اشاره:
عبدالمجید ناصری داوودی متولد سال 1343 ش در منطقه ی جاغوری، از توابع استان <ولا یت> غزنین افغانستان می باشد. حدود ده سال در دروس خارج فقه و اصول اساتید معظم حوزه ی علمیه ی قم آیات عظام فاضل لنکرانی، وحید خراسانی، مکارم شیرازی و جعفر سبحانی(دام ظلهم) شرکت نموده است. همزمان با آن دوره ی معارف اسلا می و دوره ی کارشناسی و کارشناس ارشد رشته ی تاریخ را، در مؤسسه ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) به پایان برده است. اکنون نیز عضو هیأت علمی و مدیر گروه تاریخ تشیع پژوهشکده ی تاریخ و سیره ی دفتر تبلیغات اسلا می می باشد. همچنین سال هاست که در مراکز و مؤسسات آموزشی، از جمله مؤسسه ی امام خمینی(ره)، مدرسه ی عالی امام خمینی(ره)، مدرسه ی عالی فقه و معارف اسلا می و جامعه` الزهرا(س) به تدریس ادبیات معارف اسلا می، تاریخ اسلا م، تاریخ تشیع و تاریخ سیاسی کشورهای اسلا می اشتغال دارد. آثار چاپ شده وی عبارت است از:
1. تشیع در خراسان عهد تیموریان، 1378(مشهد)، بنیاد پژوهش های اسلا می؛
2. زمینه و پیشینه ی جنبش اصلا حی در افغانستان، 1379، قم، مؤسسه ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)؛
3. مشاهیر تشیع در افغانستان، (3 جلد)، 79-1381، قم، مؤسسه ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)؛
4. مقالا ت متعدد در مجلا ت علمی و تخصصی معرفت، شیعه شناسی، اهل قلم، هفته نامه ی پرتو سخن.
5. راهنمایی و مشاوره ی پایان نامه های متعدد دانش پژوهان و مشارکت در تألیف؛
6. نگاهی نو به جریان عاشورا(شهادت امام حسین(ع ) از منظر اهل سنت).
از این مجموعه، تألیف های مشاهیر تشیع در افغانستان و نگاهی نو به جریان عاشورا به ترتیب از سوی شورای مدیریت حوزه ی علمیه قم، جشنواره ی شیخ طوسی و کنگره ی دین پژوهان به عنوان کتاب سال معرفی و شایسته ی تقدیر و کسب جایزه شناخته شده است.
این کتاب (وضعیت کنونی جهان اسلا م) با پیشنهاد دفتر تهیه وتدوین متون درسی مرکز جهانی علوم اسلا می، در تابستان 83، برای استفاده ی آموزشی درس، تحت همین عنوان، تألیف گردیده است و پس از تألیف از سوی دانشگاه ها، مؤسسات و مراکز آموزشی متعدد، که مضمون آموزشی تحت عنوان یاد شده، عناوین مشابه چون تاریخ معاصر، کشورهای اسلا می یا تحولا ت جهان اسلا م و... را در سرفصل های دروس مقطع لیسانس یا فوق لیسانس رشته ی تاریخ یا معارف اسلا می دارند، مورد استقبال واقع شد در ترم نخست سال تحصیلی جاری تکثیر و مورد تدریس قرار گرفت.
این کتاب، دارای هشت فصل است که هر یک از فصل ها دارای عنوان ویژه ای و با حجم نسبتاً متناسب را به خود اختصاص داده است و در مجموع حجم 330 صفحه ای کتاب را تشکیل می دهند. فصل نخست تحت عنوان <کلیات> به شناسایی موضوع جهان اسلا م، ضرورت و اهمیت موضوع و اهداف مورد نظر می پردازد و در ادامه، نگاه کلی به جمعیت جهان و آمار مسلمانان و نسبت آن با جمعیت جهان دارد. تقسیم بندی جهان اسلا م یا کشورهای اسلا می به حوزه های متعدد فرهنگی و تمدنی و سامان بخشی بحث، براساس مجموعه ی کشورهایی که دارای بیش ترین اشتراکات فرهنگی، تمدنی، تاریخی، سیاسی و جغرافیایی می باشند، مورد تأکید قرار می گیرد و براساس آن فصول آتی کتاب مشخص می گردد.
فصل دوم، خاورمیانه(middel Eost) یا الشرق الا وسط، نخستین حوزه ی تمدنی و فرهنگی در جهان اسلا م می باشد که مورد تحقیق قرار گرفته است و در آن نخست به تعریف و انواع اقوال درباره ی محدوده ی آن پرداخته و درباره ی منشأ این اصطلا ح بحث شده است. سپس پنج ویژگی های مهم خاورمیانه به طور فشرده بدین ترتیب یان گردیده است.
1. ویژگی تمدنی؛
2. دینی؛
3. سوق الجیشی ژئوپولیتیکی؛
4. اقتصادی به ویژه از لحاظ منابع انرژی نفت و گاز؛
5. سیاسی به ویژه معضل صهیونیسم و اشغال فلسطین.
در ادامه، به سایر مباحث و موضوعات مشترک کشورهای عضو اشاره شده است و بعد به هریک از کشورهای آن به طور فشرده پرداخته و تاریخ و مسایل اختصاصی آن را با رویکرد تاریخی و با تکیه و تأکید به رخدادهای معاصر مورد پژوهش قرار داده است. طی آن تقسیمات کشوری، نظام سیاسی، وضعیت اقتصادی یا مهم ترین تولیدات کشاورزی این کشورها مطرح شده و در ادامه، به طور اجمال و گذرا، سیاست خارجی و موقعیت هر یک از کشورها در منطقه، جمعیت، مذهب، اقوام و اماکن مهم آموزشی، دینی و تاریخی آن مورد توجه قرار گرفته است.
فصل سوم به ایران، افغانستان و آسیای میانه اختصاص دارد. درباره ی دو کشور نخست اشاره شده است که به دلیل پیوند فرهنگی، تمدنی، گذشته ی تاریخی و موقعیت جغرافیای و سایر امور با آسیای میانه، نزدیک می باشند و حوزه ی تمدنی و فرهنگی واحدی را تشکیل می دهند. بنا به بعضی تعاریف از خاورمیانه، مشمول آن نیز قرار می گیرند. از این لحاظ می توان جمهوری های اسلا می ایران و افغانستان را تحت عنوان خاورمیانه و با کشورهای آن حوزه مورد بحث قرار داد و می توان با آسیای میانه طرح نمود. در این کتاب، به دلیل تناسب فرهنگی و تمدنی بیش تر و گذشته ی تاریخی مشترک از سویی و رعایت تناسب حجم فصول مختلف کتاب از سوی دیگر با آسیای میانه اشتراک داده شده و تحت یک فصل بررسی گردیده است. در این فصل نیز نخست به گذشته ی مشترک این کشورها پرداخته؛ سابقه ی تمدنی، ورود اسلا م، ظهور شخصیت بزرگ اسلا می، تحولا ت گوناگون، سلسله ی سیاسی حاکم و سایر موضوعات مربوط را مرور نموده است و پس ازتجزیه ی این منطقه ی مهم جهان اسلا م، تاریخ معاصر هر یک از کشورهای ایران، افغانستان و جمهوری های تازه استقلا ل یافته ی آسیای میانه مانند قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان را به طور فشرده مطرح نموده است. سپس به شهرها و تقسیمات کشوری این کشورها، نظام های سیاسی حاکم، اهم موضوعات جاری آنها و محصولا ت مهم آن را اشاره کرده است.
فصل چهارم درباره ی شبه قاره بحث می کند و به شیوه ی فصول پیشین، نخست به شناسایی شبه قاره ی هند پرداخته؛ موقعیت جغرافیایی، ویژگی های استراتژیکی، انسانی، سیاسی و گذشته ی تمدنی و فرهنگی آن را به طور خلا صه طرح نموده است. سپس به تاریخچه ی آن، به طور گذرا پرداخته و مراحل مختلف سیاسی آن، به ویژه تحولا ت اسلا می آن را بحث کرده است.
ورود استعمار به شبه قاره و مبارزات مردم شبه قاره به منظور استقلا ل و آزادی از اهم مباحثی می باشد که در ادامه، مورد تأکید قرار گرفته است و سرانجام به خروج استعمار و همزمان آن، تجزیه ی شبه قاره، تأسیس دو کشور هند و پاکستان، جابه جایی بی سابقه جمعیت مسلمانان و هند، از شمال به جنوب و بالعکس، مشکلا ت ناشی از آن و آثار سوء استعمار این سرزمین و سرانجام جنگ های دو کشور هند و پاکستان، تجزیه ی مجدد پاکستان به پاکستان و بنگلا دش و عوامل داخلی و خارجی آن رخداد، پرداخته شده است. در پایان نیز وضعیت کنونی سه کشور با نگاه گذرا به حوادث پس از آخرین جنگ و تجزیه ی شبه قاره مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل پنجم به جنوب شرق آسیا اختصاص دارد و درآن کشورهای اندونزی، مالزی، برونئی و جزیره ی مالدیو، که بیش تر جمعیت آنها مسلمانان می باشد، به بحث گرفته شده است.
پس از آن به موقعیت این کشورها، سابقه ی تمدنی و فرهنگی، ورود اسلا م، تحولا ت پس از آن، به ویژه ورود استعمارگران غربی و سلطه ی درازمدت آنان به سرزمین های یاد شده، اشاره شده است. مبارزات آزادی بخش این کشورها، برای آزادی، اخراج استعمارگران و کارنامه ی ننگین استعمار در منطقه، مانند سایر مناطق، طرح گردیده و سرانجام استقلا ل این سرزمین و ظهور کشورهای مختلف، از دل آن، گزارش شده است.
نگاهی به وضعیت این کشورهای عمدتاً اسلا می پس از خروج استعمار و پی آمدهای سوء استعمار مورد توجه قرار گرفته است. سپس تلا ش های آنان برای رفع کمبودها و جبران عقب ماندگی مورد بحث قرار گرفته و از نظام سیاسی و مهم ترین تحولا ت و مسایل آنها یاد شده است.
فصل ششم به یکی از نقاط مهم دیگر جهان اسلا م، آ فریقای اسلا می، می پردازد. در آغاز اهمیت و ویژگی های مشترک کشورهای آفریقایی، به ویژه شمال آن، آورده شد ه است. سپس فرهنگ، تمدن گذشته، ورود اسلا م و تحولا ت پس از آن را اشاره نموده است. در ادامه، موضوع سلسله های اسلا می، به ویژه تسلط عثمانی به شمال آفریقا، بعد از آن ورود استعمار و سیاست ها، عملکردها و فجایع استعمارگران غربی، در مناطق و شهرها و روستاهای مختلف آفریقا، به ویژه کشورهای اسلا می آن، مورد تأمل قرار گرفته و مبارزات مردم مسلمان، که بیش تر با رهبری رهبران و علمای اسلا می و تحت مفاهیم و با انگیزه های اسلا می و دینی صورت گرفته، مورد مداقه قرار گرفته است. سرانجام آزادی این کشورها از سلطه ی استعمار، شکل گیری کشورهای کنونی و رویکرد جدید آنان، به ویژه در عرصه ی فرهنگ، سیاست و اقتصاد و وضعیت دینی، قومی و علمی مردم و اهم محصولا ت، نقاط قوت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی این کشورها، در پی آمده است و با شناسایی وضعیت کنونی هر یک از کشورها، از حیث جمعیت، نظام سیاسی، شهرهای مهم، وضعیت شهرنشینی، مراکز علمی و... پایان می یابد.
فصل هفتم کشورهای ترکیه، حوزه ی بالکان و قفقاز را مورد بحث قرار داده است؛ پس از شناسایی کشور ترکیه و اهمیت آن، به گذشته ی تاریخی آن پرداخته است و به امپراتور عثمانی اشاره شده ، و علل سقوط آن و سرانجام ظهور ترکیه ی نوین از دل آن و تجزیه ی آن سرزمین در میان استعمارگران و طرف های پیروز جنگ جهانی اول، از جمله مباحث بعدی آن است. ویژگی های ترکیه ی نوین، سیاست ها و رویکرد کلی آن پس از ظهور تا امروز، موقعیت فعلی ترکیه، به ویژه رویکرد اسلا می مردم ترکیه و تأیید احزاب اسلا م گرا توسط مردم در انتخابات و روابط این کشور با همسایگان، به ویژه کشورهای اسلا می و اروپا، پایان بخش این قسمت است.
در حوزه ی بالکان نیز ورود اسلا م در آن مناطق، بسط سلطه ی عثمانی در ان نقاط، در قرن شانزدهم، سیاست های عثمانی، ورود استعمار و دخالت های همسایگان و سرانجام جدایی آن از عثمانی و افتادنشان را در دام مارکسیسم و تحولا ت بعدی و در آخر وضعیت آنان را، در شرایط کنونی، مورد بحث قرار می دهد و به اجمال کشورهای مهم آن مانند آلبانی، بوسنی و هرزگوین، مقدونیه، کوزوو را شناسایی می کند.
در قسمت قفقاز نیز آذربایجان را به طور فشرده بررسی می کند و موقعیت گذشته ی آن، تسلط روسیه ی تزاری بر آن، پیآمد زیان بار و خسارات مختلف و کمرشکن مسلمانان از جمله مردم آذربایجان از این بابت و سپس استقلا ل آن را مورد تعمق قرار داده؛ رویکرد جدید مردم و نظام سیاسی آن را بررسی کرده؛ به اهم مشکلا ت و نقاط قوت آن را اشاره کرده و روابط آن را با همسایگان، به ویژه مشکلا ت قره باغ و... را بیان داشته است.
فصل هشتم و آخرین قسمت کتاب، به اقلیت های مسلمان اختصاص دارد؛ نخست به شناسایی واژه ی اقلیت و سپس اقلیت های مسلمان، توزیع مسلمانان از این لحاظ و پراکندگی آنان، مورد توجه قرار گرفته است. سپس از آن، جمعیت اقلیت های مسلمانان و نسبت آنها با کل مسلمانان طرح شده است. نقاط قوت و ضعف اقلیت های مسلمان، موضوع پسین است که در فرازها و تحت عناوین خاص مورد بحث قرار گرفته است. آن گاه بیش تر به کشورهای مختلف اروپایی، که دارای اقلیت مسلمان می باشند و اقلیت مذکور در آنها از آزادی نسبی، سلطه، آگاهی خوب و رفاه اقتصادی برخوردار بوده و از این لحاظ بر خلا ف کشورهای کمونیستی آسیایی، آفریقایی و حتی آمریکای جنوبی، فعال و پرتحرک می باشند، پرداخته شده و از کشورهای مختلف، از لحاظ اقلیت مسلمان و تعدد جمعیت مسلمانان نام برده شده است.
کتاب، پس از هر فصل، سؤالا تی را برای درک بهتر دانشجویان و دانش پژوهان طرح کرده تا با توجه به آنها، مطالب مهم هر فصل مورد دقت و یژه قرار گرفته و مراجعان را در فهم بهتر مطالب یاری رساند.
کتاب، با آن که با استفاده از منابع مختلف نگارش، یافته و منابع مورد استفاده در پاورقی هر صفحه آورده شده ، گاهی منابع بیش تری نیز برای مطالعه ی بیش تر و آگاهی تخصصی طلا ب و دانش پژوهان و سایر خوانندگان معرفی کرده است.
در پایان کتاب، کتاب نامه ی آن آمده که منابع و مراجع مورد استفاده به صورت کامل مورد شناسایی قرار گرفته است و خوانندگان می توانند با مراجعه بدان به منظور مطالعات بیش تر در هر بخش، راهنمایی و مساعدت شوند.
