به قلم : دکتر عمار صالحی ؛ متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : سردردهای میگرنی یک شکایت رایج در دوران کودکی است – حداقل یک سوم کودکان در سن مدرسه حداقل یکی از این سردردها را داشتهاند. اگرچه میگرن بیشتر در پسران سن مدرسه رخ میدهد، اما بعد از نوجوانی، میگرن در دختران و زنان مسنتر شایعتر است. نیمی از افرادی که میگرن را تجربه میکنند، اولین سردرد خود را قبل از 20 سالگی تجربه میکنند.
چه چیزی باعث میگرن میشود؟
میگرن توسط محرکهای خارجی تحریک میشود. اکثر محرکها به سه گروه تقسیم میشوند:
غذاها و نوشیدنیها
استرس
الگوهای خواب.
بیشتربخوانید:
محرکهای غذایی میتوانند از مصرف موارد زیر ایجاد شوند:
کافئین
شکلات
مونوسدیم گلوتامات
نیتراتها
آسپارتام و تیرامین
کمبود خواب یا تغییر در الگوی خواب نیز میتواند منجر به میگرن شود. استرس مربوط به مسائل ناشی از کار، مدرسه، خانواده یا همسالان نیز میتواند تأثیر زیادی بر تکرار سردرد داشته باشد. عوامل دیگر عبارتند از حذف یا تاخیر در خوردن وعدههای غذایی، تغییرات آب و هوا، حساسیت به نور شدید خورشید یا تابش مستقیم نور، و قرار گرفتن در معرض دود سیگار. چرخههای هورمونی میتوانند دختران را پس از شروع قاعدگی تحت تاثیر قرار دهند.
علائم
علائم میگرن با شدت متوسط تا شدید هستند که معمولا به عنوان سردردهای ضرباندار توصیف میشوند، میآیند و میروند. درد ممکن است در یک طرف سر باشد، اما کودکان اغلب میگویند که در سراسر پیشانی خود احساس درد میکنند. قبل از شروع درد میگرن، کودک ممکن است تغییراتی را در بینایی تجربه کند که به نظر میرسد نورهای چشمکزن، خطوط زیگزاگ و از دست دادن لحظهای بینایی باشد. بیشتر اوقات، افراد برای مدتی قبل از شروع درد، احساس خستگی یا تغییرات خلقی را گزارش میدهند.
بیشتربخوانید:
میگرن معمولا با یک یا چند مورد از علائم زیر همراه است:
درد شکم
حالت تهوع
استفراغ
سرگیجه
حساسیت به نور و / یا صدا
گیجی
کودکانی که میگرن را تجربه میکنند، معمولا به دنبال مکانی تاریک و ساکت میگردند که در آن به خواب میروند و با احساس بهتری از خواب بیدار میشوند.
درمان
پس از بررسی تمام علائم و سابقه سلامتی کودک و تکمیل یک معاینه فیزیکی، مشاور شما بهترین گزینهها را برای کودکتان با شما در میان میگذارد و تعیین میکند که آیا آزمایش عصبی مورد نیاز است یا خیر. به طور معمول، میگرن را میتوان پس از آموزش والدین در مورد محرکها و نحوه از بین بردن آنها کنترل کرد. اجتناب از غذاهای خاص، بهبود بهداشت خواب و یادگیری مدیریت استرس معمولا مورد بحث قرار میگیرد. همچنین به بیماران توصیه میشود که یک دفترچه یادداشت سردرد داشته باشند تا خط اولیه علائم خود را مشخص کرده، محرکهای سردرد را تعیین کنند و با اجتناب از محرکها، پیشرفت خود را کنترل نمایند. اگر سردردهای میگرنی یک بار در هفته یا بیشتر پس از از بین رفتن محرکها همچنان رخ میدهند، یا دورههای آن چشمگیر هستند و شامل استفراغ شدید یا گیجی میشوند، پزشک ممکن است دارو را برای درمان پیشگیرانه توصیه کند.
بیشتربخوانید:
نقش تغذیه
بیشتر بیماران میگرنی از پزشکشان میپرسند چه بخوریم! و چه نخوریم! البته افراد میگرنی حساسیت خاصی را گزارش نکردهاند، ولی در گروهی از آنان مصرف یک یا چند ماده غذایی باعث شروع حمله میگرنی شده است، بنابراین باید در انتخاب مواد غذایی بسیار دقت نمود.
رژیم غذایی مناسب برای میگرنیها
بهترین رژیم غذایی، رژیمی متعادل از همه گروههای غذایی با میوه و سبزی فراوان است. افرادی که مبتلا به سردردهای میگرنی هستند، باید تا حد امکان از مصرف غذاهای فرآوری شده و آماده خودداری کنند. ماهی و سبزیجات غنی از کلسیم و منیزیم(مانند کلم، براکلی و اسفناج)برای این افراد مفید هستند. وعدههای غذایی به هیچ وجه نباید حذف شوند، زیرا نوسان قند خون، گرسنگی و کمآبی ممکن است سردرد را تشدید کند. فعالیت فیزیکی روزانه دستکم 30 دقیقه در هر روز در بیشتر روزهای هفته میتواند احساس بهتری به افراد دهد. برخی غذاها، نوشیدنیها و افزودنیهای غذایی میتوانند باعث تشدید علائم میگرن شوند و لذا باید آنها را شناسایی کرد و از مصرف آنها خودداری نمود. بیش از 90درصد بیماران به غذاهای سرد حساسیت دارند. کمبود آهن و اسید فولیک نیز موجب سردرد میشود، دریافت کلسیم و پتاسیم کافی نیز میتواند از تناوب سردردها بکاهد.
بیشتربخوانید:
عوامل غذایی تشدید کننده میگرن
گلوتامات: این ماده در محصولات آماده شده به میزان زیادی وجود دارد. به این منظور باید برچسب روی محصولات را به دقت مطالعه کرد. این ماده در انواع کنسرو و غذاهای یخزده وجود دارد.
آسپارتام: آسپارتام که به عنوان قند جانشین در بعضی از نوشابههای رژیمی و یا شیرینکنندههای مصنوعی به کار میرود، از محرکهای میگرن است.
آمینها: بعضی غذاهای حاوی آمینها، فعالکننده رگها هستند و به نظر میرسد آغازگر انقباض رگهای خونی در مغز میباشند. تیرامین و فنیلاتیلآمین دو ماده اصلی مسبب این مشکل هستند، اگرچه سایر آمینها نیز ممکن است اثرات مشابهی داشته باشند.
تیرآمین: تیرامین در الکل، برخی پنیرها به خصوص پنیرهای مانده، میوهها و سبزیهای کال و فاسد، مخمرها، انواع آجیل، ماهی شور، کنسرو شاهماهی، خامه ترش، آووکادو، سوسیسهای تخمیری و گوشتهای مانده یا چرب وجود دارد.
فنیلاتیلآمین: در کاکائو، شکلات، پنیر و موادغذایی که دارای این سه ماده غذایی هستند، یافت میشود.
اکتوپامین: در مرکباتی مثل لیمو، پرتقال، گریپفروت و ... یافت میشود. مواد غذایی نام برده از گروه آمینها، باعث افزایش آزاد شدن سروتونین در مغز و تحریک اعصاب مغز میشوند. همچنین ایجاد سردرد میکنند.
نیتریت: کالباس، سوسیس و گوشت نمکسود که به آنها ماده نگهدارنده نیتریت افزوده شده، نباید مصرف شوند، چون میتوانند عامل بروز میگرن در افراد مستعد باشند.
مس: آجیلها، شکلات و جوانه گندم از منابع غذایی حاوی مس به شمار میروند. پرتقال، گریپفروت و نارنگی باید از رژیم غذایی حذف شوند، زیرا مرکبات جذب رودهای مس را افزایش میدهند و ممکن است در فرآیند آغاز حملههای میگرن نقش داشته باشند.
کافئین: افزایش یا کاهش مصرف کافئین در بدن نیز در تشدید میگرن مؤثر است. همچنین ترک ناگهانی مصرف چای و قهوه، که هر دو کافئین دارند، میتواند موثر باشد.
مواد غذایی چرب و سرخ شده: مواد غذایی چرب و آن دسته که با روغن زیاد سرخ میشوند، عامل تشدید میگرن هستند.
سسهای چرب و پرادویه: مغزهای خوراکی و برخی مغز دانهها از جمله بادامزمینی.