(آموزش اقتصادی کودکان در ایاب و ذهاب تفریح و سرگرمی، بهداشت و درمان)
هزینه های آموزش
چه حد آموزش برای خانواده ضرورت دارد؟
با توجه به تغییرات چشمگیری که در قرن حاضر، در علم و تکنولوژی صورت گرفته است، نیروی کار آموزش ندیده، قادر به یافتن شغل و امرار معاش نمی باشد. از این رو، نیروی کار باید مطابق با نیازهای روز بازار کار و... آموزش ببیند.
امرزوه دست یابی به بیشتر مشاغل، نیاز به طی دوره های طولانی آموزش دارد. برخلاف قرون گذشته، که فرزند بعد از به دست آوردن توانایی جسمی (معمولا بعد از هفت سالگی) به عنوان نیروی کار وارد بازار کار می شد، امروزه چنین امکانی وجود ندارد (در حال حاضر ممکن است فقط در کشاورزی سنتی این امر میسر باشد) از این رو با توجه به این که یکی از اهداف مهم هر خانواده، آماده کردن فرزندان برای دست یابی به شغلی به منظور امرار معاش است، باید این سرمایه گذاری برای آنان انجام شود تا فرزندان آموزش ببینند. میزان این آموزش، به انتظارات خانواده از شغل آینده فرزندشان بستگی دارد.
در دنیای امروز، حتی برای به دست آوردن یک شغل ساده نیز به طی دوره آموزش ابتدایی و در بیشتر موارد متوسط نیاز است. برای آنکه این نیاز جامعه برآورده شود، در تمامی کشورها آموزش ابتدایی و در کشورهای پیشرفته آموزش متوسطه را اجباری کرده اند. هم چنین بخشی از آموزش توسط دولت تأمین مالی می شود.
در کشور ما، آموزش از دو طریق دولتی و خصوصی در دسترس می باشد. حتی در سطح آموزش عالی نیز امکان آموزش دولتی وجود دارد. خانواده ها می توانند با توجه به محدودیت درآمد خود از آموزش خصوصی و یا دولتی استفاده کنند. آموزش ابتدایی و متوسطه دولتی تقریبا برای تمامی افراد جامعه میسر است؛ اما با توجه به اینکه امکانات آموزش عالی دولتی برای تمام متقاضیان کفایت نمی کند، به ناچار استفاده از آن از طریق کنکور (رقابت) انجام می شود، بنابراین فقط درصد کمی می توانند وارد دوره های آموزش عالی دولتی شوند. خوشبختانه با رشد مراکز آموزش عالی خصوصی، امکان فراگیری این آموزش ها برای تعداد بیشتری میسر شده است.
در سال 1384، کل مبلغ تخصیص داده شده به تفریح، تحصیل و مطالعه در یک خانوار شهری 1478782 ریال بوده است (یعنی حدود 3/3 درصد کل هزینه ها) در سال 1385، سهم تحصیل و مطالعه 2/2 درصد بوده است که در سایه آموزش دولتی رقم ناچیزی می باشد.
حد بهینه آموزش:
یکی از تصمیمات مهم خانواده، سرمایه گذاری در امر آموزش افراد خانواده است. در مورد آموزشهای ابتدایی و متوسطه (خصوصا کسانی که از آموزش دولتی استفاده می کنند) هزینه فقط در حد مخارج روزمره می باشد. با توجه به منافع تحصیلات ابتدایی و متوسطه، هزینه آن بسیار ناچیز است، زیرا همان طور که قبلا گفته شد برای درصد مهمی از افراد جامعه، ورود به بازار کار، بدون طی کردن این دوره ها میسر نیست. آموزش ابتدایی و متوسطه، فواید دیگری همچون افزایش دانش عمومی، سوادآموزی و... دارد که بر تمامی امور زندگی فرد و جامعه اثر می گذارد.
خانواده باید با توجه به استطاعت مالی، توان و استعداد بچه ها و انتظارات از شغل آینده فرزند، انتخاب به عمل آورد. اگر به هر دلیلی، امکان راه یابی به آموزش عالی میسر نباشد، خانواده باید در دوره متوسطه دانش آموز را در مدارس متوسطه حرفه ای ثبت نام کند. هر چند ممکن است این مدارس، پرهزینه تر باشد ولی پس از پایان تحصیلات و با توجه به مهارت های عملی کسب شده، امکان شاغل شدن بیشتر است.
امروزه این مدارس در زمینه های حرفه ای مختلف به صورت خصوصی و دولتی موجود است. فرد با کسب مهارت های لازم، می تواند در بخش دولتی، خصوصی و یا خود اشتغالی کار کند. قبل از سرمایه گذاری در آموزش فرزندان، باید انتخاب های مختلف بررسی و با توجه به علاقه، استعداد، امکانات خانواده، هزینه های انواع آموزش و بازار کار، بهترین سرمایه گذاری آموزشی برای فرزندان صورت گیرد.
در کشورهای پیشرفته، اطلاعاتی در مورد وضع آینده بازار کار وجود دارد که فرد قبل از سرمایه گذاری آموزشی، آنها را بررسی می کند. اگر چه در کشور ما، کسب اطلاعات دقیق از نیازهای بازار آینده میسر نیست، ولی با مطالعه می توان اطلاعاتی هر چند جزیی به دست آورد.
برای خانواده هایی که قصد دارند فرزندان آنها وارد دوره آموزش عالی شوند، هم در انتخاب رشته و هم در مورد نوع آموزش (خصوصی، دولتی) باید تحلیل هزینه ـ فایده انجام شود، تا بهترین تصمیم گیری به عمل آید. از آنجا که یکی از اهداف سرمایه گذاری در آموزش عالی، کسب شغل است، از این رو خانواده باید بازار کار را زیر نظر داشته باشد و با توجه به توان فرزند سرمایه گذاری معقولی در زمینه آموزش فرزند به عمل آورد. اگر فرزندی در دانشگاه در رشته ای تحصیل می کند که علاقه ای به آن ندارد این خود صرف هزینه فراوان است بدون آنکه بازده مناسبی برای جامعه داشته باشد.
آموزش های کوتاه مدت:.
با توجه به تغییردر نوع تکنولوژی و پیشرفت های علمی درجهان، به منظور حفظ شغل و یا برای کسب درآمد بالاتر، هر یک ازاعضای خانواده، علاوه بر آموزش های رسمی بلندمدت، باید تحت آموزش های کوتاه مدت قرار گیرند. برخی از این آموزش های کوتاه مدت، توسط کارفرما تأمین مالی می شود، ولی برای احراز شغل بهترو پردرآمدتر،اگر افراد خانواده یک دوره آموزش کوتاه مدت ببینند، هر چند هزینه دارد،ولی فایده آن ممکن است زیاد باشد.
هزینه و فایده آموزش های کوتاه مدت را مقایسه و در صورتی که فایده از هزینه بیشترباشد،به سرمایه گذاری در دوره کوتاه مدت بپردازید.
هزینه های ارتباطات، ایاب و ذهاب
ایاب و ذهاب معمولاً بخشی از درآمد هر خانواده را به خود اختصاص می دهد. در سال 1385 یک خانوار شهری به طور متوسط 1325598 ریال یعنی حدود 14/2 درصد از کل هزینه ها را به حمل و نقل و ارتباطات اختصاص داده است. برای ایاب و ذهاب می توان از وسایل نقلیه شخصی استفاده کرد. وسایل نقلیه عمومی با هزینه های مختلف در دسترس می باشند. اتوبوس کم هزینه تر، ولی وقت گیر اما تاکسی پرهزینه بوده ولی رفاه بیشتری تأمین می کند. هرخانواده می تواند با توجه به درآمد خود و مقایسه بین هزینه، زمان و رفاه بر حسب ضرورت از هر یک از وسایل فوق استفاده کند.
وسایل نقلیه خصوصی: (انواع خودرو) با قیمت های متفاوت در بازار وجود دارد. خانواده می تواند با توجه به درآمد خود، نوع اتومبیل را انتخاب کند. در مورد خرید خودرو،مانند سایروسایل زندگی باید با توجه به نیاز،درآمد،امنیت و هزینه های نگهداری و راه بری ماشین،خرید صورت گیرد.
تصمیم گیری برای ایاب و ذهاب هریک از افراد خانواده با وسیله نقلیه عمومی یا خصوصی، مستلزم مقایسه هزینه های واقعی استفاده ازاین دو وسیله است.باید هزینه ها و منافع واقعی با هم مقایسه و در انتخاب نوع وسیله برای ایاب و ذهاب هر یک ازافراد خانواده، با توجه به سن، دوری مسافت، زمان و.. تصمیم صحیحی اتخاذ شود.
به منظورکاهش هزینه ایاب و ذهاب خانواده، توجه به نکات ذیل ضروری به نظرمی رسد:
-درانتخاب محل سکونت، به ایاب و ذهاب خانواده توجه شود. حتی الامکان محل سکونت خانواده باید با توجه وضعیت افراد خانوده انتخاب شود.
2-سعی شود در رفت و آمدهای خانوادگی و مواردی که کل افراد خانواده باید شرکت کنند یا مواقع ضروری،از وسایل نقلیه شخصی استفاده شود.درهرصورت چهار عامل امنیت،سرعت،رفاه و هزینه با هم در نظرگرفته شود.
3-خریدها ازمرکزخرید نزدیک به محل سکونت و یا در مسیر بازگشت از محل کار انجام شود.
4- برای رفتن به مدرسه، مراجعه به پزشک و... از مکان های نزدیک به منزل استفاده شود.
هزینه های تفریح و سرگرمی
فراغت در لغت به معنی «آسودگی» است و معمولاً در مقابل کار، انجام امور روزمره و اشتغالاتی که موجب خستگی می شود به کارمی رود. در زمان فراغت معمولاً افراد به علایق و سرگرمی های خود می پردازند و این امر موجب تقویت بهداشت روانی آنها می گردد. چگونگی گذراندن اواقات فراغت تا حدود زیادی می تواند نشانگر ویژگی های فکری فرد و نیز ویژگی های فرهنگی جامعه ای باشد که فرد درآن زندگی می کند. اوقاتی را که افراد درآن به فعالیت های منظم و برنامه ریزی شده (مثل مدرسه رفتن،درس خواندن و کارکردن) که انتظارات ویژه ای را برآورده می سازند می پردازند،جزء اوقات فراغت محسوب نمی شود. کودکان تا قبل از سن مدرسه اوقات خود را به طورآزاد می گذرانند و فعالیت های آنها براساس بازی ها و سرگرمی های روزمره آنها می گذرد. ولی با ورود آنها به مدرسه باید خود را بر طبق برنامه ریزی های تعیین شده روزانه مستمر وفق دهند و ازیک نظام خاص تبعیت نمایند. بنابراین انجام این فعالیت ها به حساب وظایف آنها می آید و فعالیت هایی که در ساعاتی غیرازساعات انجام وظایف به آنها پرداخته می شود سرگرمی های آنها محسوب می شود.
اهمیت اوقات فراغت در بهداشت روانی:
انسان تمایل دارد دراوقایت که ازکار اجباری و وظیفه ای فارغ می شود به نوعی به تفریح و یا سرگرمی بپردازد. این تمایل جزء نیازهای انسان محسوب می شود. چگونگی گذراندن اوقات فراغت در هر جامعه به عوام متعددی بستگی دارد که باید به فرهنگ،امکانات مالی فردی و اجتماعی به عنوان دو عامل مهم اشاره نمود.امروزه روانشناسان عقیده دارند که تفریح سرگرمی نقش مهمی در پرورش قوای جسمانی،فکری،اخلاقی و رفتاری افراد دارد و چنانچه ازاین اوقات به خوبی و به طرز صحیح استفاده شود در پیشگیری از انحرافات و کجروی ها می توند به نحو چشم گیری مؤثر باشد.دراوقات فراغت باید افراد فرصت هایی داشته باشند تا هدفهای مشخص و معینی را دنبال نمایند و به رشد همه جانبه شخصیت خود بپردازند. اوقات فراغت نوجوانان به ویژه باید طوری برنامه ریزی شود که هم سازندگی و هم حذف عوامل مزاحم را به دنبال داشته باشد.مثلاً نوجوانی که دراوقات فراغت خود ورزش می کنند و یا به انجام کارهای هنری می پردازند ذهن خود را از پرداختن به امور ناراحت کننده، اضطراب آورکه موجب آزردگی روانی می گردد به طرف فعالیت های لذت بخش و آرام بخش سوق می دهند. از طرف دیگر ذکراین نکته ضروری به نظر می رسد که چنانچه نوجوانان اوقات فراغت خود را صرف فعالیت های غیر موجه و مضرنمایند نه تنها کمکی به بهداشت روانی آنها نمی شود بلکه خود زمینه بروزانحراف خواهد بود.
علایق و سرگرمیهای اعضای خانواده و انواع آن:
ازآنجا که علایق و سرگرمی های مانند انگیزه ها ازنیازهای درونی سرچشمه می گیرند بنابراین محرک های قوی برای رفتار به حساب می آیند و باید به موقع و به طریق مطلوب،به آنها پرداخته شود. نیازهای اعضای خانواده برحسب اهمیت آنها باید برطرف گردند.همچنین زمان رفع نیازها از اهمیت خاصی برخورداراست. یعنی اینکه نیازها درزمان خاصی خود باید ارضا شوند.مثلاً نیازهای دوران کودکی را نمی توان در دوره نوجوانی برطرف نمود و همچنین به نیازهای دوران نوجوانی نمی توان در دوران میانسالی پاسخ گفت. هر چه نیازها انسان در حد معقول و متعارف و به موقع ارضا شود فرد ازحالت هیجانی و بی قراری به سمت آرامش حرکت می کند.
علایق و سرگرمی های اعضای خانواده می تواند انگیزه های بسیارقوی برای رفتار و حرکات و فعالیت آنها به حساب آید. برای اینکه این امرتحقق یابد و اعضای خانواده با انگیزه های قوی به فعالیت های مثبت بپردازند باید زمینه های مساعدی برای کمک و راهنمایی و پیشرفت هدف مشروع آنها فراهم شود.
دربعضی مواقع دیده می شود که افراد به اموری علاقه مند می شوند و در اوقات فراغات به آن امور می پردازند که هیچگونه هدفی را در برندارد و آنها را به سوی خودشناسی و خودسازی سوق نمی دهد. در این گونه موارد باید مسیر ذهنی فرزندان را تغییر داد و فعالیت های هدفمند و جهت دار را جایگزین آن نمود. علایق و سرگرمی های فرزندان در گذشته بسیار محدود بوده است ولی امروزه با صنعتی شدن جوامع و پیشرفت علم و تکنولوژی و بالا رفتن میزان آگاهی و اطلاعات افراد و همچنین به وجود آمدن رادیو،تلویزیون، سینما، تئاتر، عکاسی و هنرهای دیگرانواع ورزش ها، اردوهای دسته جمعی،سخنرانیها و غیره نوجوانان می توانند ازطیف وسیعی که اینگونه فعالیت ها و سرگرمی ها دارند انتخاب نموده، ضمن گذراندن اوقات فراغت خود با آن نوع سرگرمی ها درجهت یادگیری مهارت های تازه و تقویت وضعیت روانی خود قدم بردارند.
وضیت جسمانی و روانی افراد در سرگرمی ها و فعالیت های آنها تاثیر دارد. بعضی از افراد فعالیت های گروهی را انتخاب می نمایند (مانند والیبال) و بعضی دیگر سرگرمی های انفرادی را برمی گزینند (مانند خیاطی) بعضی از افراد سرگرمی های پرتحرک را دوست دارند (مانند راهپیمایی) در حالی که بعضی دیگر فعالیت های کم تحرک را انتخاب می نمایند (مانند تهیه مجموعه ای از اشیاء) بنابراین می توان گفت که سن، فرهنگ، موقعیت فرد، امکانات و وضع اقتصادی، فن آوری، وضعی جسمانی و شرایط روانی هر فرد در گرایش او به گذراندن اوقات فراغتش به نحو ویژه ای، تاثیر دارد.
بازی و فعالیت های ورزشی:
بازی و ورزش یکی ازسرگرمی های مورد علاقه اعضای خانواده است. برخی معتقدند که بازی در انسان مبنای غریزی دارد و باعث معطوف شدن ذهن ازامور یکنواخت به امور تازه و مطبوع می گردد. گفته می شود که ورزش آدمی را آماده ایفای نقش های او درزندگی می کند؛حس احترام به مقررات و داشتن انضباط را در فرد تقویت می نماید؛حس اشتراک هم اندیشی و همکاری را برمی انگیزد و باعث تجدید قوا می شود. ورزشها و بازی های گروهی باعث همبستگی افراد و سبب پیوند آنها با گروه و جامعه می گردد و علاوه بر آن سلامتی و نشاط را افزایش داده و باعث می شود که بهره وری افراد خانواده افزایش یابد. ورزش لازمه تندرسی نیز هست و می توان با ورزش از بعضی هزینه های درمانی پیشگیری کرد. پس باید بخشی از زمان و یا در صورت لزوم درآمد خانواده به این امرمهم اختصاص یابد.
فعالیت های هنری:
بسیاری از فرزندان به کارهای هنری از جمله عکاسی، فیلمبرداری، نقاشی، کارهای دستی و... علاقه مند می باشند. اینگونه فعالیت ها در ایجاد خلاقیت و سازندگی فرد نقش بسیار موثری دارد. در اینگونه کارهای هنری،نوآوریهای زیادی می تواند توسط افراد بوجود آید که نه تنها صرفاً برای گذراندن اوقات فراغت سودمند است بلکه بعضاً ممکن است زیربنای حرفه ای در بعضی از افراد نیز بوجود آید.
بعضی ازافراد علاقه مندی زیاد به عکس گرفتن و قرار دادن آنها درآلبوم دارندو یا علاقه مند به فیلمبرداری از صحنه ها و مناظر مختلف هستند. اینکه نوجوانان چه موضوعاتی را برای فیلمبرداری و عکاسی انتخاب می نمایند و چگونه درآن پیشرفت می کنند می تواند گرایش تحصیلی و حرفه ای آنان را درآینده تعیین نماید و دربالا بردن بهداشت روانی فرد موثر باشد و چنانچه این فعالیت های مثبت مورد تایید و تشویق قرار گیرد؛اعتماد به نفس نوجوانان را تقویت می کند. البته از آنجا که انجام این فعالیت ها مستلزم صرف هزینه های زیادی است ممکن است بعد از مدت کوتاهی سرگرمی دیگر جایگزین آن شود.
برنامه ریزی برای اوقات فراغت
برنامه ریزی برای اوقات فراغت همانند برنامه ریزی هایی که در زمینه های دیگر صورت می گیرد نوعی فرآیند هدف دار است. در برنامه ریزی اوقات فراغت باید عوامل زیر در نظرگرفته شود:
-نیازها
در یک برنامه ریزی دقیق اوقات فراغت باید به نقش نیازها توجه نماییم.آنچه که در برنامه اوقات فراغت آورده می شود باید جوابگوی نیازطبیعی و معمولی نوجوانان باشد و او را ازمسیرطبیعی زندگی منحرف نسازد مثلاً دختر 15 ساله ای علاقه مند به شرکت درفعالیت های گروهی سالم است این علاقه ناشی ازنیاز به تعلق داشتن به گروه می باشد که یک نیازطبیعی است و باید از نیازهای کاذب و تمایلات مطلوب منفک گردد.
-اولویت ها:
در برنامه ریزی اوقت فراغت، اولویت ها باید مورد توجه قرار گیرد.و نیازها براساس درجه اهمیت آنها برآورده شوند. اگر در خانه ای هنوز نیازهای اولیه و اساسی نوجوانان ازقبیل خوراک و پوشاک برآورده نشده است درست به نظر نمی رسد که هزینه زیادی صرف خریدن دوربین فیلمبرداری شود و اگرنوجوانی نیاز به کلاسهای آموزشی دارد و از لحاظ درسی لازم است که زمانی را به غیر از ساعات موظف خود به درس خواندن بپردازد درست آن است که اولویت اول به این مهم، اختصاص یابد و هزینه کمتری را صرف سایر کلاس های آموزشی غیرضروری نماید. درهر صورت، افراد خانواده باید به این نکته توجه داشته باشند که حتماً فعالیت های مناسب و مفرح را در اوقات فراغتی هر چند کوتاه،در برنامه زندگی خود لحاظ نمایند و در اوقات فراغت به کیفیت تاثیرپذیری فعالیت بر بهداشت روانی توجه داشته باشیم.
-امکانات موجود:
دربرنامه ریزی اوقات فراغت، باید از امکانات موجود استفاده ی بهینه را به عمل آورد. هر نوجوانی و یا هر خانواده ای در برنامه ریزی اواقت فراغت، چنانچه امکانات موجود را در نظر نگیرد و بخواهد به بلندپروازی های جاه طلبانه جامه عمل بپوشاند در واقع به بروز توقعات نابجا کمک کرده است.اما این بدان معنی نیست که والدین توجهی به اوقات فراغت و خواسته های معقول فرزندانشان نداشته باشند بله همان طوری که قبلا اشاره شد بهتر است والدین سرگرمی را جزو نیازهای فرزندان تلقی نمود، اما برنامه ریزی های شایسته ای در این زمینه انجام دهند.
- مشارکت و همفکری:
برنامه اوقات فراغت باید به گونه ای طراحی شود که در آن از نظریات افراد شرکت کننده در برنامه ریزی استفاده گردد؛ همچنین برنامه باید به نوعی جوابگوی خواسته های معقول و منطقی آنها باشد. در غیر این صورت یک برنامه تحمیلی ارائه خواهد شد وبه جای اینکه فعالیت های خاص فرح بخش تلقی گردد، عذاب آور و فشارزا خواهد بود. مثلا چنانچه برنامه ریزی اوقات فراغت یک نوجوان شرکت در کلاسی آموزشی باشد که مورد علاقه او نیست؛ و در برنامه فعالیت هایی مثل ورزش و یا هنر حذف شود این خود نمونه یک برنامه ی تحمیلی تلقی می شود و اضطراب و بی قراری های احتمالی یک نوجوان را از بین نخواهد برد.
-مسئولیت پذیری:
تفریح و سرگرمی به هر صورتی که باشد از عوامل مهم افزایش کارایی و سلامت افراد خانواده است و لازم است بخشی از وقت و بودجه خانواده به این امر مهم اختصاص یابد. مدت زمان و بودجه تخصیص داده شده به مهمانی، افرادی که برای معاشرت انتخاب می شوند و تمامی موارد دیگر باید مورد بررسی قرار گیرد به گونه ای که مواظب باشند زیان های آن میهمانی از قبیل اتلاف وقت و آسیب های روحی بعدی و حضور در آن میهمانی بیشتر از منابع آن نباشد.
هزینه های بهداشت و درمان
حفظ سلامتی افراد خانواده، از مهم ترین وظایف خانواده است. از این رو بخشی از درآمد خانواده باید به بهداشت و درمان اختصاص یابد. به طور متوسط یک خانواده شهری در سال 85، 4/3 درصد کل هزینه های خود را به این مقوله اختصاص داده است.
مصرف بخشی از این درآمد برای بهداشت، می تواند از هزینه های بسیار زیاد بعدی برای درمان پیشگیری نماید بعضی از مزایای اقتصاد بهداشت بر درمان به این شرح است:
-به طورکلی می توان گفت بیماری برای جامعه گران تمام می شود زیرا جامعه برای پرورش هر فرد در مراحل مختلف تولد، آموزش و پرورش و خلاصه اجتماعی کردن افراد،سرمایه گذاری قابل توجهی می کند.همچنین بیماری از دو نظر بر درآمد ملی نیز اثرمی گذارد:
1-هزینه هایی که برای درمان صرف می شود
2-هزینه های ناشی از کاهش تولیدات
-پیشگیری از بیماری ها منجر به پس انداز می گردد و هزینه هایی که از طرف خانواده و جامعه در راه بهداشت صرف می گردد در مقایسه با درمان قابلیت برگشت بیشتری دارد.
-زیان های ابتلا به امراض از نقطه نظر مادی و معنوی به اندازه ای است که حتی در صورت بهبودی باز هم جبران ناپذیر است.
رعایت بهداشت آسان تر؛ساده تر و مقرون به صرفه تراز درمان است. به طور مثال: اگر هزینه درمان به موقع گلودرد چرکی که می تواند باعث تب رماتیسمی و رماتیسم قلبی شود با هزینه درمان قلب مقایسه شود، هزینه ای که جهت تهیه پنی سیلین برای درمان گلودرد صرف می شود به هیچ وجه با هزینه جراحی و درمان قلب قابل مقایسه نیست.مقایسه هزینه هایی که صرف معالجه بیماری های ناشی ازآلودگی آب می شود با هزینه لوله کشی آب سالم دریک روستا، مقایسه هزینه مصرفی جهت مسواک و خمیردندان با هزینه عمل جراحی و ترمیمی دندانها،مثال های دیگری است که نشان دهنده مزیت بهداشت بردرمان است.
-همچنین با مراجعه به هنگام به پزشک و پیشگیری و درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری هم می توان در هزینه های بعدی صرفه جویی کرد.
پیشگیری و درمان درکشور ما، از طریق مراکزدرمانی خصوصی و یا دولتی انجام می شود. افراد با توجه به درآمد خانواده می توانند به یکی از مراکز خصوصی یا دولتی مراجعه کنند. خدمات بهداشتی دولتی کم هزینه تر ولی زمان براست اما استفاده از خدمات خصوصی پرهزینه ولی سریع است.
-واکسیناسیون اعضای خانواده در برابر بیماریها،استفاده از وسایل بهداشتی و خصوصاً وسایل بهداشتی فردی، تغذیه سالم،ترک سیگار و عادات ناسالم دیگر، استراحت،خواب و تفریح کافی، ورزش متناسب با جسم و امکانات، حفظ توانایی بدن؛اطلاعات مختصرنسبت به بعضی بیماری های شایع تر، و مخصوصاً حفظ بهداشت روانی در خانوده و کسب اطلاعات نسبت به سلامت روان یا بیماری های خفیف روانی به بهداشت و سلامت خانواده و کاهش هزینه های بعدی درمانی کمک می کند.
-برای کاهش هزینه های درمانی خصوصاً جراحی ها،بهتر است اعضای خانواده از بیمه های درمانی استفاده کنند خانواده هایی که بیمه نیستند می توانند با مراجعه به سازمان خدمات درمانی کشور و یا مراکز بیمه خصوصی بیمه درمانی دریافت دارند. بعلاوه بیمه های تکمیلی و بیمه های بستری و... وجود دارد که هزینه های درمان را تا سقف بالاتری می پردازند.
-فقر نیز یکی از عوامل مهم ایجاد سوءتغذیه است.
دراهمیت تغذیه در زندگی انسان همین بس که یک ششم بیماری ها درجهان ناشی از سوءتغذیه است و این رقم در بعضی مناطق محروم ممکن است به یک سوم هم برسد. تحقیقات نشان می دهد تغذیه کافی علاوه بر درآمد،با هزینه های خانواده هم در ارتباط است. یعنی وضعیت تامین انرژی مورد نیاز بدن از یک طرف در ارتباط مستقیم با میزان درآمد و وضعیت اقتصادی خانوارها می باشد و از سوی دیگر مدیریت اقتصاد خانوار و چگونگی تنظیم هزینه های زندگی نیز در تامین مواد غذایی اثرگذار است. به عبارتی فرهنگ و عادات حاکم برجامعه نیز باعث سوءتغذیه می شود.
با توجه به مطالب فوق حتماً باید به تنظیم برنامه غذایی مطلوب توجه داشته باشیم. زیرا برنامه غذایی مناسب یکی از راه های کاهش هزینه های درمانی و در نهایت کاهش هزینه های خانواده می باشد. اگر انسان از خواص مواد غذایی آگاهی داشته باشد با پول کم هم می تواند مواد غذایی لازم را به بدن خود برساند ممکن است عده ای بگویند پول،حلال مشکلات است و هر کس پول دارد غذای خوشمزه ای هم می خورد باید گفت درست است که با پول می توان غذاهای بهتری تهیه کرد ولی این غذاهای متنوع ممکن است نتواند احتیاجات ضروری بدن را تأمین کنند.
منبع: هنر تنظیم دخل و خرج خانواده، گلمکانی ، وجیهه ، انتشارات همیاران جوان ،1388