386 489 ه/996 1095 م
کتاب: کتاب: ص 208
نویسنده: استانلی لین پل
بنی عقیل، شاخه ای از بزرگترین قبیله ی عربی و یکی از پنج طایفه ی تشکیل دهنده ی قبیله ی بنی کعب است که خود این قبیله از قبیله ی بزرگ مضر منشعب می شود.
برخی از شاخه های این قبیله پس از قبول اسلام، در سوریه و عراق و حتی در شمال افریقا و اسپانیا منتشر شدند و در ابتدای خلافت عباسیان، عراق مملو از مردم بنی عقیل بود.شاخه ای از آنان (بنی خفاجه) در مسیر رودخانه های بصره اقامت نمودند و قرنهای متوالی تا سال 727 ه (1326 م) به شغل راهنمائی قوافلی که از میان صحرای عراق عبور می کردند روزگار می گذراندند.شاخه ی بنی عباده و بنی منتفق نیز در منطقه ی واقع بین کوفه و واسط و بصره سکنی گزیدند و احتمال می رود که بنی عقیل که در موصل به حکومت رسیدند از این قبائل منشعب شده باشند.
عقیلیانی که در سوریه و عراق در قرن چهارم هجری حکومت می کردند، ابتدا به حکومت نیرومند حمدانیان جزیه می پرداختند.پس از انقراض حمدانیان، بنی عقیل علم استقلال برافراشتند و ابو ذواد محمد بن مسیب، نصیبین و بلد را از دست آخرین حاکم حمدانیان در سال 379 ه (989 م) خارج کرد و در سال 380 ه (990 م) موصل را نیز به قلمرو خود افزود.اما بویهیان در سال 381 ه (991 م) او را از آن دیار بیرون راندند.
پس از او، مقلد برادر ابو ذواد در سال 386 ه (996 م) موفق شد بر موصل استیلا یابد و حکومت خود را در کوفه و القصر و الجامعان نیز بسط دهد.بویهیان نیز حکومت مقلد را به شرط آنکه خراج پردازد به رسمیت شناختند و به همین ترتیب حکومت انبار و مدائن و دقوقانیز به او تفویض شد.از این روی، حسام الدوله مقلد، مؤسس دولت بنی عقیل در موصل محسوب می شود .
در ایام مسلم بن قریش که از افراد همین سلسله است، متصرفات بنی عقیل از بغداد تا حلب گسترش یافت ولی با فوت او در سال 478 ه (1085 م) حکومت آنها رو به ضعف نهاد و در سال 489 ه (1095 م)، قوام الدوله ابو سعید کربوغا بر موصل یعنی مقر حکومت بنی عقیل مسلط شد و این دیار به متصرفات دولت سلجوقیان ملحق گردید.
در سلسله نصب این خاندان، گروه کوچکی که در شهرهای کوچک در سوریه و عراق حکومت کردند و یا کسانی که به تنهائی در جائی حکومت داشتند نیز ذکر شده است 53 بنی عقیل پس از انقراض دولتشان به موطن اصلی خود یعنی عربستان (طرف بحرین) بازگشتند.
386 هجری قمری حسام الدوله ابو الحسن المقلد
391 معتمد الدوله ابو المنیع قرواش
442 زعیم الدوله ابو کامل برکة
443 علم الدوله ابو المعالی قریش
453 شرف الدوله ابو المکارم مسلم ابراهیم
486 489 علی
(سپس سلاجقه قدرت را در دست گرفتند) بنی عقیل (آل مسیب)
المقلد
رافع/شعیب/مالک/معن (ابن اثیر مقن نوشته است)
مسیب/الحسین/ابو عبد الله محمد (متوفای 401)
ذواد محمد (متوفای 386) /علی/1 حسام الدوله المقلد (متوفای 391) /شعبه ی تکریت
نجدة الدوله ابو منصور کامل/ (الف) ابو المسیب رافع (متوفای 427) /تغلب/کمال الدوله سیف الدین ابو سنان غریب (متوفای 425) /شهاب الدوله ابو درع رافع (متوفای 406)
2 قرواش/3 ابو کامل برکه/ابو الفضل بدران نصیبین (متوفای 425)
مالک/ابو الحسن مقلد (متوفای 446) /4 قریش (نصیبین 425، موصل 443 متوفای 453/ (ب) ابو منعه (متوفای 435) /ابو الریان (عکبرا) /بلال (اوانا)
شمس الدوله سالم (حلب تا 475 و سپس در جعبر، زفه متوفای 519
(ج) ابو غشام (مخلوع در سال 444، متوفای 448) / (د) عیسی/ (ه) نصر (متوفای 449)
علی (جعبر، متوفای 502) /5 مسلم (متوفای 478) /6 ابراهیم (متوفای 486)
شهاب الدین مالک/7 علی (مخلوع در 489/محمد/قرواش/المؤید (متوفای 945)
