ترامادول یک ماده‌ی مخدر صنعتی (مسکن) است که از سوی افراد به‌وفور برای کاهش دردهای شدید، نظیر: دردهای پس از جراحی و یا بیماری‌های مزمن مانند آرتروز مصرف می‌شود.
افرادی که دردهای به‌مراتب بیشتری را تجربه کرده باشند احتمالاً از دوزهای بالاتری برای تسکین درد خود بهره‌مند شده‌اند. بنیتا در این مقاله قصد دارد تا اثرات مصرف ترامادول و خطرات آن بر بدن را بررسی کند. در ادامه با ما همراه شوید.
آیا ترامادول خطرناک است؟
این دارو اثرات مخدری خود را از طریق گیرنده‌های مواد مخدر مغز می‌گذارد. ترامادول نیز به‌مانند سایر مواد مخدر می‌تواند باعث اعتیاد افراد شود به شرطی که:
- برای مدت طولانی مصرف شود.
- بیشتر از حد تجویزشده مصرف شود.
- به‌دفعات بیشتری مصرف شود.
- به دلایل غیرپزشکی، نظیر تقویت تمرکز برای امتحان، مصرف شود.
- همراه با سایر مواد نظیر الکل، آرام‌بخش‌ها و دیگر مسکن‌ها مصرف شود.
اعتیاد به ترامادول خود را به اشکال زیر نمایان می‌کند:
- رفتارهای معتاد گونه برای یافتن دارو
- عدم توانایی در محدود کردن مصرف
- سختی در انجام کارها بدون مصرف ترامادول
عوارض کوتاه‌مدت ترامادول
ترامادول وظیفه‌ی خود را از طریق تعدیل فرآیند جابجایی سیگنال‌های درد بین اعصاب و مغز انجام می‌دهد. بااین‌حال، این ماده اهداف دیگری را در سیستم عصبی نشانه می‌گیرد. اما دو اثر کاملاً شناخته‌شده‌ی ترامادول کاهش درد و تشویق فرد برای اعمال خشونت است.
ترامادول نیز به‌مانند هروئین، کدئین و سایر مواد مخدر به گیرنده‌های مواد مخدر مغز و نخاع می‌چسبد. این گیرنده‌ها وظیفه‌ی کاهش درد را داشته و با افزایش دوز مصرف، اثرات سرخوشی در فرد پدیدار می‌شود.
ازآنجایی‌که مصرف ترامادول به شکل تزریقی نسبت به سایر مواد مخدر قدرت کمتری دارد، اغلب تصور می‌شود که در مقایسه با مسکن‌های دیگر نظیر مورفین ایمن‌تر است. بااین‌حال، زمانی که ترامادول از راه دهان وارد بدن می‌شود به ترکیبی دیگر به نام (O-Desmethyltramadol) تبدیل شده که نسبت به خود ترامادول بیشتر باعث فعال شدن گیرنده‌های مواد مخدر مغز می‌شود. درنتیجه، فرد ممکن است دچار سرخوشی فراوان شود، حتی اگر قصد او به هنگام مصرف سرخوشی نبوده باشد.
دومین سازوکار مهم ترامادول این است که باعث افزایش سطح سروتونین انتقال‌دهنده‌های عصبی و نوراپی‌نفرین می‌شود. این تغییرات باعث کاهش علائم بیماری‌های روحی در بیماران می‌شود. درنتیجه بیماران، به‌خصوص زنان، ممکن است برای کاهش این علائم به مصرف بیش‌ازحد این دارو روی بیاورند. برای مطالعه‌ی بیشتر به مطلب چگونه از ابتلای دوباره به افسردگی جلوگیری کنیم مراجعه کنید.
متأسفانه به علت در دسترس بودن، قیمت پایین، ارائه‌ی بدون نسخه در برخی داروخانه‌ها و نبود اطلاع کافی درباره‌ی عوارض ترامادول، هم‌اکنون با شیوع گسترده‌ای از مصرف این دارو در کشور روبه‌رو هستیم. ترامادول با فعل‌وانفعالاتی که در بدن انجام می‌دهد خاصیتی مانند داروهای ضدافسردگی ایجاد می‌کند و باآنکه دارویی مخدر است برعکس مورفین سبب هوشیاری و فعالیت بیشتر می‌شود و به‌احتمال‌زیاد یکی از دلایل گرایش مصرف‌کنندگان به ترامادول همین ویژگی است. هنوز آمار دقیقی از تعداد مصرف‌کنندگان ترامادول در کشور ارائه نشده، اما زنگ خطر وقتی به صدا درآمد که اعلام شد، ایران دارای بیشترین آمار مسمومیت ترامادول در جهان است؛ واقعیتی که مصرف زیاد و خودسرانه این دارو در کشور را نشان می‌دهد.
برخی از اثرات کوتاه‌مدت ترامادول شامل موارد زیر می‌شود:
- از بین بردن درد: ترامادول یک مسکن است که باعث کاهش انتقال سیگنال‌های درد در مغز می‌شود، درنتیجه فرد احساس درد کمتری به هنگام مصرف آن دارد.
- به وجد آمدن فرد: همان‌گونه که در بالا اشاره کردیم، ترامادول دارای خواص مشابه بسیاری از داروهای ضدافسردگی است که سطح سروتونین و نوراپی‌نفرین در مغز را افزایش می‌دهد. این افزایش سطح سبب احساس سرخوشی می‌شود.
- کاهش حس نگرانی: ترامادول کمک می‌کند که فرد مصرف‌کننده احساس آرامش کند. زیرا این ماده فعالیت شیمیایی مغز فرد را تغییر می‌دهد.
این نشانه‌ها و علائم می‌تواند فرد را به مصرف بیشتر ترامادول ترغیب کند، به‌خصوص که اگر فرد مصرف‌کننده هم‌زمان دارای بیماری افسردگی و یا اضطراب باشد.
اثرات جانبی مصرف ترامادول
برخی از اثرات جانبی ترامادول شامل موارد زیر می‌شود:
- سرگیجه
- دشواری در خوابیدن
- سردرد
- یبوست
- اسهال
- کاهش اشتها
- عرق کردن
- خشکی دهان
- رعشه
- حالت تهوع
افرادی که مبتلا به تشنج هستند باید قبل از مصرف این ماده با پزشک خود مشورت کنند. تصور می‌شود ترامادول بر سیستم‌های انتقال‌دهنده‌ی عصبی تأثیر گذاشته و سبب تشنج فرد می‌گردد. این ویژگی ترامادول را به یک ماده‌ی خطرناک برای مصرف‌کنندگان تبدیل می‌کند.
سایر اثرات جانبی گزارش‌شده ناشی از سوءمصرف ترامادول به شرح زیر است:
- تب
- کهیر، تاول و یا جوش
- دشواری در بلع غذا و یا تنفس
- توهم
- آشفتگی
- عدم هماهنگی
- افزایش ضربان قلب
اثرات بلندمدت مصرف ترامادول
معمولاً افزایش مصرف خودسرانه‌ی ترامادول برای بلندمدت دارای اثرات یکسانی بر بدن افراد است.
- مقاومت بدن در برابر مصرف: ازآنجایی‌که ترامادول باعث تغییر فعالیت شیمیایی مغز فرد می‌شود، خطر افزایش مقاومت بدن در برابر مصرف این دارو افزایش می‌یابد. زمانی که بدن با ترامادول خو می‌گیرد، مصرف‌کننده به دوز بالاتری برای کاهش درد و احساس سرخوشی نیاز پیدا می‌کند.
- وابستگی بدنی: بسیاری از مصرف‌کنندگان ترامادول در صورت مصرف بلندمدت آن، دچار وابستگی فیزیکی به این دارو می‌شوند. بدن آن‌ها به مصرف ترامادول معتاد شده و برای کارکرد صحیح خیلی زود به آن نیاز پیدا می‌کند. اگر فرد مصرف ترامادول را قطع کند، ممکن است ازنظر فیزیکی دچار مشکل و بیماری شود.
- افت شناختی: بسیاری از داروهای مخدر سبب اختلالات شناختی شده و تعداد واکنش‌های بدنی را کاهش می‌دهند. ممکن است انجام کارهای پیچیده برای فرد مصرف‌کننده در بلندمدت بسیار دشوار شود. به‌علاوه رانندگی این فرد نیز می‌تواند برای خود او و دیگران خطرآفرین باشد.
مصرف بیش‌ازحد ترامادول درنهایت منجر به اعتیاد فرد به این ماده می‌شود. مصرف‌کنندگان ترامادول نیز به‌مانند سایر مصرف‌کنندگان مواد مخدر مجبور می‌شوند تا برای تأمین نیاز خود به بازار آزاد مراجعه کنند. آن‌ها ممکن است در ابتدا این دارو را با نسخه دریافت کنند، اما پس‌ازاینکه دوز مصرفشان بالا رفت روی به روش‌های غیرمجاز برای تهیه‌ی آن می‌آورند. آن‌ها ممکن است برای تأمین نیاز بدن خود متوسل به جعل نسخه‌ی پزشک و یا رشوه به پزشکان شوند، هرچند تهیه‌ی ترامادول در بازار ایران به این دشواری نبوده و فرد معتاد ممکن است قرص موردنیاز خود را حتی از عطاری‌ها نیز تهیه کند.
اوردوز با ترامادول
افرادی که به‌صورت تفریحی از ترامادول استفاده کرده و یا مقاومت بدنشان به این ماده افزایش یافته است به‌مرورزمان به سراغ مصرف بیشتر رفته و خطر اوردوز را به جان می‌خرند.
علائم مصرف بیش‌ازحد ترامادول به این شرح است:
- کوچک شدن اندازه‌ی مردمک چشم
- کند شدن تنفس
- کند و یا نامنظم شدن ضربان قلب
- پوست سرد و بی حرارت
- تشنج
درمان اعتیاد به ترامادول
علائم قطع مصرف ترامادول پس از یک دوره استفاده‌ی طولانی‌مدت می‌تواند بسیار ناگوار و در برخی موارد بسیار خطرناک باشد. ترک مصرف ترامادول به‌صورت ناگهانی خطرآفرین بوده و در مواردی منجر به مرگ شده است. به همین منظور بهتر است که ترک مصرف این ماده زیر نظر مراکز پزشکی و با حضور پزشک متخصص انجام شود.
علائم ترک مصرف ترامادول به شرح زیر است:
- درد دستگاه گوارش
- افسردگی
- بی‌قراری
- اسهال
- بی‌حسی در اندام‌ها
- زنگ زدن گوش‌ها
- توهم
- پارانویا
- گیجی
بسیاری از افراد در هنگام ترک مصرف ترامادول با علائم سرماخوردگی نظیر حالت تهوع روبرو می‌شوند. فرد حتی ممکن است سوزن‌سوزن شدن دست‌وپاها را نیز تجربه کند.
جهت ترک مصرف ترامادول توصیه شده است که از روش کاهش دوز مصرف در طی چند هفته استفاده شود. به‌علاوه برای کاهش دادن علائم احتمالی ترک ترامادول ، مصرف داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن بلامانع است.
منبع: بنیتا
