صنعت داروسازی گیاهی در یک نگاه

فراز و نشیب‌‌های صنعت داروهای گیاهی از زبان دکتر میرفخرایی

مصرف داروهای گیاهی نیازمند فرهنگ‌سازی است

 

زنگ خطر مصرف داروهای شیمیایی مدتی است که به دلیل عوارض جانبی بسیاری که به همراه دارد، به صدا درآمده و اقبال مردم به داروها و گیاهان دارویی روز به روز در حال افزایش است.

یک کهنه کار صنعت داروسازی گیاهی ضمن تایید خطرات مصرف بیش از حد داروهای شیمیایی، بر ضرورت فرهنگ‌سازی مصرف داروهای گیاهی تاکید می‌‌کند.

در ادامه گفتگوی ماهنامه «دنیای سلامت» را با دکتر جعفر میرفخرایی دبیر انجمن تولیدکنندگان داروها و فرآورده‌های گیاهان دارویی، را می‌‌خوانید.

لطفاً درباره پیشینه خود توضیح دهید و اینکه چه شد که در انجمن داروهای گیاهی و فرآورده‌های طبیعی فعال شدید؟

جعفر میرفخرایی هستم متولد 1316. یگانه داروسازی هستم که افتخار داشتم که از بدو تأسیس دانشگاه تهران تاکنون در دانشکده حقوق دانشگاه تهران در گروه جزا و جرم شناسی عضو هیئت علمی باشم.

مراحل و مدارجی را از جهت مدیریت در قسمت‌‌های مختلف طی کردم. قبل از انقلاب مدیر کل صندوق رفاه دانشجویی در وزارت علوم بودم که این صندوق 93 هزار دانشجو در داخل کشور و 9 هزار دانشجو در خارج از کشور را تحت پوشش قرار می‌‌داد.

در روز 22 بهمن سال 57 ساعت 2:34 بعدازظهر هنگامی که برای سخنرانی در تلویزیون منتظر مجوز بودم به وسیله گلوله مصدوم شدم و جانباز 25درصد انقلاب هستم.

بعد از انقلاب و در سال 58 نیز عضو هیئت مدیره موقت و سخنگوی دانشگاه تهران شدم. همچنین مدیرکل اطلاعات و روابط عمومی و تشریفات بودم. تا زمان مدیریت موقت حضور داشتم و با استعفای دولت موقت و به دلیل جو سیاسی کشور در زمان بنی صدر ما هم استعفا کردیم.

بعد از خروجم از دانشگاه تهران، مسئول فنی یک شرکت آرایشی و بهداشتی شدم. پس از آن به داروسازی مینا رفتم و یک سال و اندی آنجا مسئول فنی، مدیر تولید و رئیس کارخانه بودم. از آنجا که بیرون آمدم، من را به عنوان مدیرعامل شرکت ایران دارو که انتخاب کردند.

در آنجا بسیار کوشش کردیم. درست زمانی بود که صدور پروانه دارو‌های گیاهی دو سال طول می‌‌کشید. بنابراین یک انجمن تشکیل دادیم تا بتوانیم اهداف مشترکمان را پیش ببریم. 5 شرکت بودیم که داروی گیاهی تولید می‌‌کردیم.

شرکت زردبند، گل دارو، دینه، ایران دارو و باریج اسانس. در سال 1381 انجمن تولیدکنندگان داروها و فرآورده‌های گیاهان دارویی را تشکیل دادیم و من دبیر آن شدم و به سوی اهداف مشترکمان حرکت کردیم.

به تدریج شرایط بهداری هم نگاهش به صنعت داروهای گیاهی مثبت شد. در زمان دکتر نوبهار شاهرخی اولین رئیس اداره داروهای گیاهی، با تشریک مساعی یکدیگر سعی می‌شد تا موانع صدور پروانه ساخت داروهای گیاهی برداشته شود، در جهت اجرای این هدف من از مدیرکل آزمایشگاه کنترل دارو جناب آقای دکتر امید سبزواری استاد دانشکده داروسازی و به جهت اعتباری که داشتم به اتفاق کارشناس مربوط در انجمن حضور پیدا ‌کردند و درباره راهکارهای دستیابی به کوتاه‌ترین زمان برای صدور پروانه با هم تعامل کردیم.

همه مدیران سازمان غذا و دارو به فراخور موقعیت خود برای پویایی صنعت داروسازی گیاهی به ما کمک و مساعدت می‌‌کردند. حتی مدیرکل آزمایشگاه کنترل دارو گفت چنانچه مدارک صحیحی ارائه دهید دو ماهه نتیجه آزمایشات را اعلام می‌‌کنیم.

این تعامل‌ها موفقیت آمیز بود و پیشرفت کردیم. به تدریج شرکت‌‌های عضو انجمن بیشتر شدند و الان حدود صد شرکت به امر تولید داروی گیاهی مشغول هستند.

حدود 80 شرکت فقط داروی گیاهی می‌‌سازند و تعدادی هم مثل رازک داروی گیاهی و هم شیمیایی می‌‌سازند. الان انجمن اعتبار خوبی پیدا کرده است و داروهائی که ما تولید می‌‌کنیم در هیچ موردی کمتر از فرآورده‌‌های خارجی نیست.

الان گردش مالی داروهای گیاهی در دنیا 93 میلیارد دلار است. آخرین آمارها مربوط به سال گذشته نشان می‌‌دهد که بیش از 80 درصد مردم دنیا از گیاهان دارویی و داروهای گیاهی استفاده می‌‌کنند. در این سال‌‌ها تلاش کرده و تشکل را حفظ کردیم و مطالب منطقی خود را به سازمان غذا و دارو منتقل کردیم.

دکتر امیرحسین جمشیدی و گروهی که الان در اداره داروهای گیاهی حضور دارند، با نگاه مثبتی که به این صنعت داشته و دارند از سال 85 که حدود 280 تا 300 پروانه بود، با تسهیل صورت گرفته به بیش از 1500 پروانه داروهای گیاهی طب سنتی رسیده است. این مسئولان همواره در اتاقشان به روی تولیدکنندگان باز است و وقتی برای طرح مطالبم به آنجا می‌‌روم با گشاده رویی مسئولان مواجه  می‌‌شوم.

دکتر امیرحسین جمشیدی که جای خود دارد، دکتر دیناروند و مسئولان دیگر و کارشناسان همه با سعه صدر و گشاده رویی به ما پاسخ می‌‌دهند و این باعث می‌‌شود که ما مطالب و معضلات خودر ا به راحتی با مسئولان مطرح کنیم.

شرکت‌‌های وابسته به انجمن نیز به صورت فعالانه در همایش‌‌های سالیانه به طلای سبز و طب سنتی و مکمل‌ها که آخرین دستاورد‌ علمی روز توسط استادان برگزیده مطرح می‌شود.

شرکت می‌‌کنند و موفق هستند. الان شرکت‌‌هایی در انجمن ما هستند که حتی به کانادا، سوئیس، سنگاپور و مالزی هم محصولات خود را صادر می‌‌کنند.

مواد اولیه یا محصول نهایی؟

فرآورده‌های طبیعی عرضه شده به بازار مصرف از بالاترین کیفیت برخوردار است؟

درحال حاضرسالانه بیش از 50 میلیون دلار صادرات داروهای گیاهی داریم. شرکت‌‌های زردبند، گل دارو و باریج اسانس. الان باریج اسانس در کشورهای اروپایی دفتر دارد و این‌ها موفقیت‌‌هایی است که در طول این سال‌‌ها به دست آمده است.

روزهای اولی که ما کار را شروع کرده بودیم پزشکان ویزیتورهای ما را از اتاق خود بیرون می‌‌انداختند. و می‌گفتند این اشغال‌ها را ببرید.

ولی الان می‌بینیم که دانشکده طب سنتی ایجاد شده است. باید این جوانانی که فارغ التحصیل می‌‌شوند سامان بگیرند. ما رسالت داریم. به رفقای داروساز خود هم این را گفتم که بیاییم کمی برای جوانان فکر کنیم.

یک مقدار خودمان را سبک کنیم و به این بچه‌‌ها امکانات بدهیم تا با راه‌اندازی داروخانه‌‌های گیاهی جلوی فعالیت عطاری‌‌های بدون مجوز را بگیرند. فقط4500 عطاری دارای مجوز در 15 استان کشور داریم و مابقی فاقد مجوز هستند.

یعنی تعداد عطاری‌‌های بدون مجوز دو برابر این آمار است؟

بیش از دوبرابر و حتی سه برابر بعضی از آنها کار خلاف می‌‌کنند. حشیش و شیشه می‌‌فروشند. هیچ کس هم نظارت دقیقی روی فعالیت آنها ندارد.

فقط سازمان غذا و داروست که آن هم تعداد اندکی بازرس دارد که می‌‌توانند نظارت کنند، باید اصناف هم در این زمینه ورود کند اما رئیس صنف عطاری‌‌ها هم گفت ما پلمپ می‌‌کنیم ولی همان فرد می‌‌رود یک جای دیگر فعالیتش را از سر می‌‌گیرد.

با ایجاد این داروخانه‌‌های گیاهی، می‌خواهیم مردم آگاه شوند و دیگر سراغ عطاری‌‌ها نروند. عطاری‌‌هایی که موجه هستند جایگاه خود را دارند و اعتماد مردم را جلب کرده‌اند.

ولی بدون مجوزها را بایدتعطیل کنیم. هیچ کس هم نمی‌‌آید آستین بالا بزند چون توده عظیمی هستند و اگر بخواهند همه را ببندند مشکلات امنیتی ایجاد می‌‌شود. پس باید به تدریج این کار را انجام دهیم که دنبالش هستیم این عمل و اقدام فرهنگ‌سازی است.

اولین محصول داروی گیاهی چه محصولی بود؟

آنتوم برای ایران داروک

ایران داروک و دینه از جهت تاسیس کارخانه‌‌های داروسازی گیاهی هم دوره هستند. ابتدا ایران داروک و دینه و بعد شرکت‌‌های دیگر به تدریج از بسته بندی شروع کردند.

ایران داروک هم از بسته بندی شروع کرد و بعد به اینجا رسید. این شرکت به تدریج به سمت افزایش تعداد فرآورده‌‌های خودحرکت کرد. در شرکت‌های داروسازی گیاهی تعدادی از استادان دانشگاه و متخصصین داروئی کشور فعالیت دارند.

الان چند فرآورده داروهای گیاهی در کشور داریم؟

بیش از 1500 هزار قلم که همه پروانه دارند و یک تعدادی هم صادر می‌‌شوند. از این داروها تعدادی دارو، تعدادی عصاره و اسانس‌های طب سنتی است.

لازم به توضیح است مجوز صادره برای داروهای گیاهی 1699 عدد.

عصاره و اسانس 362 عدد

داروهای سنتی 733

بسته‌بندی گیاهان 234

وزارت بهداشت چقدر کمک کرده که این داروها تحت پوشش بیمه‌ای قرار گیرند؟

56 قلم داروی گیاهی در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد تحت پوشش بیمه قرار گرفت. اکنون برای بعضی از شرکت‌‌ها صرف نمی‌‌کند منتها من راهکار دادم که زیر پوشش بیمه بروند.

چون داروی گیاهی گرانتر از داروی شیمیایی است چیزی حدود دو تا سه برابر به فراخور شرکتی که دارو را تولید می‌‌کند.

توصیه من این بود که به وزیر گزارش بدهند که تحت پوشش بیمه برویم منتها تفاوت قیمت را مشتری بپردازد. راهکاری است که اگر محقق شود یک مقدار شکوفایی بیشتری را ناظر خواهیم بود.

همکاری انجمن شما با کسانی که صنعت گیاهان دارویی را دارند و کشت و صنعت می‌‌کنند به چه صورت است؟

مهندس طهماسبی که معاون وزیر کشاورزی در بخش گل و گیاه است فرد توانمندی است خود وزیر هم فرد توانایی است. در مقام ارزیابی، وزیر کشاورزی در این کار استخوان خرد کرده است.

خوشبختانه الان با دستگاه‌‌ها تعامل داریم و سعی می‌‌کنیم از دانش یکدیگربرای همکاری و پیشرفت بهره‌مند شویم. هنگامی که با مهندس طهماسبی در سمت معاون وزارت جهاد کشاورزی گل و گیاه در جلسه ای که با وزیر داشتیم گفتم ما کننده کار هستیم بیایید زارعین را به ما معرفی کنید تا به آنها بگوییم چه چیز بکارند و با چه شرایطی باشد تا محصولشان را به قیمت روز خریداری کنیم.

ما اعلام کردیم که چه می‌‌خواهیم و همان معاونت باغبانی و گل و گیاه این موضوع را پیگیری، و زارعین را معرفی کردند. این اتفاق چند حسن دارد؛ هنگامی که زارعین بدانند محصولاتشان خریدار دارد دیگر از روستای خود به شهر نمی‌آیند، چون وضعیت کشاورزی خوب است، رونق دارد و ما به قیمت روز از آنها خرید می‌‌کنیم.

همیشه آغاز یک نقطه است. اینکه نبوده دلیل بر این نمی‌‌شود که همیشه نباشد. این هم که بوده دلیل بر این نیست که همیشه باشد.

ما نقطه را آغاز کردیم و به خط رسیدیم. به خط حجم می‌دهیم. درواقع ناگزیر به عبور از این مرحله هستیم. همواره ناگزیر از حرکت رو به جلو هستیم تا به تعالی برسیم.

از نظر اثربخشی اهمیت مصرف داروهای گیاهی و گیاهان دارویی نسبت به داروهای شیمیایی چقدر از سوی شما تاکید می‌‌شود و چقدر ثابت شده است؟

دو روش درمانی را فرض کنید؛ یکی جراحی و دیگری مصرف شیر خشت. بیمار شیر خشت را باید دو هفته مصرف کند تا بیماری‌اش بهبود یابد اما جراحی همین امروز می‌‌برد خون هم می‌‌ریزد ولی ممکن است خوب شود.

پس اثرگذاری داروی گیاهی زمان می‌‌برد. درحالیکه داروی شیمیایی سرعت می‌‌بخشد، منتها عوارض جانبی که داروی شیمیایی می‌‌دهد و فسادی که دارد ترجیح می‌‌دهند که با داروی گیاهی بیمار را معالجه کنند.

برای مثال من یک دمل داشتم که به جراح مراجعه کردم گفت 30 عدد قرص سفالکسین بخور و سه هفته بعد دوباره مراجعه کن.

من یک پماد گیاهی که شرکت نوتکفار درست کرده بود، به صورت موضعی استفاده کردم و آن دمل بعد از سه روز سرباز کرد و خوب شد.

در مورد عوارض جانبی داروهای شیمیایی FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) دارویی که قبلا تایید کرده بود را قدغن می‌‌کند چون اثرات شیمیایی آن روی سیستم بدن مشخص شده و به این نهاد گزارش می‌‌دهند و مصرف آن را ممنوع می‌‌کند.

درمورد داروهای گیاهی هم بعضی از مواد آنها کمکی است و به روند درمان کمک و آن را تسریع می‌‌کند. البته بعضی‌‌ها نیز اثرگذاری بسیار بالایی دارند.

برای مثال شیرین بیان قاطع عمل می‌‌کند. فقط هم برای زخم معده و زخم اثناعشر و نفخ نیست و خیلی خواص دیگری دارد.

برخی گیاهان دارویی دارای چندین اثر مثبت هستند و این از محاسن داروهای گیاهی و گیاهان داروئی است. اما سازمان غذا و دارو می‌‌گوید فقط یک مورد آن را روی محصول بنویسید.

کلینیکال ترایال (کارآزمایی بالینی)چقدر برای شما مهم است؟

بسیار مهم است. هدف‌گذاری که برای مصرف داروهای گیاهی در سال جاری گذاشتیم 600 میلیارد تومان است. کلینیکال ترایال حتماً باید انجام شود.

سازمان غذا و دارو و اداره گیاهان دارویی تسهیلاتی برای صنعت داروسازی گیاهی و گیاهان داروئی قرار داده که در کوتاهترین مدت پروانه می‌‌دهد. اعتمادی که مسئولین امر بر ما دارند تعیین قیمت داروهای گیاهی را به انجمن داده‌اند.

چه مدت زمان می‌‌برد که پژوهش‌‌های بالینی برای یک محصول داروی گیاهی جواب بدهد و برای ورود به بازار تاییدیه داده شود؟

حداقل 6 ماه و این مدت حتماً لازم است. کمیته‌‌های تخصصی انجمن آمار می‌‌گیرند و گزارش می‌‌دهند و براساس آن گزارش صلاحیت یا عدم صلاحیت را اعلام می‌‌کنند.

آن‌موقع چنانچه کلینیکال ترایال درست باشد مجوز می‌‌دهند و اگر نباشد به حالت تعلیق در می‌‌آید و مجوز نمی‌‌دهند.

ما هم همین کار را می‌‌کنیم. الان در آنالیزهایی که به انجمن می‌‌دهند و می‌‌آورند برای تعیین قیمت، محصول را به طور کامل کنترل می‌‌کنیم.

خیلی‌‌ها هم قیمت‌ها را قبول نمی‌‌کنند و ما نمونه را پس می‌‌دهیم و عرضه آن به بازار به حال تعلیق در می‌آید.

پس همان فرآیندی که برای داروهای شیمیایی طی می‌‌شود برای داروهای گیاهی هم همین‌طور است؟

بله.

در بحث صنعت داروسازی گیاهی، استان‌‌هایی که خیلی فعال هستند و واریته‌‌هایی که شما روی آنها تاکید دارید، چقدر تلاش دارید از غیربومی‌‌ها بومی کنید؟

الان در صنعت داروسازی گیاهی چندشرکت شاخص پیشرو هستند.در لرستان شرکت دکتر جهانگیر، در تاکستان شرکت دینه، در اصفهان گل دارو و داروسازی سینا فراور – داروسازی رها در کاشان باریج اسانس و در یاسوج زردبند در حال فعالیت هستند.

ایران داروک- رازک و پورسینا هم از جمله شرکت‌‌های پیشرو هستند. هر کدام از این شرکت‌‌ها در نوع خود فرآورده‌‌های خوبی دارند که با مشابه خارجی خود قابل رقابت می‌باشند.

برخی از آنها تک محصولی بودند به تدریج به سمت افزایش تعداد فرآورده‌‌ها حرکت کردند. شرکت‌‌های متعددی به این سمت آمده‌اند و این نتیجه اقبال جامعه و جهان به داروهای گیاهی است.

الان چنانچه بخواهیم صادرات گلاب را هم به عنوان داروی گیاهی حساب کنیم، حدود 500 میلیون دلار صادرات داریم. زعفران هم داروهای گیاهی است.

رقم 50 میلیون دلار فقط مربوط به فرآورده‌‌های داروی گیاهی است اما با احتساب گیاهان دارویی دیگر رقم بالاتری خواهیم داشت. زعفران و گلاب هر کدام تشکیلات وسیعی دارند و از جهت صادرات هم قوی هستند.

در گذشته اقبال پزشکان به محصولات گیاهی خیلی کم بود اما الان تغییر کرده علت را چه می‌‌دانید؟

ببینید برخی از پزشکان به روز هستند و مطالعه می‌‌کنند. شرکت‌‌های داروسازی گیاهی هم تبلیغات می‌‌کنند و منابع علمی خود را برای پزشکان شرح می‌‌دهند یا می‌‌فرستند و یا در سایت خود قرار می‌‌دهند.

خیلی از پزشکان می‌‌گویند به ما نمونه ندهید فقط منابع علمی و مقاله بدهید. وقتی ما مقاله علمی که در یک مجله معتبر ثبت و منتشر شده برای آنها ارسال می‌‌کنیم به ما اعتماد می‌‌کنند.

براساس کارهایی که انجام شده و موادی که هست، چون فارماکولوژی (داروشناسی) خوانده و می‌‌داند که این مواد موثر است. به همین جهت آرام آرام داروهای گیاهی جای خود را در بین پزشکان باز کردند.

الان بیش از 300 نفر درطب سنتی فارغ التحصیل شده اند و ما 5 دانشکده طب سنتی داریم.همچنین در گذشته یک عده دانشجو به چین رفتند و طب چینی یاد گرفتند و الان درحال تدریس هستند.

هرکدام از اینها در آشنا کردن جامعه و باور افراد به صنعت داروسازی گیاهی بسیار موثر است. همچنین در اسناد بالادستی و در برنامه ششم تاکید شده که 20 درصد داروهای کشور باید گیاهی باشد.

هم تولیدی و هم مصرفی؟

بله. دارو تولید کنیم و مصرف شود.

صنعت گیاهان دارویی کشورمان برگرفته از کدام اطباء قدیمی است؟

طب ابو علی سینا هست. همان‌طور که می‌‌دانید سرمداران طب سنتی یونان و مصر و ایران نبودند. در زمان ناصرالدین شاه عده ای را به خارج فرستادند که بروند طب تحصیل کنند و این محصلین طب که از اروپا بازگشتند چون به طب اروپایی عادت کرده بودند، طب سنتی و حکما را کنار گذاشتند.

این افراد طب اروپایی را رواج دادند. منتها به تدریج که اثرات نامطلوب برخی معالجات طب شیمیایی مشخص شد، همین عطاری‌‌ها خیلی به بقای طب سنتی و داروهای گیاهی کمک کردند.

همین باعث شد تا بعد از مدتی دوباره عطاری‌‌ها باز شوند و طب سنتی به تدریج رواج مجدد یافت. طب سنتی سابقه چندین هزارساله دارد.

مثلاً در چین برای درمان مردم چند صد میلیونی خود از گیاهان داروئی استفاده کنند چون راهی به اروپا نداشتند.

در نتیجه از همان دمکرده‌‌ها استفاده کردند و به نتایجی رسیدند که امروز هم مردمش به آنها پایبند هستند و گیاهان دارویی خود را صادرهم می‌‌کنند.

عده ای از کارشناسان معتقدند که زنگ خطر مصرف داروی شیمیایی به صدا درآمده نظر شما چیست؟

ببینید کشورهای پیشرفته دنیا به جان مردم و سلامت آنها اعتبار می‌‌دهند.

به همین سبب هنگامی که مطالعات بالینی انجام می‌‌دهند و می‌‌بینند که عوارض جانبی دارویی مطلوب نیست، افکار عمومی را متوجه آن می‌‌کنند.

هر چند ماه یک دستاورد علمی جدید ایجاد می‌‌شود که دستاوردهای قبلی را زیر سؤال می‌‌برد.

وزارت بهداشت چقدر پزشکان را ملزم کرده که در نسخ خود داروی گیاهی بنویسند؟

الزام نمی‌‌کند. اصلاً وظیفه وزارت بهداشت نیست. ما به عنوان صاحبان صنعت داروسازی گیاهی و انجمن داروی گیاهی باید کمک و اطلاع رسانی کنیم.

باید در سمینارها و همایش‌‌ها همه را ترغیب کنیم و به آنها فواید داروهای گیاهی را بگوییم و  داریم این کار را می‌‌کنیم. فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی به مردم یکی از وظائف ماست.

البته برخی از پزشکان در بینش‌شان چنین چیزی رواج پیدا نمی‌‌کند. ممکن است مردم دوست داشته باشند ولی پزشکان اصلاً اعتقادی ندارند.

این نیازمند فرهنگ‌سازی است تا از سوی مردم تقاضا بشود. به نظر شما الان مهمترین چالش حوزه گیاهان دارویی و صنعت داروسازی گیاهی چیست؟

چالشی نداریم. فقط برای پیشرفت صنعت باید تسهیلات مالی برای کارخانه‌‌ها ایجاد شود. برخی از کارخانه‌‌ها هنوز که هنوز است سیستم تولید و دستگاه‌‌هایشان قدیمی است.

چون دلار هزار تومان یکباره شد 3 هزار تومان بودجه ندارند و نمی‌‌توانند بخرند. در نتیجه باید تسهیلات فراهم شود و دولت کمک کند.

در یک برهه کوتاه زمانی دکتر کبریایی‌زاده به صنعت داروسازی ارز دولتی دادند. ولی الان شرایط سخت است و دولت خود با مشکلات عدیده ای روبه روست که با صندوق خالی از دولت قبل آمده و تمام تعهدات آن را باید انجام دهد.

10 محصول از گیاهان دارویی که خیلی شاخص، معجزه‌گر و شفابخش هستند را اسم ببرید.

هیچ گیاهی نیست که خاصیتی نداشته باشد. رازیانه، مرزه، نعناع، گل مغربی، آویشن و شیرین بیان و بقیه گیاهان هر یک به نوبه خود بسیار خاصیت دارند.

مخصوصا شیرین بیان که بومی ایران است و اثرات مثبت فراوانی دارد. منتها برداشت بی رویه و غیر اصولی، مشکلاتی را ایجاد کرده است.

مسئولین وزارت جهاد کشاورزی باید مراقبت کنند این برداشت‌‌ها را قانونمند و کانالیزه کند که فرآیند کشت و برداشت آن صحیح باشد.

در واقع فرق کشت گیاهان دارویی با سبزیجات این است که از یک قانون خاصی برای کشت و برداشت برخوردار است.

بدون تردید.

شما که به کشورهای زیادی سفر کردید چه چیزهایی برایتان جالب بود که به عنوان داروی گیاهی مصرف می‌‌کردند؟

برای مثال جینسینگ را یک عده اشتباه می‌‌کنند و من در بعضی عطاری‌‌ها می‌‌بینم که پیاز جینسینگ را آورده‌اند.

پیاز جینسینگ اثری ندارد بلکه باید عصاره آن را گرفت. یا مثلاً سیر معجزه‌گر است و باید عصاره آن را گرفت و پس از طی فرآیندی، تبدیل به قرص یا قطره سیر می‌‌شود که معجزه‌گر است.

منتها شرایط کاری و آزمایشگاهی باید فراهم باشد تا محصولی که به بازار عرضه می‌‌شود دارای ویژگی خاص و مواد مؤثره محصول باشد.

الان چینی‌‌ها پول زیادی از صادرات جینسینگ در می‌‌آورند.

همینطور است.

ولی اشتباه دارد جا می‌‌افتد چون پیازش را می‌‌خورند.

اشتباه است جینسینگ را باید در شرایط بومی آب و هوایی مشخصی کشت کرد. اینجا درخت جینسینگ هست ولی آن ویژگی‌‌ها و خواص مؤثره را ندارد.

هر گیاهی باید در اقلیم خاص خود کشت شود تا خاصیت خود را داشته باشد.

برای مثال آویشن حتماً باید شیرازی باشد و آویشن مناطق دیگر به دلیل شرایط خاک و آب و هوا مواد موثر کمتری دارند.

مثلاً جینکوبیلو با برای آلزایمر خیلی مفید است.

بله و همینطور پودر گل سرخ.

به نظر شما محدودیت در مصرف داروی شیمیائی در کشورهای دیگرباعث می‌‌شود مردم به سراغ خرید داروهای گیاهی بروند؟

چون در کشورهای دیگر خرید دارو محدودیت‌‌های سخت گیرانه‌ای دارد.

البته. اما مسئله این است که مردم باید باور کنند. افکار عمومی سینه به سینه منتشر می‌‌شود. همین جینسینگ یا اینکه الان می‌‌گویند برای دیابت و برای آلزایمر گل سرخ خشک کنید و با شیر میل کنید.

نباید فکر کنیم که تمام بشر یک سیستم و یک فیزیولوژی دارد. شما چیزی را مصرف می‌‌کنید و مشکلتان حل می‌‌شود به رفیقتان پیشنهاد می‌‌کنید ولی اثرگذار نیست.

در نتیجه با تبلیغ، آموزش و فرهنگ‌سازی با کد و منبع علمی صحیح، مطمئن باشید که موفق می‌‌شوید. در کشورهای خارجی نیزهمین است و OTC (داروهای بدون نسخه) گیاهی مورد اقبال واقع شده است.

در بحث اقتصاد مقاومتی چقدر می‌‌توان از کشت و صنعت گیاهان دارویی استفاده کرد؟

اقتصاد مقاومتی همین تولید داروی گیاهی است. ما می‌‌توانیم با یک آنالیز مشترک محصولاتمان را صادر بکنیم. زارعان گیاهان دارویی هم به ما مراجعه کنند و ما نیازمان را بگوییم که این خود شاه بیت کار ما درزمینه اقتصاد مقاومتی است.

گیاه دارویی مورد علاقه شما چیست؟

همه را دوست دارم.

پیش بینی شما برای 50 سال آینده گیاهان دارویی ایران چیست؟

در برنامه ششم باید 20 درصد داروهای مصرفی کشور گیاهی باشد. می‌‌خواهیم به این هدف‌گذاری برسیم. روزی که شروع کردیم پزشکان در مطب را باز می‌‌کردند و ویزیتورهای ما را  بیرون می‌‌کردند.

روانشاد حسین حجازی دخترش لاله حجازی که الان مدیرعامل باریج اسانس است که الحق باید به امر لقب ژاندارک را داد می‌‌برد در مشهد اردهال کاشان که مار و عقرب فراوان بود، می‌‌نشست این‌‌ها را به این دختر یاد می‌‌داد و بعد خودشان اول مصرف می‌‌کردنداگر خوب بود بعد تولید می‌‌کردند و می‌‌بردند به مطب پزشکان می‌‌گفتند این را مصرف کنید و چنانچه مورد قبول نبود دور بریزید.

مرحوم حسین حجازی 15 سال پیش 100 میلیون تومان برای تبلیغ صنعت داروی گیاهی هزینه کرد که الان شده باریج اسانس. پس باید فرهنگ سازی کرد.

مونتسکیو می‌‌گوید اگر می‌‌خواهی برنج درست کنی باید یک سال روی زمین کار کنی تا تولید شود، اگر می‌‌خواهی باغ درست کنی 10 سال باید زحمت بکشی، اما آدم سازی 100 سال زمان می‌‌برد.

موضوع ژن است. باید ژن را عوض کرد. توماس هریس می‌‌گوید وضعیت آخر بعد می‌‌گوید ماندن در وضعیت آخر. وقتی می‌‌گوید ماندن در وضعیت آخر این است که می‌‌گوید ژن منتقل می‌‌شود و من نمی‌‌توانم کاری بکنم.

خوش بحال فردی که نقاط ضعف خود را پیدا و اصلاح می‌‌کند. ما با مغول‌‌ها ساختیم. هرکس به ما تجاوز کرد با او ساختیم. پس ژن ما سازش‌کار است.

ولی یک تعدادی این ژن را اصلاح کردند و امیدواریم همه ژن‌‌ها سالم بشود و در آینده همه عاشق این مملکت باشند.

محمدعلی فروغی 100 سال قبل در سیاست نامه نوشته من به عنوان نخست وزیر می‌‌گویم مشکلات زیادی وجود داردولی مردم هم عاشق کشورشان نیستند و به آن توجه ندارند.

دکارت می‌گوید: ما آن طور حرف می‌‌زنیم که خواندیم و آنطور عمل می‌‌کنیم که غریزه مان است. پس این غریزه باید اصلاح شود.

من آینده این صنعت را روشن می‌‌بینم. دانشگاه‌‌ها نقش مهمی در توسعه صنعت داروسازی گیاهی دارند. باید بیش از دو واحد درسی اجباری به این صنف تخصیص دهد حالا که وزیر بهداشت درمان پزشکی به اهمیت این صنف پی برده است در اصلاح برنامه‌‌ آموزشی دانشگاه‌های علوم پزشکی موفقیت این صنف و فرآورده‌های آن در برنامه آموزش بازنگری دارد.

فکر می‌‌کنید صنعت گیاهان دارویی در آینده چه تغییری بکند؟ چون یک زمانی اقلام یه صورت پودر بود، بعد تزریقی شد و حالا قرص‌‌های ژله‌ای درست می‌‌شود و مدام تغییر می‌‌کند.

ما با صنعت داروسازی شیمیایی جلو می‌‌رویم و داروی گیاهی تزریقی درست خواهیم کرد و آینده روشن در پیش است.