گزارشی از گروه فقه سیاسی پژوهشکده اندیشه سیاسی اسلام

گروه پژوهشی «فقه سیاسی » یکی از سه گروه اصلی پژوهشکده اندیشه سیاسی اسلام وابسته به مرکز مطالعات و تحقیقات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است.پژوهشکده در سال 1373 به منظور باز پژوهی، تبیین، نظریه پردازی و تدوین اندیشه سیاسی اسلام راه اندازی شد و در نظر دارد با بررسی اندیشه سیاسی اسلام، زوایای پنهان آن را آشکار کند و کارآمدی آن را در حوزه های نظری و عملی نشان دهد.مهم ترین اهداف و ضرورت های تاسیس پژوهشکده عبارتند از:

1.تبیین بنیان های نظری اندیشه سیاسی اسلام;

2.باز پژوهی و نقد و ارائه زوایای تاریک تاریخ اندیشه سیاسی اسلام به ویژه شیعه;

3.فراهم کردن منابع لازم برای پی ریزی اندیشه سیاسی قابل ارائه در سطح جهانی با توجه به منابع اصیل اسلامی;

4.زمینه سازی فکری در جهت تحقق کامل حکومت اسلامی;

5.نشان دادن قدرت تحلیل و اجتهاد سیاسی علمای مسلمان;

6.معرفی مکتب حیات بخش اسلام از نظر غنای سیاسی;

7.نظریه پردازی در حوزه های فلسفی، کلامی و فقهی اندیشه سیاسی اسلام;

8.مطالعه تطبیقی اندیشه سیاسی اسلام با سایر مکاتب سیاسی.

گروه پژوهشی فقه سیاسی در کنار گروه های پژوهشی فلسفه سیاسی و علم سیاست، موظف به تحقق اهداف یادشده است وبرای این منظورکارخودرادرچهارحوزه زیرسامان داده است:

1.تاریخ فقه و حقوق سیاسی;

2.موضوعات فقه و حقوق سیاسی;

3.روش شناسی در حوزه فقه و حقوق سیاسی;

4.باز نویسی میراث فقه سیاسی.

با عنایت به ضرورت ها و اهداف شکل گیری پژوهشکده و گروه فقه سیاسی، اهداف پژوهشی گروه مذکور چنین است:

1.تبیین اندیشه سیاسی فقها به شکل تک نگاری و دوره ای;

2.نظریه پردازی در حوزه های فقه سیاسی و مطالعات تطبیقی در حوزه فقه سیاسی مذاهب اسلامی;

3.روش شناسی در حوزه فقه سیاسی و تلاش برای ارائه روش های روزآمد و کارآمد;

4.نقد و ارزیابی نظریه های جدید بر اساس آموزه های اسلامی.

یکی از عرصه های مورد توجه در گروه فقه سیاسی، تدوین و تبیین اندیشه سیاسی فقیهان شیعه به صورت تک نگاری است.بدین منظور تا کنون گام های بلندی برداشته شده و اندیشه سیاسی بیش از بیست تن از فقیهان شیعه در دوره های مختلف به ویژه دوره نخست غیبت و عصر صفوی پژوهش و نگارش شده است.برخی از این پژوهش ها، منتشر شده است.تعدادی از این پژوهش ها مانند فیض کاشانی، علامه حلی، محقق حلی، شهید اول و شهید ثانی در دست چاپ هستند و تعدادی نیز مراحل حروف نگاری، ویرایش و مقابله را می گذرانند.

حوزه دیگر فعالیت گروه فقه سیاسی، مباحث بنیادی و روشی است که در آن مباحثی مانند چیستی فقه سیاسی و قواعد فقه سیاسی در دست تحقیق و نگارش می باشد.

بخش دیگر فعالیت ها مربوط به موضوعات فقه سیاسی است; مباحثی نظیر ولایت فقیه، شرایط رهبری، آرای عمومی، آزادی و گستره آن در فقه، حقوق اقلیت ها، رابطه فرد و دولت، امر به معروف و نهی از منکر، انفال و ثروت های عمومی، مساله ارتداد و احکام آن و حقوق مخالفان در این بخش قرار می گیرد.بحث «حقوق اقلیت ها» ویرایش، حروف نگاری و مقابله شده و در دست نشر است و برخی موضوعات نظیر آزادی و حدود آن در فقه در مرحله تحقیق و نگارش می باشد.

از دیگر فعالیت های گروه فقه سیاسی، تصحیح و احیای آثار سیاسی اندیشمندان و فقیهان شیعه است.کتاب میزان الملوک نوشته سید جعفر کشفی، از نخستین آثاری است که در این گروه تصحیح، احیا و منتشر شده است.همچنین روضة الانوار عباسی تالیف محقق سبزواری وتحفة الملوک نوشته سیدجعفرکشفی نیز تصحیح و احیا شده و در دست چاپ است.

گفتنی است بخش هایی از تحقیقات انجام شده در این گروه به صورت مقالات مستقل در برخی نشریات علمی - تخصصی به چاپ رسیده است که می توان به نشریات حکومت اسلامی، علوم سیاسی، قبسات و...اشاره کرد.

×) دانش آموخته حوزه علمیه قم و پژوهشگر پژوهشکده اندیشه سیاسی اسلام.