آبان انقباضی تجارت خارجی

تجارت خارجی ایران در ماه دوم پاییز منقبض شد. آخرین آمار منتشر شده از سوی گمرک حکایت از ثبت رکورد جدیدی در کاهش صادرات دارد. ارزش وزن صادرات در آبان ماه به کمترین میزان خود طی هفت ماه گذشته (از ابتدای اردیبهشت تا پایان مهر) رسیده است. البته ارزش صادرات آبان امسال تقریبا 100 میلیون دلار از فروردین امسال (کمترین میزان صادرات طی هشت ماه گذشته مربوط به فروردین است) بیشتر است. نکته جالب توجه اینجاست که مقامات مسوول همواره بر روند قابل قبول صادرات تاکید می‌کنند و زیر بار کاهش صادرات نمی‌روند. رئیس سازمان توسعه تجارت چندی پیش در گفت‌وگوی خود با «دنیای اقتصاد» عنوان کرد که تحلیل ارزشی آمارهای منتشر شده از گمرک چندان کارشناسی شده نیست؛ چراکه قیمت پایه صادراتی که اوایل پارسال در گمرک اعمال شده با قیمت پایه صادراتی امسال تفاوت دارد. بنابراین قیاس ارزش صادرات سال گذشته با امسال قابل اعتماد نیست و درصد تغییرات آمار ارزشی، 20 تا 30 درصد انحراف دارد. حمید زادبوم بر افزایش وزنی صادرات که در هفت ماه منتهی به مهر رشد 17 درصدی را نشان می‌داد، تاکید کرده و آن را قابل توجه دانسته بود. علاوه بر این معاون اول رئیس‌جمهور در روز ملی صادرات هم همین موضوع را مطرح کرده بود. اما واقعیت آن است که با توجه به همین اظهارات، پایه صادراتی از ابتدای امسال ثابت بوده و تغییری در آن ایجاد نشده است. پس قیاس ارزش صادرات در آبان و مهر امسال، منطقی است و نشان می‌دهد فروش کالا در ماه هشتم سال 98، کاهش قابل توجهی داشته است. حتی چنانچه معیار رشد و افت صادرات را وزن کالاهای صادراتی در نظر بگیریم، نتیجه آن است که صدور کالا در روند ماه به ماه کاهش چشمگیری داشته است. علاوه بر این، واردات نیز در ماه آبان نسبت به ماه گذشته آن (مهرماه) کاهش یافته است. از این رو حجم تجارت خارجی ایران در هشتمین ماه سال کوچک شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد فاصله صادرات و واردات نیز در این ماه نسبت به ماه گذشته بیشتر شده است. از سوی دیگر، این آمار نشان می‌دهد امارات توانسته مجددا به جایگاه سوم مقاصد صادراتی برگردد. جایگاهی که از دومین ماه امسال در اختیار ترکیه بود. طی هفت ماه (اردیبهشت تا مهر) امارات در جایگاه چهارم قرار گرفته بود. البته بررسی دقیق‌تر ارزش صادراتی به امارات و ترکیه هم بازگشتن امارات را به پله قبلی متبادر به ذهن می‌کرد. حال در آخرین آمار منتشر شده امارات به جایگاه سوم بازگشته است.

روایت تجارت آبان ماه

حجم تجارت: در آبان ماه امسال حجم تجارت خارجی 5 میلیارد و 844 میلیون دلار رقم خورد که نشان می‌دهد تجارت خارجی ایران کوچک‌تر شده است. چراکه حجم تجارت آبان 98 نسبت به زمان مشابه سال گذشته (آبان 97) کمتر است. در آبان ماه سال گذشته مجموع واردات و صادرات، 6 میلیارد و 61 میلیون دلار بود. همچنین حجم تجارت خارجی مهرماه امسال نیز 7 میلیارد و 411 میلیون دلار بوده است. صادرات آبان: از 5 میلیارد و 844 میلیون دلار حجم تجارت خارجی آبان 98، تنها 2 میلیارد و 634 میلیون دلار متعلق به صادرات در این ماه بوده که حاصل صدور 8 میلیون و 939 هزار تن کالا به کشورهای هدف است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد صادرات در آبان ماه امسال نسبت به آبان ماه سال گذشته نزدیک به 200 میلیون دلار کاهش یافته است. علاوه بر این، نتیجه مقایسه صادرات ماه به ماه نیز قابل توجه است. موضوع جالب توجه درخصوص صادرات ماه به ماه، تفاوت چشمگیر صدور کالا در آبان نسبت به مهر امسال (ماه گذشته آن) است. این قیاس نشان می‌دهد صادرات هم به لحاظ وزنی و هم به لحاظ ارزشی در آبان نسبت به مهر کاهش داشته است. در مهرماه امسال 9 میلیون و 413 هزار تن کالا به ارزش 3 میلیارد و 459 میلیون دلار به بازارهای هدف صادر شده بود. مقایسه آمارهای این دو ماه نشان می‌دهد به لحاظ ارزشی، صادرات آبان ماه، 825 میلیون دلار نسبت به مهر کاهش داشته و از وزن کالاهای صادراتی نیز 474 هزار تن کاسته شده است.

واردات آبان ماه: در آبان ماه امسال 2 میلیون و 324 هزار تن کالا به ارزش 3 میلیارد و 210 میلیون دلار وارد کشور شده است. مقایسه واردات در آبان امسال نسبت به آبان سال گذشته تفاوت اندکی دارد. در آبان سال گذشته 2 میلیون و 569 هزار تن کالا به ارزش 3 میلیارد و 248 میلیون دلار وارد کشور شده بود. اما مقایسه واردات آبان با مهرماه حکایت از کاهش واردات دارد. در مهرماه امسال 3 میلیون و 238 هزار تن کالا به ارزش 3 میلیارد و 952 میلیون دلار وارد کشور شده بود. تراز تجاری آبان 98: در آبان 98 فاصله صادرات و واردات بیشتر از ماه گذشته و حتی بیشتر از مدت مشابه سال گذشته شد. تراز تجاری آبان امسال منفی 576 میلیون دلار، تراز تجاری آبان سال گذشته منفی 435 میلیون دلار و تراز تجاری مهرماه امسال نیز منفی 493 میلیون بوده است.

تجارت در هشت ماه منتهی به آبان

آمارهای منتشر شده از سوی گمرک ایران نشان می‌دهد در مجموع، صادرات و واردات حجم تجارتی معادل 55 میلیارد و 424 میلیون دلار را در هشت ماه منتهی به آبان امسال ثبت کرده است. اما این رقم در مقایسه با حجم تجارت در سال گذشته، بیانگر کوچک شدن حجم تجارت خارجی کشور است. در هشت ماه منتهی به آبان سال گذشته، حجم تجارت خارجی کشور 60 میلیارد و 169 میلیون دلار بود. صادرات هشت ماهه: سهم صادرات از حجم تجارت هشت ماه منتهی به آبان امسال، 27 میلیارد و 41 میلیون دلار بوده که در ازای صدور 88 میلیون و 361 هزار تن کالا به بازارهای هدف حاصل شده است. فروش کالا به کشورهای خارجی در مدت مشابه سال قبل 75 میلیون و 884 هزار تن به ارزش 30 میلیارد و 335 میلیون دلار بوده است. بنابراین صادرات کالا در هشت ماهه امسال، به لحاظ وزنی رشد بیش از 16 درصدی داشته و به لحاظ ارزشی با افت نزدیک به 11 درصدی روبه‌رو است.

همچنین از ابتدای امسال تا انتهای آبان، بیشترین صادرات کشور به مقصد کشورهای چین با رقمی بالغ بر 6 میلیارد و 801 میلیون دلار و سهم بیش از 25 درصد از کل ارزش صادرات، عراق با 5 میلیارد و 710 میلیون دلار و سهم بیش از 21 درصد، امارات با 2 میلیارد و 932 میلیون دلار و سهم نزدیک به 11 درصد، ترکیه با 2 میلیارد و 800 میلیون دلار و سهم بیش از 10 درصد و افغانستان با یک میلیارد و 497 میلیون دلار و سهم بیش از 5/ 5 درصد از کل ارزش، صورت گرفته است. این آمار نشان می‌دهد که امارات توانسته جایگاه خود را بعد از گذشت هفت ماه از ترکیه پس بگیرد و به رتبه سوم مقاصد صادراتی برگردد. واردات هشت ماهه: از ابتدای امسال تا انتهای آبان 22 میلیون و 129 هزار تن کالا به ارزش 28 میلیارد و 383 میلیون دلار وارد کشور شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی بیش از 5/ 1 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته، اما به لحاظ ارزشی با افت نزدیک به 5 درصدی مواجه شده است. در مدت مشابه سال قبل 21 میلیون و 784 هزار تن به ارزش 29 میلیارد و 834 میلیون دلار واردات صورت گرفته بود.

همچنین طی هشت ماه منتهی به آبان امسال چین با اختصاص رقمی بالغ بر 7 میلیارد و 263 میلیون دلار و سهمی بیش از 5/ 25 درصد از کل واردات در جایگاه نخست کشورهای طرف معامله قرار گرفته است. همچنین امارات با 5 میلیارد و 338 میلیون دلار و سهم نزدیک به 19 درصد، ترکیه با 3 میلیارد و 367 میلیون دلار و سهم نزدیک به 12 درصد، هند با 2 میلیارد و 512 میلیون دلار و سهم نزدیک به 9 درصد و آلمان با یک میلیارد و 377 میلیون دلار و سهم نزدیک به 5 درصد از کل ارزش واردات، جزو کشورهای عمده طرف معامله واردات بوده‌اند. تراز تجاری هشت ماهه: تراز تجارت خارجی در هشت ماه منتهی به آبان امسال منفی یک میلیارد و 342 میلیون دلار است. این درحالی است که در مدت مشابه سال گذشته تراز تجاری ایران مثبت 501 میلیون دلار بود.