بازار از دریچه آمار
در جریان معاملات روز گذشته، شاخص‌کل بورس تهران با افزایش 0.22درصدی همراه شد و نهایتا در سطح 2میلیون و 24هزار‌واحدی کار خود را به‌اتمام رساند. نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن نیز که نشانی از اثرگذاری یکسان کلیه نمادهای معاملاتی است و چهره بازار را به نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد، رشد 0.42درصدی را ثبت کرد. افزون بر این شاخص‌کل فرابورس نیز به‌عنوان نماینده سهام فرابورسی، با صعود 0.24درصدی، نهایتا در سطح 25هزار و 162واحدی بسته شد.
قهر ادامه‌دار حقیقی
بررسی آمار و ارقام معاملاتی نشان می‌دهد که در روز گذشته، 112میلیارد‌تومان نقدینگی حقیقی از بستر بازار سهام خارج شده‌است و همچنان خروج پول از صحنه معاملات سهام و خالص تغییر مالکیت مثبت به نفع پورتفوی حقوقی‌‌‌‌‌‌‌ها یکی از تکراری‌‌‌‌‌‌‌ترین سکانس‌‌‌‌‌‌‌های بورس تهران است که به‌نظر می‌رسد مادامی‌که بازار در فقر محرک به‌سر برد، این روند ادامه‌دار خواهد بود. ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز که شامل سهام و حق‌تقدم می‌شود، در روز یکشنبه، رقم 4هزار و 369میلیارد‌تومان را ثبت کرد. گفتنی است که در دوران اوج بازار این متغیر توانسته بود در ارقام بالاتر از 10هزار میلیارد‌تومان تثبیت شود و اکنون که این متغیر افت بیش از 50درصدی را از سطوح آن زمان نشان می‌دهد، گویای این نکته است که بازار در فرسایشی‌‌‌‌‌‌‌ترین و رکودی‌‌‌‌‌‌‌ترین روزهای خود به‌سر می‌برد و باید دید که بخت و اقبال چه زمانی به سمت و سوی این بازار روانه خواهد شد؟
بورس و مهم‌ترین سند مالی دولت
با فرارسیدن آذر ماه، فعالان بخش‌های مختلف اقتصادی از حوزه‌های تولیدی گرفته تا کشاورزی، صنعتی و بازرگانی، عمده توجه خود را به سمت و سوی مهم‌ترین سند مالی دولت معطوف می‌‌‌‌‌‌‌سازند. در این اثنا، سهامداران، فعالان و ذی‌نفعان بورس تهران، برای موضوع بودجه، اهمیت ویژه‌ای قائل شده و در انتظار تعیین‌تکلیف نهایی سرانجام سیاستگذاری مالی در کشور هستند تا بفهمند که چه راهبرد و برنامه‌هایی برای یک سال‌آینده در حوزه بودجه‌‌‌‌‌‌‌ریزی و در چارچوب بازار سرمایه تعریف خواهد شد، بنابراین معادلات بورس تهران و بودجه‌کشور به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که در روزهای اخیر در حوالی بازار سهام پرسه می‌زند. وضعیت نوسانی در روند نماگرهای تالار شیشه‌ای نشان می‌دهد که بازار سهام نه از بودجه و متغیرهای موجود در آن احساس بدی دریافت کرده است و نه در دل بودجه، آنچنان مسائل امیدوارکننده‌‌‌‌‌‌‌ای وجود دارد که دل سهامداران به آن‌گرم باشد و نتیجتا منجر به این شده که بازار سهام همچنان در دوران فقر و نیستی محرک مثبت، روزگار سپری کند و همچنان دلخوش به روزها و ماه‌های آتی باشد. به‌نظر می‌رسد اگر دولت می‌خواهد که بازار سرمایه از ناحیه متغیرهای بودجه‌‌‌‌‌‌‌ای آسیب نبیند، باید سعی و کوشش خود را در جهت پیش‌بینی‌پذیر‌کردن مهم‌ترین متغیرهای اثرگذار بر بازار سهام قرار دهد. در مقام مثال می‌توان به مساله نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی اشاره کرد که خبر افزایش ناگهانی آن در میانه‌های اردیبهشت سال‌جاری، موجبات آغاز افت نماگرهای تالار شیشه‌ای را فراهم کرد. به‌نظر می‌رسد که برای ثبات بخشیدن به روند بازار سرمایه، باید تمام تلاش و کوشش مقامات اجرایی کشور در راستای پیش‌بینی‌پذیری متغیرهای این‌چنینی سازماندهی شود تا از متلاطم‌‌‌‌‌‌‌شدن روند بازار سهام جلوگیری شود.افزون بر این مساله مالیات بر عایدی سرمایه در سایر بازارهای دارایی نیز از مهم‌ترین عواملی است که می‌توان در لایحه بودجه ردیابی کرد که اگر با مکانیزم بهینه اجرایی شود، می‌تواند اثرات مثبتی بر بازار سهام داشته‌باشد. از سوی دیگر با توجه به اینکه قیمت نفت در ماه‌های اخیر از اوج خود فاصله گرفته‌است، می‌توان پیش‌بینی کرد که درآمدهای نفتی دولت در سال‌بعد تفاوت معناداری با سال‌جاری داشته‌باشد و می‌توان از این حیث نیز آمار بودجه‌‌‌‌‌‌‌ای را به مسائل مربوط به کسری‌بودجه و تورم‌های منتج از آن پیوند زد. مساله دیگری که در بررسی بودجه‌عمومی دولت باید به آن توجه داشت، فروش اوراق دولتی است. روال کار در سنوات اخیر در اقتصاد ایران به‌گونه‌ای بوده‌است که دولت برای تامین کسری‌بودجه‌‌‌‌‌‌‌ای که دارد، اقدام به‌فروش اوراق با سررسید‌‌‌‌‌‌‌های سالیان آتی می‌کند و در این بین، فروش اوراق مذکور، وضعیت تالار شیشه‌ای را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، بنابراین باید اثر همه این پارامترها را در محاسبات ذهنی برای ارزش‌گذاری سهام بورسی و فرابورسی مدنظر قرار داد تا با درکی کامل و بینشی جامع، جریان دادوستدهای تالار شیشه‌ای را تجزیه و تحلیل کرد.
بورس جامانده؟
بررسی سابقه حرکت شاخص‌های سهامی در سه سال‌گذشته نشان می‌دهد که شاخص‌کل بورس تهران بعد از فتح سطح 2میلیون و 100هزار‌واحدی در مرداد سال99، با عقب‌نشینی از سطح تاریخی همراه شد. زمانی‌که شاخص‌کل بورس سطح مذکور را لمس کرد، دلار در کانال 21هزار‌تومان قرار داشت، اکنون دلار تقریبا 150درصد بالاتر از مقادیر آن زمان و در کانال 50هزار تومان معامله می‌شود و شاخص‌کل بورس تهران به‌رغم، دستیابی به سطح 2میلیون و 500هزار‌واحدی در اردیبهشت سال‌جاری، با عقب‌نشینی از قله تاریخی خود همراه شد و اکنون در پله‌های ابتدایی کانال 2میلیون‌واحدی در حال نوسان است. می‌توان گفت که در سه سال‌اخیر بازار سهام از یک‌سو، چوب سیاستگذاری‌های نادرست در زمینه‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی را خورده است و از سوی دیگر، اضافه جهش افسارگسیخته قیمت‌ها در سال99، به‌حدی بالا بوده‌است که افزایش سودی که در دل شرکت‌ها بعد از جهش‌‌‌‌‌‌‌های ارزی سال99 و 1401 اتفاق افتاده، به سختی توانسته بازار را با میانگین‌‌‌‌‌‌‌های تاریخی سنجه‌‌‌‌‌‌‌های آماری خود مانند نسبت قیمت به سود گذشته‌‌‌‌‌‌‌نگر بازار سهام مطابقت دهد.
