تاریخچه بستنی:
به احتمال زیاد بستنی نوع تحول یافته ی نوشیدنی های یخی است. از هزاران سال پیش آب یخ زده در آسیا مصرف خوراکی داشته است. مصرف مواد لبنی یخ زده برای اولین بار در ادبیات چین باستان دیده شده است که قدمت این منابع به قرن دوازدهم برمی گردد. درباره ی تولید اولین بستنی در جهان نظریات مختلفی وجود دارد. عده ای معتقدند که اولین کسی که بستنی را تست و مزه کرد، اسکندر کبیر و امپراتور روم بوده است. این افراد نقل کرده اند که در قرن چهارم قبل از میلاد، اسکندر کبیر به نوشیدنی های یخ زده یا به اصطلاح امروزی تگری (تگرگی)، علاقه فراوانی داشته است. همچنین در مدارک باستانی نیز دیده شده که در سال ۶۲ قبل از میلاد، نرون، امپراتور روم گروه هایی را به کوهستان های آپنین (Apennines) می فرستاده تا برایش یخ و برف بیاورند، سپس آنها را با شربت، پوره میوه یا عسل مخلوط و می خورده است. اما عده ای دیگر معتقدند که بستنی ریشه ی کاملاً ایرانی دارد و یک ایرانی آن را اختراع کرده است. در مورد اینکه چه کسی بستنی را ابداع کرد و آیا این فرد همان کریم باستانی معروف است، حرف و حدیث‌ها بسیار است. برخی معتقدند که عدم اشاره فرنگی ها به اینکه بستنی را چه کسی برای اولین بار اختراع کرده است، دلیل آن است که بستنی ریشه کاملاً ایرانی دارد و برخی دیگر تهیه این دسر بر اساس طبع و سلیقه ایرانی را دلیل ایرانی بودن این خوراکی خوشمزه بیان کرده اند.
کریم باستانی که بود؟
در کتاب «مردم دوران مشروطه» در رابطه با تاریخچه بستنی آمده است، فردی به نام کریم باستانی ملقب به کریم یخ فروش پسر جوانی از شهر ملایر در بازار آن زمان (خیابان جمهوری امروز) بساط یخ فروشی داشت. یکی از مشتریان غالبا دائمی کریم باستانی تعدادی از کارمندان سفارت انگلستان در همان حوالی بودند .این مواجهه هر روزه کارمندان با کریم رابطه صمیمانه ای را میان آنها پدید آورد . کارمندان برای کریم که انگلیسی بلد نبود نام کریم یخی یا همان به گفته خودشان آیس کریم را برگزیدند. در اواسط درگیری های دوران مشروطیت کریم برای جلب بیشتر مشتریان اقدام به پخش یخ در بهشت نمود. کریم باستانی در همین دوران و برای اولین بار با مخلوط کردن شیر و یخ و زرده تخمه مرغ و گلاب و شیره ملایر اولین بستنی تاریخ بشریت را ساخت که مورد استقبال اهالی بازار و همسر سفیر انگلیس قرار گرفت. مغازه ای در همان حوالی توسط سفیر انگلیس به کریم اهدا شد که بر سر در آن به زبان انگلیسی فامیلی کریم ( باستانی ) bastani نوشته شده بود که ایرانی ها به اشتباه بستنی می خواندند و در مراسم افتتاحیه مغازه‌اش، سفیر انگلیس، به افتخار او نام این محصول را «آیس کریم» نامید. البته این روایت از سوی برخی مورخین از جمله خسرو متعضد رد شده است. دو ایرانی دیگر به نام های ممد ریش و اکبر مشهدی ملایری (اکبر مشدی) از بستنی فروشان معروف ایرانی بوده اند. همچنین برخی اسناد نیز حاکی از آن است که تهیه بستنی در ایران متداول نبوده و در قرن نوزدهم از اروپا به ایران انتقال یافته و متداول شده است. در حقیقت از سفر سوم ناصرالدین شاه به اروپا، پلومبیر (نام محلی ییلاقی در فرانسه) که بستنی خوشمزه ای در آنجا تهیه می شد و نام پلومبیر (نوعی بستنی که با مخلفاتی همراه استاز می باشد) این شهر نشأت گرفته از آن است. اما موضوعی که مهم است این است که هر چند ساختن بستنی در ایران به نوعی از روش های مرسوم فرنگی برگرفته شده است اما با ابداعاتی که توسط ایرانیان صورت گرفت از یک سو بستنی سنتی کاملا منطبق برذائقه ایرانی تهیه شد و از سوی دیگر ذوق و هنر ایرانی سبب شد تا حتی اروپاییان نام یک ایرانی را برای یکی از محبوب ترین و خوشمزه ترین خوراکی‌های جهان برگزینند.
اولین دستگاه بستنی ساز در کجا و توسط چه کسی اختراع شد؟
اولین دستگاه بستنی ساز یک فریزر دستی چرخشی بود که توسط نانسی جانسون در سال ۱۸۴۳ میلادی، اختراع و ثبت شد. در فاصله سال های ۱۸۴۸ و ۱۸۷۳، ۶۹ بستنی ساز چرخشی دیگر به ثبت رسید و در سال ۱۸۵۱ اولین واحد صنعتی تولید بستنی توسط جاکوب فیوزل در بالتیمور راه اندازی شد و یک سال قبل از پایان قرن 19، آگوست گالین اولین دستگاه هموژنیزه کننده را اختراع کرد که به ایجاد بافت نرم و خاص بستنی بسیار کمک کرد.
تاریخچه ی ورود اولین دستگاه بستنی ساز به ایران
اولین دستگاه بستنی ساز در اواخر دهه ی40 هجری شمسی به ایران وارد شد که در آن هنگام عرضه بستنی به همراه فالوده رواج داشت. فالوده از نشاسته و آب و شکر تهیه می شد. نشاسته را با آب مخلوط می کردند و می پختند، سپس آن را در استوانه ای که پایین آن مشبک بود، می ریختند، زیر استوانه ها آب صفر درجه و زیر صفر می گذاشتند. با عبور محلول نشاسته از استوانه مشبک و ورود آن در آب صفر درجه، رشته های منجمد درست می شد. این رشته را با شکر مخلوط می کردند و فالوده آماده می شد و سپس همراه با بستنی به صورت فالوده بستنی به مردم عرضه می کردند. در آن زمان شرکتی که وارد کننده ی دستگاه بستنی ساز بود، به هریک از فروشندگان بستنی که در آن زمان از شهرت و محبوبیت بالایی برخوردار بودند یک دستگاه بستنی ساز را به صورت رایگان هدیه داد. جالب است بدانید در آن زمان در حوزه ی بستنی و بستنی سازی اکبر مشدی یکی از افرادی بود که از خرید این نوع دستگاه بستنی ممانعت کرد. زیرا او از اولین تولید کننده های بستنی سنتی در ایران بود.
اختراع اولین دستگاه بستنی قیفی
با اختراع اولین دستگاه های سردکننده ایستاده این امکان ایجاد شد تا بتوان بستنی را در قالب های جداگانه ای سرد و فریز کرد. اولین فریزر افقی یک پارچه توسط اچ.اچ میلر ساخته شد که با آن قطعات کوچک بستنی، جداگانه سرد و فریز می شدند. وجود این فریزرها فردی به نام ایتالو مارچیونی که اصلالت ایتالیایی داشت را به فکر واداشت تا بستنی را به شیوه ای جدید عرضه کند. ایتالو برای اولین بار بستنی قیفی را در نیویورک عرضه کرد. او برای بستنی های جدیدش از قالب های مخصوص خود (که همان نان های قیفی است) استفاده کرد. ایتالو قالب مخصوص بستنی قیفی خود را در سال ۱۹۰۳ میلادی به ثبت رساند و یک سال بعد به طور اتفاقی در نمایشگاه جهانی سنت لوئیس معرفی شد. پس از آن بستنی قیفی به سرعت در تمام جهان معرفی شد و روز به روز بر محبوبیت آن افزوده شد. امروزه انواع دستگاه بستنی قیفی به صورت صنعتی و خانگی وجود دارد که هریک از آنها ویژگی های خاص خود را دارند.
در حال حاضر انواع گوناگون دستگاه بستنی ساز، با کارایی های متفاوت و در اندازه های مختلف در دو حالت صنعتی و شخصی در جهان وجود دارد که می توان بستنی های خوشمزه ای را با استفاده از آنها تولید نمود.
