یکی از مشکلات کنونی کشور گران بودن هزینه‌ها در حوزه درمان است. حالا بیداد گرانی این بار به دارو رسیده است؛ محصولی اساسی که کمبود یا فقدان آن، تهدیدی برای جان بیماران است.
به گزارش ، ابتکار نوشت: وضعیت در سال91 و نیمه اول سال92، شرایطی را رقم زد که از آن روزها به عنوان دوران «بحران دارویی» در کشور نام برده می‌شود. به عقیده کارشناسان و دست اندرکاران حوزه دارو، شاید یکی از مهم‌ترین دلایل بروز چنین بحرانی، تصمیم‌های نادرست و عجولانه مدیریت وقت وزارت بهداشت بود که باعث شد داروهای موردنیاز بیماران، کمیاب و گران شود. با مرور اخبار حوزه دارو درمان در پنچ سال اخیر، آنچه مشخص است، افزایش روزافزون قیمت این کالاست.
قیمت 15قلم دارو تغییر کرد
حالا رئیس سازمان غذا و دارو در تازهترین اظهارات خود، درباره فروش برخی داروها بیشتر از قیمت روی جلد در داروخانه ها به ایرنا میگوید: «قیمت داروها همگام با نرخ تورم، تغییر کرده و با قیمت‌های جدید عرضه می‌شود. تغییر قیمت داروها براساس نرخ تورم است و آخرین نرخ تورم در کشور نیز 9درصد افزایش اعلام شده است. افزایش قیمت داروها براساس این نرخ از نیمه دوم امسال آغاز شده و تاکنون سه درصد افزایش صورت گرفته و تا پایان سال ممکن است به 9درصد برسد.»
غلامرضا اصغری تصریح کرد: «دوشنبه هفته گذشته، جلسه تغییر قیمت داشتیم و براساس آن، قیمت 15قلم دارو تغییر کرد. داروهایی که نرخ آنها براساس نرخ تورم، تغییر یافته از قبل در داروخانه‌ها و شرکت‌های پخش موجود است و قیمت‌های قدیمی روی جعبه آنها درج شده چراکه شرکت‌های پخش در این فرصت نتوانسته‌اند قیمت‌های جدید را روی جعبه‌ها اعمال کنند اما از این به بعد این قیمت‌های جدید روی تولیدی‌های جدید نیز اعمال خواهد شد اما در فرآیند پخش همان قیمت‌های قبلی درج شده که با قیمت جدید به فروش میرسند.»
این درحالی است که اواخر سال95، رئیس وقت سازمان غذا و دارو گفته بود: «وزارت بهداشت سیاست افزایش قیمت دارو ندارد و درسال آینده نیز افزایش قیمت نخواهیم داشت. سیاست ما کنترل قیمت دارو است.» رسول دیناروند توضیح داده: «سیاست وزارت بهداشت این است که به صنعت داروسازی آسیبی وارد نشود و اگر تولید دارویی زیانده باشد قیمت آن دارو را اصلاح می‌کنیم.»
وضعیت اورژانسی بیماران خاص
وضعیت بیماران خاص اورژانسی تر می‌شود. بیماری‌های خاص به آن دسته از بیماری‌ها گفته می‌شوند که در جامعه به نوعی عام نیستند و برای درمان آنها باید شرایطی ویژه‌تر فراهم کرد. بیماری‌هایی نظیر ام اس، دیالیز، هموفیلی و تالاسمی از جمله این بیماری‌ها هستند. معضل اصلی مبتلایان به این بیماری‌ها در کشور ما مشکل کمیاب یا نایاب بودن داروهای مورد نیازشان است که باعث شده مجبور به پرداخت هزینه‌های نجومی شوند. نکتهای که رئیس بنیاد امور بیماری‌های خاص به آن اشاره می‌کند و درباره آن به ایسنا میگوید: «یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که بیماران خاص با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند قیمت بالای داروهای مورد نیاز آنهاست.» به گفته فاطمه هاشمی، «این مسئله باعث شده این بیماران مجبور به پرداخت هزینه‌های چند برابری برای دسترسی به آنها شوند. در واقع با تولید داخلی بعضی از این داروها از واردات نوع خارجی آنها کاسته شده و این در حالی است که بسیاری از پزشکان به بیمارانشان تاکید می‌کنند که از نمونه خارجی دارو استفاده کنند و از سوی دیگر هم تجربه استفاده از نمونه داخلی در بعضی از موارد ثابت کرده است که نمونه داخلی کیفیت داروی خارجی را ندارد و نمی‌تواند پاسخگوی نیاز این بیماران شود.» او میگوید: «ضمن اینکه نباید این موضوع را نادیده گرفت که بیش از 90درصد داروها توسط بیمه‌ها خریداری می‌شوند و هنگامی که آنان تعهدات خود را به‌موقع انجام نمی‌دهند، چرخه اقتصادی داروخانه‌ها کند می‌شود و اگر این وضعیت ادامه یابد، بسیاری از داروخانه‌ها نمی‌توانند به فعالیت اقتصادی خود ادامه دهند. همچنین کاهش حمایت سازمان‌های بیمه‌گر منجر به افزایش پرداختی بیماران برای هزینه دارو می‌شود.»
از سوی دیگر، 2هفته پیش تعدادی از بیماران متابولیکی به دلیل کمبود داروهای موردنیاز در مقابل سازمان غذا و دارو تجمع کردند. روابط عمومی سازمان غذا و دارو درباره این تجمع گفت: «این بیماران به دلیل تاخیر در دستیابی به داروهای مورد نیازشان تجمع کردند که مدیرکل دارو سازمان در این راستا و برای حل مشکل این بیماران با مدیرعامل شرکت واردکننده داروها صحبت و با تشریح مشکلات آنها اعم از بدهی‌ها، عدم پرداخت مطالبات از سوی سازمان‌های بیمه گر و وام‌های دریافتی اخذ شده برای ترخیص داروهای معطل مانده را مطرح کرد تا پیرو آن بیماران داروهای موردنیاز خود را دریافت کنند.»
مصرف دارو سه برابر بیشتر از استاندارد جهانی
از این مشکلات که بگذریم، تجویز داروهای متنوع برای یک بیماری و همچنین تجویز بیش از حد نیاز هر دارو برای یک دوره درمانی، باعث شده هر ایرانی در خانه‌اش یک شبهه داروخانه داشته باشد این درحالی است که براساس گزارش سازمان غذا و دارو مصرف دارو در بین ایرانیان سه برابر استاندارد جهانی است و ایران را به لحاظ مصرف دارو جزو 20کشور برتر دنیا قرار داده است و در آسیا نیز بعد از چین رتبه دوم را دارد. از طرف دیگر، 20درصد کل داروهای مصرفی در ایران به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف می‌شود. موضوعی که یک عضو هیئت رئیسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره آن به خانه ملت میگوید: «وزارت بهداشت و درمان در مسیر اجرای طرح تحول سلامت باید در زمینه پیشگیری و جلوگیری از مصرف بی‌رویه دارو عوارض آن را به مردم اطلاع دهد. برخی پزشکان برای هر بیماری سادهای چند نوع دارو و از هر دارو بیش از 20عدد، تجویز می‌کنند. داروهایی که برخی از آنها برای بیماری اصلا استفاده نمی‌شوند. همچنین آموزش‌های لازم و فرهنگ‌سازی افراد را ترغیب به استفاده بی‌رویه از دارو می‌کند.» به گفته یعقوب شیویاری «برای برخی بیماری‌ها به هیچ عنوان نیاز به تجویز دارو وجود ندارد. در اکثر خانواده‌ها داروهای بسیاری نگهداری می‌شود که برای هرکدام از این داروها هزینه‌های بسیاری انجام شده است، همچنین مصرف دارو تنها باید در زمان مقرر و توسط پزشک برای بیمار تجویز شود.»
در واقع، با این وضع به نظر می‌رسد با وجود گرانی دارو اما خانواده‌های ایرانی مصرف زیاد آن را از ملزومات زندگی خود می‌دانند که ناشی از عدم آموزش و فرهنگ‌سازی در این زمینه است. به هرحال، دارو یکی از اقلام اساسی مصرفی است و با جان انسان سروکار دارد. مصرفی که بخش قابل‌توجهی از بودجه درمان کشور را به خود اختصاص می‌دهد. حال به نظر می‌رسد اگر منابع مالی پایدار برای حوزه بهداشت و درمان در نظرگرفته نشود شرکت‌های دارویی و سازمان‌های بیمه‌گر در حوزه سلامت و درمان دچار مشکل شده و دود این کاستی ها و بیتوجهی در چشم مردم فرو میرود. ضمن اینکه در این شرایط به ناچار باید داروهای بسیاری را با واردات در اختیار بیماران قرار داد که هزینه‌های پرداختی را چندین برابر خواهد کرد.