مهندس حسن بنی هاشمی؛ مولف کتاب سبزیکاری در سطح کم
کنگر فرنگی (آرتیشو)
موطن اصلی آن نواحی مدیترانه، جنوب اروپا و شمال آفریقا و از زمان‌‌های قدیم رومی‌ها و یونانی‌ها آن را به خوبی می‌شناخته‌اند. گیاهی است علفی و چند ساله دارای برگ‌های طویل حدود یک تا یک‌ونیم متر است. برگ‌های آن به رنگ خاکستری مایل به آبی و دارای بریدگی‌های زیاد بوده و پشت آنها سفید و کرکدار می‌باشند.
گل آن روی ساقه هوایی در راس واقع گردیده است. ریشه آرتیشو به سرما مقاوم است ولی قسمت هوایی آن بیش از چند درجه زیر صفر را تحمل نمی‌کند. گرمای زیاد موجب باز شدن براکته‌هایی که قسمت خوراکی گیاه را تشکیل می‌دهند شده و از مرغوبیت آن می‌کاهد. این گیاه در خاک‌های رسی و شنی عمیق و نم‌دار که در آن مواد آلی به اندازه کافی وجود داشته باشد بهترین رشد را دارد.
آرتیشو به دو روش تکثیر می‌شود. یکی به روش استفاده از پاجوش‌ها و دیگری از طریق بذر، در اوایل بهار روی پشته‌های آماده شده به فاصله 25-20 سانتیمتر دنبال هم کاشته سپس بوته‌های کاشته شده با بذر را به فاصله 5 سانتیمتر از یکدیگر تُنک می‌کنند. توجه داشته باشید که طول پاجوش‌ها باید حدود 25-30 سانتیمتر بوده و با کمی ریشه همراه باشد.
بدیهی است در سال اول نهال رشد کافی نموده و در سال دوم میوه آن برداشت می‌شود. گل‌های آرتیشو خوراکی بوده که بر روی ساقه اصلی آن می‌روید و حداکثر محصول آن در سال دوم و سوم می‌باشد. هنگام برداشت باید گل‌ها را حدود 10-5 سانتیمتر از ساقه قطع و مصرف نمود.
از سال سوم در پاییز برای حفاظت از یخ‌زدگی، ریشه‌ها برگ‌ها و ساقه‌های باقیمانده را چند سانتیمتر بالاتر از خاک بریده و روی بوتهها را با کاه، خاک برگ یا کود حیوانی می‌پوشانند. از قدیم آرتیشو را به نام داروی کبد می‌شناختند. از عصاره آرتیشو ماده موثر سینارین به دست می‌آید که در ناراحتی‌های کبدی و متابولیسم کلسترول به کار می‌رود.
هویج‌فرنگی
هویج فرنگی گیاهی است دو ساله و آن را در فصل بهار، پاییز و در زمستان در مناطق گرمسیر می‌کارند. این گیاه در مقابل سرما و یخبندان سطحی و مقاوم می‌باشد. ولی گرما و خشکی به آن خسارت وارد می‌کند. خاک‌های شنی با مواد آلی برای کشت آن بسیار مناسب است. فاصله خطوط کشت حدود 20 تا 25 و فاصله بوتهها را 5 تا 7 سانتیمتر در نظر بگیرید.
برای جلوگیری از کشت متراکم، بذر را همانند بذر شاهی بکارید و پس از سبز شدن بوتهها و موقعی که دارای حداقل 4 برگ شدند تُنک کردن بوتهها ضروری است. مقدار بذر مصرفی برای هر 2متر مربع حدود 2 گرم و عمق کاشت حدود 3 سانتیمتر می‌باشد. از عمیق کاشتن و ریختن خاک رس روی بذرها خودداری نمایید. بهتر است روی بذرها کمی خاک برگ بریزید تا بهتر سبز شود.
توجه داشته باشید که سبز شدن بذر هویج بین یک تا سه هفته طول می‌کشد و باید کمی صبر و حوصله به خرج دهید. پتاس در بالا بردن کیفیت این محصول تاثیر زیادی داشته و مقدار قند آن را افزایش می‌دهد. هویج به کود نیاز ندارد در صورت لزوم باید از کود حیوانی پوسیده استفاده کرد.
از نظر طول دوره رویش، هویج‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند. هویج‌های زودرس، هویج‌های متوسط‌رس، هویج‌های دیررس. مهم‌ترین ویتامین‌های موجود در این گیاه ویتامین A,C است و دارای املاح معدنی، پروتئین، کلسیم، فسفر، آهن و سدیم نیز می‌باشد. مصرف هویج خام، ناشتا کرم‌های دستگاه گوارش را دفع و ادرارآور نیز می‌باشد.
