از آکانتوز نیگرینکاس تا گرانولوم گرد منتشر
افرادی که بیماری دیابت دارند، تعادل قند خون‌شان از بین رفته است. این سطح غیرطبیعی قندخون باعث عوارض مختلفی بر قسمت‌های مختلف بدن می‌شود. پوست هم از این بیماری در امان نیست.
محققان می‌گویند بیش از یک سوم بیماران دیابتی در برهه‌های مختلف زندگی‌شان، دچار علایم بیماری‌های پوستی می‌شوند. خوشبختانه بیشتر بیماری‌های پوستی مرتبط با دیابت قابل پیشگیری و درمان هستند البته اگر اقدام های درمانی به موقع شروع شوند. در غیر این صورت یک مشکل پوستی بسیار خفیف می‌تواند تبدیل به معضلی جدی با پیامد‌های شدید شود.
این مطلب نگاهی می‌اندازد به شایع‌ترین بیماری‌های پوستی ناشی از دیابت:
تصلب پوستی ناشی از دیابت:
در اثر این بیماری نادر- که بیشتر بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 را درگیر می‌کند- پوست پشت گردن و قسمت فوقانی کمر ضخیم می‌شود. برای درمان باید قند خون را پایین آورد و از محصولات مرطوب‌کننده کمک گرفت.
برص (ویتیلیگو):
در این بیماری سلول‌های سازنده رنگ‌دانه‌های پوست از بین می‌روند در نتیجه تکه‌هایی از پوست بی‌رنگ می‌شود. لکه‌های بی‌رنگ ویتیلیگو اغلب بر ناحیه سینه و شکم به وجود می‌آیند اما ممکن است اطراف دهان، بینی و چشم‌ها هم دیده شوند. این بیماری که در دیابتی‌های نوع 1 شایع‌تر است با داروهای استروییدی موضعی، اشعه ماورای بنفش و میکروپیگمانتاسیون (خالکوبی یا همان کاشت رنگدانه بر پوست) درمان می‌شود. برای پیشگیری از آفتاب سوختگی لکه‌های بی‌رنگ پوست مصرف ضدآفتابی با حداقل SPF 30 ضروری است.
مشکلات مرتبط با مقاومت به انسولین
آکانتوز نیگرینکاس:
به دنبال این بیماری مناطق خاصی از پوست و به ویژه قسمت‌هایی که روی هم تا می‌خورند (کشاله‌ها، پشت، زانو، زیر بغل زیر پستان و روی آرنج) تیره می‌شوند و به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای درمی‌آیند. گاهی هم کمی برآمده و مخملی مانند می‌شوند و حالتی شبیه زگیل به خود می‌گیرند. این بیماری در افراد چاق بیشتر دیده می‌شود.
درموپاتی دیابتی:
در این بیماری، عروق خون‌رسان پوست تغییر می‌کند و به دنبال آن ضایعات گرد یا بیضی شکلی بر قسمت‌های پایین پا-که پوست نازک‌تری دارند -ظاهر می‌شود. اگرچه این ضایعات خارش و سوزش دارند اما بی‌خطر‌ند و معمولا درمان خاصی نمی‌خواهند.
تصلب دیجیتال:
در این بیماری پوست انگشتان دست، پا و دست‌ها سفت، مومی شکل و منقبض می‌شود. درمان این بیماری، کاهش قند خون و استفاده از مرطوب‌کننده است.
گزاتوماتوزیر اروپتیو:
بدن افرادی که مقاومت شدیدی به انسولین دارند، نمی‌تواند خون را از مقادیر بالای چربی پاکسازی کند. به همین دلیل چنین افرادی در معرض ابتلا به بیماری‌های لوزالمعده قرار می‌گیرند. این بیماری پوستی به صورت جوش‌های کوچک زرد، با برجستگی‌های مومی شکل خارش‌دار که توسط‌هاله‌ای قرمز احاطه شده‌اند معمولا درنواحی صورت و باسن و همچنین پشت دست و پا بروز می‌کند. برای از بین بردن این ضایعه‌های پوستی باید سطح چربی خون را کنترل کرد. این ضایعات طی چند هفته خود به خود از بین می‌روند. پزشک ممکن است برایتان داروهای کاهنده چربی خون هم تجویز کند.
خارش، تورم و تاول
تاول دیابتی:
گاهی روی انگشتان پاها و دست‌های بیماران دیابتی تاول‌هایی مانند تاول سوختگی می‌زند. این تاول‌ها درد ندارند و خودشان به مرور زمان بهبود می‌یابند و معمولا دربیماران دیابتی که وضعی وخیم یا نوروپاتی دیابتی دارند دیده می‌شود و در عرض 2 تا 5 هفته خود به خود محو می‌شوند. کنترل قند خون بهترین درمان این بیماری است.
گرانولوم گرد منتشر:
به دنبال این بیماری قسمت‌هایی از پوست دچار التهابات قوسی شکل می‌شود. این زواید معمولا در ناحیه انگشتان و گوش‌ها و شکم ظاهر می‌شوند. این التهاب می‌تواند قرمز، قرمز مایل به قهوه‌ای یا به رنگ پوست باشد. برای این بیماری درمانی لازم نیست اما گاهی استرویید موضعی (مثلا هیدروکورتیزون) می‌تواند به بهبود علایم آن کمک کند.
بیماری‌های قارچی و باکتریایی
عفونت باکتریایی:
بیماران دیابتی در معرض عفونت‌های پوستی مختلفی قرار دارند اما در بیماران دیابتی که قند خون خود را کنترل نمی‌کنند باکتری استافیلوکوکوس سبب التهاب ناحیه فولیکول‌های مو می‌شود. از دیگر عفونت‌ها می‌توان به عفونت‌های محل غدد پلک‌ها و عفونت باکتریایی ناخن اشاره کرد. برای درمان این عفونت‌ها باید از آنتی‌بیوتیک استفاده کرد که توسط پزشک تجویز می‌شود.
عفونت قارچی:
قارچی مخمر مانند به نام «کاندیدا آلبیکنز» مسوول بیشتر عفونت‌های قارچی مبتلایان به دیابت است. خانم‌های دیابتی مستعد عفونت قارچی واژن هستند. این قارچ‌ها می‌توانند در قسمت‌های دیگری از بدن از جمله گوشه‌های دهان، لای انگشتان دست و پا و داخل ناخن‌ها هم رشد کنند. عفونت ناشی از این قارچ‌ها خارش‌دار، قرمز روشن و اغلب با تاول و فلس احاطه شده است.
شایع‌ترین عفونت‌های قارچی عبارتند از:
• التهاب های قرمز، خارش‌دار بر آلت تناسلی و کشاله‌های ران
• عفونت لای انگشتان پا
• تکه‌های فلس مانند خارش‌دار و حلقه‌ای شکلی که بر پاها، کشاله ران، سینه و شکم، پوست سر یا ناخن ایجاد می‌شوند.
6 توصیه به دیابتی ها
کلینیک دیابت/دکتر علیرضا استقامتی/فوق تخصص غدد استاد دانشگاه /علوم پزشکی تهران
1) تغذیه مناسب:
به همه بیماران دیابتی توصیه می‌کنیم که در رژیم غذایی خود مقادیر متناسب و معینی از مواد نشاسته‌ای مانند نان یا برنج، ماکارونی یا سیب‌زمینی مصرف کنند چرا که مصرف این گروه از مواد در رژیم غذایی بیماران دیابتی لازم و ضروری است. چون اگر مقدار معینی از کالری را از طریق مواد نشاسته‌ای دریافت نکنند، مجبورند چربی‌های بیشتری مصرف کنند که برایشان مضر است.
2) کم‌کردن مصرف چربی‌ها:
به خصوص چربی‌های اشباع و شیرینی‌ها در رژیم‌غذایی استفاده نشود و به حداقل میزان رسانده شود.
3) افزایش مصرف سبزی ومیوه:
به عنوان منابع فیبر، ویتامین و املاح و مقدار معین و مجاز میوه‌ها به شکل 3 وعده در روز و مصرف خود میوه به جای آبمیوه به دیابتی ها توصیه می شود. میوه‌هایی را که می‌توان با پوست مصرف کرد بهتر است به همان شکل مصرف کنند. به طور کلی مصرف سبزی‌ها و میوه‌ها حرکت دستگاه گوارش را کمتر می‌کند، باعث می‌شود که تخلیه معده کمی با تاخیر انجام شود و قند خیلی سریع بالا نرود.
4) انجام فعالیت‌های بدنی مناسب و ورزش روزمره:
توصیه می‌کنیم ورزش‌های هوازی را حداقل روزی نیم‌ساعت و حداقل 5 روز در هفته انجام دهند. منظور ما از ورزش‌های هوازی پیاده‌روی، شنا یا دویدن است. اگر شخص قادر به انجام ورزش‌های هوازی نبود ـ مثلا شخصی آرتروز پیشرفته داشت، کمردرد داشت یا زانوهای وی مشکل داشت و نمی توانست راه برود یا شنا کند ـ می‌تواند از ورزش‌های مقاومتی مثل ورزش با وسیله، ورزش با وزنه، کش‌های ورزشی یا باندهای ورزشی در منزل استفاده کند.
5) مصرف به موقع قرص‌های خوراکی ضددیابت برای کنترل قندخون به ویژه در بیماران دیابتی نوع دوم:
مصرف صحیح انسولین در صورت لزوم در بیماران دیابتی نوع دو که نباید آن را به تاخیر بیندازند ضروری است.
6) اندازه‌گیری متناوب و منظم قندخون در منزل:
به منظور پیگیری تاثیر درمان تا متوجه شویم درمان در حد کافی انجام شده یا نه و آیا شخص به اهداف درمانی رسیده است باید قندخون را منظم کنترل کرد.
نظر کارشناس: دکتر فریده مهتی‌پور، متخصص پوست و مو
تزریق انسولین روی پوست عارضه دارد؟
از علایم پوستی که در بیماران دیابتی دیده می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: خشکی بارز پوست، خارش گسترده در تمام بدن، خارش ناحیه دور مقعد، سفتی پشت دست‌ها، تاول، ضایعات قرمز رنگ نسبتا سفت و غیرزخمی در ناحیه جلوی پا، جوانه‌های متعدد پوستی در ناحیه دور چشم‌ها و پلک‌ها و گردن و زیر بغل به ویژه در بیماران چاق، ضایعات قهوه‌ای رنگ مخملی در اطراف گردن بیماران دیابتی چاق، بیمارانی که انسولین تزریق می‌کنند ممکن است به دنبال تزریق انسولین دچار علایم زیر شوند:
• واکنش پوستی اولیه یا فوری که به صورت قرمز ظاهر و در عرض 30 دقیقه تبدیل به کهیر موضعی می‌شود و در عرض یک ساعت بهبود می‌یابد.
• واکنش تاخیری که شایع‌تر است و 2 هفته بعد از شروع انسولین دیده می‌شود. در این حالت در محل تزریق توده سفت خارش‌داری ایجاد می‌شود و در عرض چند روز بهبود می‌یابد سپس در محل آن رنگ تیره و اثر جوشگاهی باقی می‌ماند.
گاهی تزریق انسولین در محل باعث ذوب چربی زیر جلدی همان ناحیه می‌شود و به شکل یک پلاک فرورفته خود را نشان می‌دهد و بهبود آن معمولا کامل نخواهد بود. علاوه بر این در برخی از بیمارن دیابتی تخریب موضعی کلاژن پوستی نیز دیده شده که ممکن است همراه با شروع نارسایی کلیه نیز باشد.
منبع:هفته نامه سلامت