اجل حتمی

در قرآن مجید دو نوع اجل معرفی شده است:

1 اجل مسمی.

2 اجل (بطور مطلق) .

مفسران درباره این دو نوع اجل، بحثهای زیادی دارند ولی آنچه که از مطالعه مجموع آیات به دست می آید این است که مقصود از «اجل مطلق» عمر طبیعی نوع موجودات است.بدین معنی که در عمر و بقاء نوع پدیده ها نقطه ای وجود دارد که پایان عمر آن نوع است.مثلا عمر طبیعی برای انسان (می گویند 120 سال است) که تجاوز از این حد نادر و کمیاب است و مقیاس قضاوت نیست همچنان که برای پدیده هائی که بشر به دست خود می سازد یک عمر محدودی است ساختمانی که با آهن ساخته شود عمر طبیعی دارد در حالی که ساختمانی که با بتون ساخته شود عمر طبیعی دیگر، و همچنین است سیل بندهائی که بشر برای جلوگیری از هدر رفتن آب در تنگه های کوهها می سازد برای خود عمر ویژه ای دارند. ولی آنچنان نیست که هر پدیده ای از این عمر طبیعی بهره بگیرد و چه بسا عوامل شکننده، آن را از طی این راه طبیعی باز می دارد، و در نیمه راه مرگ او فرا می رسد این نوع از اجل را «اجل مسمی» می نامند چون تنها خدا از سرنوشت همه انسانها آگاه است یادآور می شود که «اجل مسمی» در نزد او است یعنی بشر می تواند از اجل مطلق آگاه شود اما هرگز از «اجل مسمی» که لحظه مرگ حتمی است آگاه نخواهد بود.

البته بحث کامل درباره اجلهای حتمی و غیر حتمی نیاز به رساله جداگانه ای دارد، در این جا به همین اندازه اکتفا می شود.

بنابراین اجل مطلق با قابلیت نوع پدیده سنجیده می شود، در حالی که اجل مسمی، به فرد، با تمام خصوصیاتی که با توجه به آنها مرگ در کمین او است، نسبت داده می شود.