چاقی، کم تحرکی و ورزش در کودکان

دکتر امید صالحیان؛ متخصص فیزیولوژی ورزشی

بی تحرکی

گرایش یافتن به سرگرمی‌‌های بی تحرک، ساعت‌‌های طولانی تماشای تلویزیون و فیلم‌‌های ویدئویی و همچنین بازی‌‌های رایانه ای، شیوه زندگی امروزی را کم تحرک ساخته است.

از سوی دیگر، زندگی در خانه‌‌های کوچک و آپارتمانی مجال دویدن و بازی کردن را از کودکان گرفته است و به نوبه خودباعث گرایش بیشتر کودکان ونوجوانان به سرگرمی‌‌های کم تحرک می شود.

در افرادی که بیش از 2 ساعت از شبانه روز را صرف سرگرمی‌‌های نشسته از قبیل تماشای تلویزیون می کنند، خطر چاقی در حدود 23 درصد افزایش پیدا می کند.

به ازای هر یک ساعت بیشتر تماشای تلویزیون شیوع چاقی به میزان 2 درصد افزایش می یابد.

مصرف میان وعده‌‌های غذایی پرکالری در حین تماشای تلویزیون و همچنین گرایش به مواد غذایی پرکالری با محتوای زیاد قند، چربی یا نمک تبلیغ شده در پیام‌‌های بازرگان از دیگر موارد تاثیر تلویزیون بر بروز اضافه وزن هستند.

نقش چاقی در پیدایش بیماری‌‌ها

روانشناختی

تبعیض و انزوای اجتماعی، کاهش عزت نفس، اختلال در یادگیری، ناراحتی‌‌های مرتبط با شکل ظاهری

بدن، بی اشتهایی عصبی- درمیان مدت و طولانی مدت؛ موفقیت اجتماعی و اقتصادی اندک، بی اشتهایی عصبی.

تنفسی

حبس نفس و بی خوابی، آسم، تحمل اندک در تمرینات ورزشی

ارتوپدی

کمر درد، لغزش دیسک اپی فیز فوق رانی، انحنای درشت نئی، اسپرین‌های قوزک پا، صافی کف پا

گوارشی کبدی

کبد چرب غیر الکلی، پس زدن غذا از معده به مری و اختلالات تخلیه معده، سنگ‌صفرا

تولید مثل سندروم پلی سیستیک تخمدانی، قاعدگی‌های غیر طبیعی، ناباروری

قلبی عروقی

کلسترول بالا (LDL)، کلسترول پایین، تری گلیسریدهای بالا (HDL) پر فشار خونی، نیمرخ چربی مضر

در میان مدت و طولانی مدت: افزایش خطر ابتلا به پرفشار خونی و نیمرخ چربی مضر در بزرگسالان،

افزایش ابتلا به بیماری شریان کرونری در بزرگسالان، هیپرتروفی بطن چپ

غدد درون ریز

هیپر انسولینی، مقاومت انسولینی، اختلال در تحمل گلوکز، اختلال در گلوکز ناشتا، دیابت نوع 2

در میان مدت و طولانی مدت: افزایش خطر دیابت نوع 2 در بزرگسالان

عصبی

افزایش خوش خیم فشار درون جمجمه‌ای

پوستی

وجود لکه‌‌های سیاه روی صورت و بدن، علائم احساس کشش پوست، برفک

دستورالعمل‌‌های کلی برای گسترش برنامه‌‌های مدرسه محور برای پیشگیری از اضافه وزن

تنطیم کلاس‌‌های آموزش تندرستی در ارتباط با تغذیه سالم و فعالیت‌‌های جسمانی.

در گیر کردن والدین از طریق جلسات و ارسال دستورالعمل‌‌های آموزشی به خانه آنها.

کلاس‌های آموزش تربیت بدنی حداقل به مدت 2 ساعت در هفته در برنامه آموزشی گنجانده شود.

در زمانهای استراحت قبل، هنگام و بعد از مدرسه فرصتهای انجام فعالیت جسمانی فراهم نمایید.

تدارک ورزشهای مختلف و فعالیت‌های زندگی سالم.

توسعه رفت و آمد فعال به مدرسه.

تهیه و تدارک ناهارسالم در مدرسه با چربی پایین، سرشار از سبزیجات و میوه‌های تازه

تشویق به مصرف آب خنک سالم و آب میوه بجای نوشیدنی‌های گازدار.

تدارک برنامه‌‌هایی آموزش و ارائه نکات مهم در مورد فعالیت‌‌های جسمانی و مفاهیم تغذیه ای برای اجرای

راهکارهای تغییرات رفتاری برای معلمین.

ارجاع کودکان دارای اضافه وزن به موسسات درمانی.

ورزش و چاقی

در برخی مطالعات نشان داده شده است که افراد دارای فعالیت بدنی منظم در مقایسه با افراد غیر فعال، دقت آن‌‌ها در تنظیم کوتاه مدت انرژی دریافتی روزانه بیشتر می باشد.

در واقع این مسئله حاکی از آن است که فعالیت بدنی منظم ممکن است حساسیت به علائم سیری را افزایش و لذا انرژی دریافتی روزانه به درستی تنظیم گردد.

بنابراین داشتن تحرک جسمانی می‌تواند به معنای بهبود تنظیم تعادل انرژی، مستقل از  افزایش هزینه انرژی تمرین باشد.

یک سبک زندگی فعال جسمانی، خواه کودک یا جوان منجر به یک سبک زندگی سالم و پیشگیری از بیماری‌‌ها خوهد شد، درحالی که سبک زندگی غیر فعال مرتبط با بیماری‌‌های مزمن و ناراحتی‌‌های متعددی است.

درتحقیقات بسیار زیادی به ضرورت اجرای فعالیت جسمانی و آمادگی جسمانی مرتبط با تندرستی در زندگی نوجوانان و جوانان توجه و حمایت شده است.

با توجه به افزایش گسترده چاقی در کودکان و نوجوانان، فعالیت جسمانی می تواند نقش مهمی در کمک و مقابله با این مشکلات جدی داشته باشد.

چنانچه تغییرات خاصی در شیوه زندگی افراد باید ایجاد شود، فعالیت جسمانی برای کودکان چاق و دارای اضافه وزن باید در محیطی اجرا گردد که لذت بخش باشد و یک تجربه مثبت ایجاد نماید.

فعالیت جسمانی بطور کلی به عنوان حرکات بدنی تعریف شده است که از طریق انقباض عضلات اسکلتی ایجاد و موجبافزایش اساسی در هزینه‌ی انرژی گردد.

رهنمودهایی برای اجرای فعالیت‌‌های جسمانی با هدف پیشگیری از چاقی درکودکان

فرصت‌هایی برای انجام بازی‌‌های ایمن درخانه و بیرون از خانه فراهم کنید.

تا حد امکان کودکان در محیط‌‌های مختلف اجرای فعالیت بدنی و ورزشی قرار گیرند.

کودکان را در باشگاه‌های ورزشی نام نویسی کنید.

حداقل هفتهای یک مرتبه فعالیتهای جسمانی را با تمام اعضایخانواده سازمان دهی و اجرا نمایید.

پیاده روی یا دوچرخه سواری به مدرسه و خرید از مغازه و بلعکس را تشویق کنید.

به جای آسانسور وپله برقی بالا رفتن از پله‌ها را در کودکان تشویق نمایید، چنانچه تعداد طبقات ساختمان زیاد می‌باشد تا طبقات معینی وی را تشویق و سعی کنید به تدریج صعود به طبقات بالاتر افزایش داده شود.

کودکان به انجام فعالیت‌های خانگی مانند شستن ظرف‌‌ها، تمیز کردن اتاق خود، شستن ماشین، باغبانی و ... درگیر شوند.

زمان تماشای تلویزیون یا انجام بازی‌های کامپیوتری به کمتر از 2 ساعت در روز محدود شود.

چنانچه کودکان حداقل یک ساعت در روز فعالیت جسمانی داشتند، در این صورت به آنها اجازه داده شود تا تلویزیون تماشا کنند.

تلویزیون و وسایل بازی‌های کامپیوتری را در اتاق کودکان قرار ندهید.

پروتکل تمرینی جهت کاهش وزن در کودکان