برگزیدگان لیاقت
تذکره خوانی احوالات امامان معصوم(ع) اندیشه را به سوی توانایی ها و ظرفیتهای وجودی آنان رهنمون می سازد و نشان می دهد امامان، اگر مایه های بزرگی و عظمت را از پدرانشان به ارث برده اند اما سعی و تلاش آنها برای تبدیل این قوا به فعلیت امامت، خستگی ناپذیر و برای دیگران جانکاه و توانفرسا بوده است. آنان لیاقت امامت را در سعه وجودی خویش با اراده ای بزرگ و همتی سترگ از پس عمل های صالح بسیار کسب کردند و مهر تصویب خداوند را بر سینه نشاندند.
کودکی امام حسن عسگری(ع)
حضرت امام حسن عسگری(ع) به روایت مشهور در هشتم ربیع الثانی در سال 232 هجری قمری متولد شدند. پدر بزرگوار ایشان حضرت هادی(ع) امام دهم شیعیان است.
تذکره نویسان به علت اوضاع سیاسی اجتماعی و مشکلات امنیتی آن زمان در تاریخ دقیق تولد حضرتش اختلاف دارند و محل تولد امام را نیز هم در مدینه و هم در سامرا ذکر کرده اند.
نام، کنیه و القاب امام حسن عسگری(ع)
امام هادی(ع) نام «حسن» را به یاد مظلومیت برادر جد بزرگوارشان مظلوم صلح و حماسه امام حسن مجتبی(ع) بر روی فرزند نهاد.
کنیه امام ابومحمد است و القاب حضرتش که نشانه های خصوصیات اخلاقی و صفات حسنه امام فرهیختگان می باشد به نام های، خالص، هادی، عسگری، زکی، خاص، صامت، سراج و تقی است. این ویژگی ها در طول عمر پربرکت حضرت، در ایشان تجلی بیشتری داشت از این رو مردم صادقانه ایشان را به چنین القابی می خوانده و می خوانند.
امام تربیت یافته مکتب رسول
امامان نور، در دامان هدایت پدرانشان، توشه ایمان گرفته و ریشه از استواری و متانت گرفتند و با تربیت صحیح، و تلاش مضاعف خود دو بال پرواز علم و عمل را مبتنی بر تقوا، بدست آوردند. آنان در سعی و تلاش خویش سینه ای به وسعت تحمل همه جهانیان یافتند و در مقام صبوری و علم الهی علمدار هدایت ابناء بشر گردیدند. امام حسن عسگری(ع) نمونه ای از تلاش در لوای عمل صالح، تا رسیدن به افق بلند امامت اند.
ژرف اندیشی امام در کودکی
روزی شخصی کودکی را می بیند که در کنار کودکی دیگر می گوید. او فکر می کند شاید گریه کودک به خاطر نداشتن اسباب بازی است و رو به کودک کرده؛ و به او وعده خرید اسباب بازی می دهد. کودک می گوید، ما را برای بازی نیافریده اند. مرد با تعجب سؤال می کند. پس ما برای چه آفریده شده ایم. کودک که حسن پسر امام هادی است در جواب می گوید: «برای دانش و پرستش». مرد مجددا می پرسد از کجا چنین می گویی امام حسن می گوید: «افحسبتم انما خلقناکم بحثا» آیا گمان کرده اید ما شما را بیهوده آفریده ایم. مرد با حیرتی افزون تر گفت: تو کودکی هستی که در تو گناهی نیست. امام فرمود: «از من فاصله بگیر(ما را به حال خود بگذار)» مادرم را دیدم که با چوبهای بزرگ آتش می افروخت، لکن موفق نمی شد تا آن که از چوبهای کوچک استفاده کرد و من می ترسم از چوبهای کوچک جهنم باشم.
زمزمه عارفانه امام در نماز
«امام در بخشی از قنوت نمازشان با خدای خویش چنین راز و نیاز می کنند.
ای آنکه فروغش تیرگیها را می پوشاند.
ای آنکه پرتو قدسش دره های هولناک را روشن می کند.
ای آنکه اهل زمین و آسمانها در برابر او خاشع هستند.
ای آنکه هر ستمگر متکبری در برابرش سرافکنده است.
ای آگاه به ضمایر پنهان؛
دانش و رحمت تو همه را فرا گرفته؛
پس تائبان و روندگان راهت را بیامرز و آنان را از عذاب دوزخ حفظ کن. در انجام وعده ات شتاب کن که تو خلف وعده نمی کنی.
پروردگارا! نیرنگ بازان را هرچه زودتر هلاک کن و آنان را در بدترین سرا به شوم ترین عاقبت دچار ساز.
داناترین زیرآسمان
امام سرآمد همه خوبیهاست. امام در صفات حمیده و توانایی های لازم هدایت بشری بی همانند بود. او در علم و دانش چونان خورشید می درخشید و به یگانه بودن امام، همگان معترف بودند. اگر ما متهم به حبّ امام هستیم که همه چیز را در او برجسته می کنیم اما یقینا مسیحیان چنین نمی کنند. «بختیشوع» پزشک مسیحی به شاگرد خود «بطریق» می گوید: «ابن الرضا» داناترین کسی است که زیر گنبد آسمان زندگی می کند پس مبادا درباره دستورات او سستی کنی و یا به او اعتراض نمایی...
بخشش امام حسن عسگری(ع)
امام حسن عسگری(ع) در بخشش، آنچه را طلب می کردند بی کم و کاست می بخشیدند. «محمد بن ابراهیم» می گوید: من امام را نمی شناختم و ایشان را ندیده بودم اما وصف بخششهای ایشان را من و پدرم شنیده بودیم در میان راه پدرم با خود گفت: چقدر خوب است امام به ما پانصد درهم عطا کنند و من هم با خود گفتم: ای کاش به من نیز سیصد درهم ببخشند. وقتی به خانه امام وارد شدیم، امام به پدرم گفتند: ای علی چرا تاکنون به پیش ما نیامدی... و هنگامی که می خواستیم از منزل امام خارج شویم، غلام امام به پدرم و به من کیسه ای داد که در یکی پانصد درهم و در دیگری سیصددرهم بود و موارد خرج آن را همانگونه که خود اندیشیده بودیم، غلام به ما متذکر شد.
کرامت امام
تاریخ گواه صادقی بر کرامتهای امام حسن عسگری(ع) است. اسماعیل بن محمد عباسی می گوید: نزد امام حسن عسگری از تنگدستی خویش شکایت کردم و سوگند خوردم. امام فرمودند: «آیا نام خدا را به دروغ به زبان می آوری و سوگند ناروا می خوری در حالی که دویست دینار پنهان کرده ای؟» من این سخن را برای محروم کردن تو از بخشش به زبان نمی آورم...» و توسط غلام خویش صد دینار به من دادند سپس فرمودند: «دینارهایی که بدانها احتیاج داری نهان کرده ای و برخود حرام می کنی». مدتی گذشت و به آن پول احتیاج پیدا کردم اما هرچه جستجو کردم دینارها را نیافتم تا آنکه فهمیدم پسرم محل آنها را یافته و آنرا برداشته و گریخته است.
امام هم می بخشید هم تفقد می کرد
ابوهاشم می گوید: تنگدست بودم می خواستم مشکلم را با امام حسن عسگری(ع) در میان بگذارم لکن بر اثر شرم و حیا از آن کار خودداری کردم و به منزل رفتم همین که به منزل رسیدم حضرت برایم صد دینار همراه نامه ای فرستاد که در آن نوشته بود «اگر به چیزی نیاز داشتی، خجالت نکش و نترس که هرچه دوست داشته باشی به دست می آوری.»
جوابگویی شبهات
امام در پذیرش دیگران گشاده رو و در بخشش گشاده دست و در جواب سؤال ذهنهای متلاطم، ساحل آرامش و نجات بودند. ابوهاشم می گوید: مردی از امام حسن عسگری درباره علت تفاوت ارث زن و مرد پرسش کرد و گفت که چرا مرد دوبرابر زن ارث می برد؟ حضرت پاسخ دادند: «زیرا بر زنان، نفقه، جهاد و خونبها واجب نیست و بر مرد پرداخت نفقه، خونبهای عاقله، هزینه جهاد و جهاد واجب است.»
کور دلان در قیامت کورند
امام در نامه ای گلایه آمیز به اسحاق می نویسند: «ای اسحاق به تعیین بدان هرکه در حال کوری بمیرد، در آخرت نیز کور و گمراهتر خواهد بود.» ای اسحاق! چشمان، کور نمی گردند بلکه دلهایی که در سینه هاست کور می شود و این سخن خدای متعال در کتاب استوار خود است که در پاسخ ستمگران که می پرسند: «پروردگارا! چرا مرا کور محشور کردی و حال آنکه در دنیا بینا بودم؟ می فرماید: همانگونه که آیات ما را فراموش کردی امروز نیز فراموش می شوی؟»
چرا به تمام آیات خداوند ایمان ندارید
امام در نامه ای توبیخی به اسحاق می فرمایند: «از حق روی گردان شده و به باطل دل می بندید! به نعمت خدا کفر ورزیده و به ناحق می گروید؟ یا آنکه به پاره ای از کتاب خدا ایمان می آورید و به بخشی کفر می ورزید؟! هرکس از شما یا دیگری چنین کند، کیفر او در دنیا خواری و در آخرت عذاب جاودانی خواهد بود و به خدا سوگند خواری بزرگ همین است.» امام چه خوب هشدار داده اند و مهمترین ضعف اعتقادات دینی در امروز نیز از همین نقطه آغاز می گردد.
مهمترین ضعف اعتقادی از نظر امام حسن عسگری(ع)
امام با اشاره به آیه 3 سوره مائده که می فرماید: «امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما به تمامیت رساندم. اسلام را به عنوان دین شما پسندیدم.» با توصیه به ادای حقوق واجب مهمترین ضعف اعتقادی را عدم اطاعت از امام می شمرد و می فرماید: «به تحقیق خداوند به شما دستور داده تا از او و پیامبرش و اولی الامر اطاعت کنید تا خداوند بر ناتوانی سستی و غفلت شما ترحم کند...»
